A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

zeminàriu , nm: geminàriu*, seminàriu, ziminàriu Definizione iscola ue s'istúdiat a preide Frasi crómpia s'edade, fit intrau in ziminàriu ube at imparau a lèghere e a iscrívere ◊ tui depis andai a zeminàriu, ca bollu chi ti fetzas arretori.

zeneràle , agt, nm: generale* Definizione chi pertocat a totugantos, totu sa cosa; militare chi cumandhat totugantu unu corpus 2. so zenerale a tres istellas… e sull'atenti: su ballu meu est militare!

zeneralizàre , vrb: generalizai* Definizione atribbuire su chi si annotat in calecuna cosa, o in ccn. o calecuna borta, a totu sa cosa, a totugantos, a totu is bortas.

zenerassiòne , nf: generacione* Definizione sa gente pigada a pasias a cunforma a comente naschit: totu is babbos e mamas, totu is fígios, totu is nebodes e deasi sighindho.

zenía , nf: genia*, inzia, zinia Definizione totu su chi distinghet una cosa, un'arratza de cosas de dónni'àtera Sinonimi e contrari arràcia, creze 1, iscera, iscrípia, paru, vúglia / manera / ispétzia? Modi di dire csn: sa zenia umana = totu sa zente de su mundhu, s'umanidade; fàere zenias = fàghere su dengosu, istare coment'e a inzestros a imbérriu; de mala zenia (avb) = meda, cun fortza Frasi no semus totugantos de una zenia ◊ su professore ti si m'alliat chirchèndhemi tota sa zenia de cudhu dimóniu de Kant ◊ su machine est de tantas zenias ◊ su babbu e sa mama faghent sacrifíssios de dogna zinia ◊ sa zente est de chentu zenias 2. si ne leat s'ispada de chintzu e che dha fúlliat de mala zenia ◊ e canta zente apo fatu ríere de mala zenia in otanta annos de vida! ◊ est acatarradu de mala zenia Traduzioni Francese genre Inglese kind, species Spagnolo género, clase Italiano gènere, spècie Tedesco Art, Menschengeschlecht.

Zénia , nf Definizione númene de fémina.

zeniàre , vrb: geniare* Definizione andhare a géniu Sinonimi e contrari ingeniai Frasi mi est zeniau.

zenína , nf: genina*, zinina Definizione sa coa o coígiu de s'argiola, granu de trigu aortitzu, mortu, pitichedhu; is granos de trigu guastos de maladia ammesturaos a pedrighedha chi si ndhe sèberant candho su trigu dhu faent in chiliru po dhu chistire límpiu Sinonimi e contrari alzenina, cerfa, coale, coamaderzu, coana, culischedhu, enina, ghinina, ischivozu Frasi betamus sas zeninas a sas pudhas ◊ apenas faghes débbile un'otina, ca ses de sos poetas sa zenina! ◊ custu ranu est zenina mísciu a paza ◊ una frommixa lu giughet a mossu che ranu de zenina! Traduzioni Francese grenaille Inglese chaff Spagnolo mondadura Italiano mondìglia Tedesco Spreu.

zeniósu , agt: geniosu* Definizione chi praghet meda, po is calidades chi tenet, chi andhat a géniu meda, o fintzes chi ndh'est cuntentu meda (de calecuna cosa o de ccn.) Sinonimi e contrari ispàsticu | ctr. dilzeniau Frasi oji niedha e pili allorigada, fintza in su faedhare zeniosa ◊ pisedhu zeniosu, cussu: si faghet cherrer bene 2. su babbu pariat zeniosu de tènnere unu sonadore in famíllia.

zénit , nm Definizione css. puntu apitzu de noso, foras de sa Terra, in sa línia verticale.

zenitívu , agt, nm: genitivu* Definizione in sa declinatzione latina de númenes e agetivos, sa de duas essias o desinéntzias chi faet su foedhu, cosa chi giai sèmpere noso naraus ponendho sa prep. de cun s'art. a su númene (es. de su babbu, de sa domo).

zéniu , nm: géniu* Definizione coment'e istima, amore, su pràghere de una cosa, mescamente de una persona Sinonimi e contrari garbu Modi di dire csn: fàghere una cosa de malu o a malu z. = sentza de ndi tenni ganas, po s'ammarola, a malu coro; leare a unu a o de malu z. = tènniri malu sànguni a unu; pònnere zéniu, parai géniu a ccn. Frasi deo meda zéniu ndh'avia cun bonu gustu a nos sortire apare ◊ s'imbisita a su mortu la fato a malu zéniu.

zènna zànna

zennàrzu zannàrju

zénneru , nm: géneru* Definizione su fidantzau o pobidhu de una fígia Sinonimi e contrari bénneru Frasi tue ss zènneros e nuras, deo no tenzo ne zénneru e ne nura.

zentàlla , nf: gentalla*, zentaza Definizione gente metzana Sinonimi e contrari gentaredha, tzentedha.

zentàmene, zentàmine , nf Definizione gente meda, ma mescamente gente metzana Sinonimi e contrari gentaredha, tzentedha Frasi sunt sèmpere addainnantis de sas telecàmeras e de sa zentàmine Etimo srd.

zentaría , nf Sinonimi e contrari gentaredha, tzentedha Etimo srd.

zentàza zentàlla

zènte , nf: gente*, tzente, zenti Definizione sa genia umana, dónnia e css. persona, totu is personas pigadas impare, ma fintzes pentzadas a unas a unas; si narat fintzes in su sensu de aréntzia, de totu is parentes de una famíglia / a/c.: essendho númene colletivu, s'acórdiu de su vrb. dhu faent fintzes pl. (sa zente crocaiant chitzo, ca fiant istracos, sa zente funt naendhe); min. ma cun significau de zente metzana, mala, o fintzes de zente meda: gentixedha, tzentedha, zentighedha Sinonimi e contrari criltianu, pelsone | ctr. animabi, cosa Modi di dire csn: z. manna = sos mannos, pessone intrada in tempus; z. de malu cotu = mala a cazare, mala a cussentire, chi no ischedhat mai pro àere proadu unu male; nàrrere o fàghere cosa in cara de z. = ananti de ccn., prus che àteru ananti de chini no est de domu; ira, irighedha de z. = genti meda, foras de contu; z. vona = zente onesta, (a logos) zente rica, chi istat bene (ctr. sos assíngios); èssere de z. = de famíllia chi istat bene, rica Frasi sa zente est de chentu zenias ◊ bi at acudidu zente manna e pisedhina ◊ sa birgonza, ite at a nàrrere sa zente, de custa cosa?!…◊ a binza bi at intradu zente: bi apo àpidu ormina ◊ sa zente cheret connota ◊ sa zente no est arga! ◊ pro azuare no amus zente ◊ si bi est sa zente coitamus binnennendhe 2. sos Casos fimus de zente meda, innanti ◊ si ti cojas, isperamus chi incapes zente bona ◊ isse fit núrtile in sas òperas, in sas ideas e in su coro, però fit de zente! 3. irighedha de zente chi bi aiat in sa festa!…◊ zentighedha sa chi bi fit in s'acumpanzamentu… totu sa bidha! Cognomi e Proverbi prb: zente cun zente e fae cun lardu.