zaghíta , nf Definitzione min. de zaga, geca pitica, metzana / min. zaghitedha.
zàgu , nm: giagu 2 Sinònimos e contràrios bótiu, brinche, brínchidu, brínchili, brincu, sàdhidu, sàltidu, sédhida Frases sa pudhedra at imbucadu lestra che crabola currindhe a zagos (Q.Falchi).
zài za
zaighí , cng: giaghí.
zàinu , nm Definitzione genia de taschedha a bisura retangulare de pigare bestia in codhos.
zàja , nf: ajaja, giàgia, ijaja Definitzione sa mama de su babbu o de sa mama Sinònimos e contràrios aba* 1, bisàgia, donnamanna, mannedha, minnanna, tiatia Sambenados e Provèrbios smb: Zaia.
zàju , nm: ajaju, giàgiu, igiàgiu Definitzione su babbu de su babbu o de sa mama Sinònimos e contràrios abu*, donnumannu, mannedhu, mannoi, minnannu, nannai, tadaju Frases zaju meu bi teniat meda a cussos pecos, ca fint mútricos, nabratzolos e totus biancos nidos (T.Ledda) Sambenados e Provèrbios smb: Zazzu.
zallinòre , nm Definitzione su èssere in colore grogo, nau de pistadura in sa carre bia Sinònimos e contràrios grogore, libidore Ètimu srd.
zàllinu , agt: giàllinu* Definitzione chi est de colore unu pagu grogo Sinònimos e contràrios groga Frases orfanedha de dóighi annos, in sa manu zàllina pro su fritu istringhes sa corona (P.Marchi).
zallúbbiu , nm Sinònimos e contràrios dallúviu*.
zambajòne , nm Sinònimos e contràrios sambajone.
zamédhu , agt Sinònimos e contràrios ballullu, bichillocu, lolle.
zaminèra, zamminèra , nf: ceminera,
geminera,
ziminea,
ziminera,
tzeminea,
zuminera Definitzione
in sa domo, cumbénia fata adata po dhue fàere su fogu asuta, prus che àteru in d-unu cugigone de sa coghina / sa geminera portat coment'e duos antariles, unu fronte, sa capa o cugudhu, su fumajolu
Sinònimos e contràrios
forredha
Frases
seus càrigas a sa ziminera e fogu no ndi at! ◊ fit una ziminera manna pariat unu monumentu ◊ sa ziminera tirat bene, torrat fumu, iscudet calore
Terminologia iscientìfica
dmo
Ètimu
itl.
ciminera
Tradutziones
Frantzesu
cheminée
Ingresu
fireplace
Ispagnolu
chimenea
Italianu
caminétto
Tedescu
Feuerstätte.
zampàda , nf: zumpada Definitzione
su giumpare, su passare de una parte a s'àtera de calecunu logu o cosa (segundhu ite, si faet a brínchidu)/ sa badh'e zumpada = s'àtera parte de una badhe, adhae de badhe
Sinònimos e contràrios
rucrada,
traessada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
traversée
Ingresu
crossing
Ispagnolu
travesía,
cruce
Italianu
attraversata
Tedescu
Überschreiten.
zampàre , vrb: ciumpare,
giampare*,
zumpare Definitzione
passare de una parte a s'àtera de ccn. cosa, de ccn. logu (segundhu ite si giumpat, passare a brínchidu in pitzu), passare de una chistione a un'àtera diferente, fintzes fàere prus de unu tanti (de cosa, de trebballu)
Sinònimos e contràrios
passae,
sartai
Maneras de nàrrere
csn:
z. unu riu, unu fossu, unu muru, unu truncu, su giannile, su mare; e zàmpadi!… (nadu a marrania) = arguai a tie chi ti moas a perunu logu!
Frases
dhos ant bistos candu funt zampandhe in su frúmmene ◊ sa conca mia no che fit prus in logu nostru: aiat zumpadu su mare ◊ si fit istadu ómine de cabbale no aiat zumpadu su zannile meu, pro su chi mi at fatu
2.
che a isse zampeis is chent'annos!
Tradutziones
Frantzesu
traverser,
franchir
Ingresu
to cross,
to ford
Ispagnolu
atravesar,
cruzar,
vadear
Italianu
varcare,
attraversare,
guadare
Tedescu
überschreiten,
durchwaten.
zàmpina , nf Definitzione genia de òghina metzana, areste Sinònimos e contràrios acratzu, agresti, ispórula, sarmentuaresti, sporra, zimpina Frases candho si falat in calchi raina custu bentrone si atatat de crabione e de uighedha zàmpina Terminologia iscientìfica mt, Vitis vinifera ssp. sylvestris.
zàna , nf: giana Definitzione genia de èssere de sa fantasia, fémina, de carena pitichedha, bella meda / z. de muru = annaemele, bíurru Sinònimos e contràrios bírghines, fada, forrighesos Frases fit sa boghe ingheniajola de una zana ◊ maigantos faedhant de sas zanas e chi fint de minore istatura.
zanaemúru , nf: zannaemuru Definitzione bíurru, genia de animale areste, dannàrgiu si intrat a is domos Sinònimos e contràrios annaemele, bucameli, dannaemuru, ghennaemuru Frases zughiat sos ogros minudos che una zana de muru Terminologia iscientìfica anra, mustela nivalis.
zanchétu , nm Definitzione una genia de macioni, pische pitichedhedhu de mare, de papare totu Sinònimos e contràrios muscione Terminologia iscientìfica psc.
zangallòne , nm: giangalloi* Definitzione nau de unu, chi est mannu mannu de carena Sinònimos e contràrios cannainzu, debberone, drangalloni, dràngalu, iscalandrone Frases ti che ses fatu unu zangallone de ómine!