addascàre , vrb: addescare Definizione
giare a papare ponendho in buca sa cosa a unu pipiu, a unu chi no podet papare a solu (ma si narat fintzes de chie papat cun dificurtade manna, apenas arrennescet o no arrennescet a papare a solu); pònnere o betare s'addescu, sa brovenda a is animales
Sinonimi e contrari
aescai,
abbrovendhae,
imbuconai
Frasi
atzegadu, si de tzibbu un'aizu che ingullias fit de àteras manos addescadu ◊ a chie los addescat, lendhe s'addescu aggantzant a sa manu ◊ sa mama addescat sos puzonedhos minudos in su nidu ◊ su maritu addescaiat sos minores ◊ unu malàidu grave mancu a si addescare si abbalet ◊ Nennedha est addascandhe su late a su piticu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nourrir à la petite cuillère
Inglese
to feed
Spagnolo
dar de comer
Italiano
imboccare,
nutrire
Tedesco
in den Mund stecken,
füttern.
addedàre , vrb Definizione
iscumbatare canta est una cosa cun s'addeda
Sinonimi e contrari
ammadiri,
mesurai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mesurer
Inglese
to measure
Spagnolo
medir
Italiano
misurare
Tedesco
messen.
addegadiàre , vrb Definizione
fàere a tegadia, fodhe de sa pruna ortitza, chi no ammadurat s'ossu e abbarrat coment'e una tega, buida in mesu, modhe, e apustis si sicat deunudotu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rabougrir
Inglese
to grow badly (said about fruit or plants)
Spagnolo
zocatearse,
apestarse
Italiano
imbozzacchire
Tedesco
einschrumpfen.
addegàre , vrb: atecare,
ategai Definizione
fàere sa tega, nau de unos cantu laores (fae, pisucre, pisu)/ fasoledhu ategau = a tega fata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nouer (bot.)
Inglese
to set
Spagnolo
transformarse el ovario en fruto
Italiano
allegare (fare i baccèlli)
Tedesco
ansetzen (Bot).
addeinàre , vrb: addevinae,
addevinare,
addivinai,
addivinare Definizione
nàrrere su giustu, sa cosa comente est e mescamente comente at a èssere in su benidore, faendho a pentzamentu, chentza ndhe ischire, coment’e chi unu ndhe siat deinu
Sinonimi e contrari
atzertai,
deinare,
indeinare,
ingertai,
inzevinzare
Frasi
tue as àpiu in sorte de pòdere addivinare s'ustinu nostru
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
deviner
Inglese
to guess
Spagnolo
adivinar,
acertar
Italiano
indovinare
Tedesco
erraten.
addelantài, addelantàre , vrb: addelentare,
adelantai,
adelantare,
adelentare,
atelentare Definizione
crèschere is benes, s'interessu, fàere àteru interessu
Sinonimi e contrari
assusai,
errichire,
mediare,
mezorare
2.
Nicolau cunfessore in isciéntzias addelantadu sos fideles amparade!
Etimo
spn.
adelentar
Traduzioni
Francese
accroître ses biens
Inglese
to encrease one’s possessions
Spagnolo
incrementar los bienes
Italiano
incrementare i pròpri bèni,
gli avéri
Tedesco
vermehren.
addemàre , vrb: demare Sinonimi e contrari
assubentai
/
ilmaladiare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
devenir poussif
Inglese
to become broken winded
Spagnolo
enfermar de huélfago
Italiano
imbolsire
Tedesco
dämpfig werden.
addengàe, addengài , vrb: dengai* Definizione
pigare a unu cun denghes, a frandhigos, a milindros (o fintzes su si fàere pigare deosi)
Sinonimi e contrari
afissiai,
ammelindrare,
annenneriai,
dangherare,
fiacare,
imberriare,
imbimbinare
Frasi
issa totu dh'addengara e po denghi dhu narara: Su pipiu, su sposu, su pipiedhu miu! ◊ custu est denghi, e mi praxit su èssiri addengau, po èssiri sèmpiri fogu allutu po tui! ◊ tziu Pietrinu, gei mi parit ca fustei si est addengau, chi no essit prus! ◊ bai ca sa mama no dh'addengat, no dhi portat su cafei a letu!
Traduzioni
Francese
choyer,
cajoler
Inglese
to fondle
Spagnolo
lisonjear
Italiano
vezzeggiare,
coccolare
Tedesco
hätscheln.
addenticàre , vrb: addentigai,
addentigare,
addentigrai,
addentijare,
addrenticare,
adentiae,
adentiai Definizione
istrínghere cosa cun is dentes, arrennèscere a matzigare, mossigare cosa tostada
Sinonimi e contrari
addentai,
dencicare,
immorroxare,
iscafitai,
monsiare,
mòssere
/
maistai
2.
custa cosa tosta deo no l'addéntigo, ca mi dolent sas dentes
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mordre
Inglese
to bite
Spagnolo
hincar los dientes
Italiano
addentare
Tedesco
anbeißen.
addestràre , vrb Definizione
abbituare a fàere una cosa fintzes a tènnere pratighesa, a dh’ischire fàere bene, in calecunu mestieri o css. faina o impreu
Sinonimi e contrari
annestrare,
indestrare
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
entraîner
Inglese
to train
Spagnolo
entrenar
Italiano
addestrare
Tedesco
ausbilden.
addesumàre , vrb: desumare Definizione
ispartzire in partes oguales una cosa, pruschetotu s'interessu
Sinonimi e contrari
cumpaltire,
driverare,
ispartzire,
paltire
Frasi
su babbu etotu lis at addesumadu s'interessu e gai donzunu de sos fizos si tenet contu sa parte sua
Traduzioni
Francese
répartir,
partager
Inglese
to split (up)
Spagnolo
repartir
Italiano
ripartire,
frazionare
Tedesco
aufteilen.
addiciài , vrb Definizione
pònnere su díciu, s'annomíngiu, s'ingiúliu
Sinonimi e contrari
annomingiai,
aparalumenare,
aproegliare,
imparanigiai,
allomingiai,
azistrare
2.
cussus funt addiciaus "grutajus"
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
surnommer
Inglese
to nickname
Spagnolo
apodar
Italiano
soprannominare
Tedesco
einen Spitznamen geben.
addignài, addignàre , vrb: addinnare,
dignai* Definizione
su si abbasciare a calecuna cosa, fàere calecuna cosa chi iat a pàrrere de si umiliare ma chi est sèmpere una cosa de bonu, digna, chi si faet tenendho làstima
Frasi
Deus si fut addignau de mandai un'istedhu a lúgiri in sa vida de Antoni
Traduzioni
Francese
daigner
Inglese
to deign
Spagnolo
dignarse
Italiano
degnarsi
Tedesco
geruhen.
addilíre, addillíre , vrb: addirire Definizione
giare su cuntentu, atobiare a su chi bolet s’àteru
Sinonimi e contrari
acuntentae,
adduire
Frasi
su babbu e sa mama lis ant addillidu donzi brama, a sos fizos (C.Meridda)
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
adhérer
Inglese
to assent
Spagnolo
adherir
Italiano
aderire
Tedesco
sich anschließen.
addiosàre , vrb Definizione
cunsiderare meda a ccn., agiummai che unu deus, ma prus che àteru nau in su sensu de istimare forte, de sentire amore meda
Sinonimi e contrari
indeosare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déifier
Inglese
to deify
Spagnolo
divinizar
Italiano
deificare
Tedesco
vergöttern.
additzionàre , vrb Definizione
aciúnghere una cosa a s'àtera, pruschetotu números faendho contos
Sinonimi e contrari
aciúgnere,
agiànghere,
agnànghere,
annatare,
summai
Traduzioni
Francese
additionner
Inglese
to sum up
Spagnolo
sumar
Italiano
addizionare
Tedesco
zusammenzählen.
additzosàre , vrb Definizione
fàere cuntentos, prexaos, addiciaos, diciosos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rendre heureux
Inglese
to make happy
Spagnolo
hacer feliz,
dichoso
Italiano
rèndere felici
Tedesco
beglücken.
addoàe , vrb: addoai 1,
addoare,
adduai 1,
doare Definizione
fàere sa doa, mescamente ororu de is làcanas, segare de su chi dhue creschet e innetiare a manera chi unu fogu fuiu no agatet cosa de abbruxare
Sinonimi e contrari
dogare
Frasi
su fogu unu tempus dhu poniant isceti me is nebronis ma dh'addoànt po no nci essí foras ◊ cun butios de sàmbene bos l'amos addoadu, su fogu! ◊ si addoat a fogu, a marra, a fraci e cumenti benit a bèni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire des bandes anti-incendie
Inglese
to make anti-fire strips
Spagnolo
hacer cortafuegos
Italiano
fare le fasce antincèndio
Tedesco
Brandschutzstreifen roden.
addobbài , vrb: addobbare,
addubbare,
atobbai,
atobbare,
dobbare Definizione
iscúdere, giare cropos, atripare, pigare a cropos; atumbare o lassare andhare a cropu; acropare, cravare a cropos / a. su ferru = mazare, triballare su ferru in s'incúdine
Sinonimi e contrari
abbanzare,
aciociai,
acorpai,
arropai,
assurrare,
atripai,
cardare,
carrubbare,
ildobbare,
isciúdere,
magiare,
sussare
/
tzocare
/
imbolare
Frasi
addòbbadi sa conca a sos muros, si no ischis it'e fàghere! ◊ intendiant cussa gennixedha addobbendisí de istrémpiu ◊ no ti paro sas palas nendhe "Addobba!" ◊ ista sériu, mighi ti addobbo! ◊ at addobbau tres cropus arrabiaus a sa genna ◊ una fémina arruendu at atobbau sa conca a unu truncu ◊ una die atobbeint a su batente: fit una pisedha minore
2.
si ndh'est addobbadu subra mia
3.
is sordaus iant addobbau is obbilus a Gesús po dh'apicai a sa gruxi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
battre,
frapper
Inglese
to beat
Spagnolo
golpear,
dar,
sacudir
Italiano
percuòtere,
bàttere,
sbàttere
Tedesco
schlagen,
stoßen.
addojàre , vrb: addrojare Definizione
pigare assíchidu po dónnia cositedha, bíere cosa de tímere in dónnia logu
Sinonimi e contrari
abbabbarrotai,
adumbrai,
arreselai,
assumbrai,
umbrai
2.
sa upa de sos mannos addojat sas isperas istranzas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'effaroucher
Inglese
to shy
Spagnolo
ensombrecerse
Italiano
adombrarsi
Tedesco
scheuen.