addascàre , vrb: addescare Definitzione
giare a papare ponendho in buca sa cosa a unu pipiu, a unu chi no podet papare a solu (ma si narat fintzes de chie papat cun dificurtade manna, apenas arrennescet o no arrennescet a papare a solu); pònnere o betare s'addescu, sa brovenda a is animales
Sinònimos e contràrios
aescai,
abbrovendhae,
imbuconai
Frases
atzegadu, si de tzibbu un'aizu che ingullias fit de àteras manos addescadu ◊ a chie los addescat, lendhe s'addescu aggantzant a sa manu ◊ sa mama addescat sos puzonedhos minudos in su nidu ◊ su maritu addescaiat sos minores ◊ unu malàidu grave mancu a si addescare si abbalet ◊ Nennedha est addascandhe su late a su piticu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
nourrir à la petite cuillère
Ingresu
to feed
Ispagnolu
dar de comer
Italianu
imboccare,
nutrire
Tedescu
in den Mund stecken,
füttern.
addedàre , vrb Definitzione
iscumbatare canta est una cosa cun s'addeda
Sinònimos e contràrios
ammadiri,
mesurai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mesurer
Ingresu
to measure
Ispagnolu
medir
Italianu
misurare
Tedescu
messen.
addegadiàre , vrb Definitzione
fàere a tegadia, fodhe de sa pruna ortitza, chi no ammadurat s'ossu e abbarrat coment'e una tega, buida in mesu, modhe, e apustis si sicat deunudotu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rabougrir
Ingresu
to grow badly (said about fruit or plants)
Ispagnolu
zocatearse,
apestarse
Italianu
imbozzacchire
Tedescu
einschrumpfen.
addegàre , vrb: atecare,
ategai Definitzione
fàere sa tega, nau de unos cantu laores (fae, pisucre, pisu)/ fasoledhu ategau = a tega fata
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
nouer (bot.)
Ingresu
to set
Ispagnolu
transformarse el ovario en fruto
Italianu
allegare (fare i baccèlli)
Tedescu
ansetzen (Bot).
addeinàre , vrb: addevinae,
addevinare,
addivinai,
addivinare Definitzione
nàrrere su giustu, sa cosa comente est e mescamente comente at a èssere in su benidore, faendho a pentzamentu, chentza ndhe ischire, coment’e chi unu ndhe siat deinu
Sinònimos e contràrios
atzertai,
deinare,
indeinare,
ingertai,
inzevinzare
Frases
tue as àpiu in sorte de pòdere addivinare s'ustinu nostru
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
deviner
Ingresu
to guess
Ispagnolu
adivinar,
acertar
Italianu
indovinare
Tedescu
erraten.
addelantài, addelantàre , vrb: addelentare,
adelantai,
adelantare,
adelentare,
atelentare Definitzione
crèschere is benes, s'interessu, fàere àteru interessu
Sinònimos e contràrios
assusai,
errichire,
mediare,
mezorare
2.
Nicolau cunfessore in isciéntzias addelantadu sos fideles amparade!
Ètimu
spn.
adelentar
Tradutziones
Frantzesu
accroître ses biens
Ingresu
to encrease one’s possessions
Ispagnolu
incrementar los bienes
Italianu
incrementare i pròpri bèni,
gli avéri
Tedescu
vermehren.
addemàre , vrb: demare Sinònimos e contràrios
assubentai
/
ilmaladiare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir poussif
Ingresu
to become broken winded
Ispagnolu
enfermar de huélfago
Italianu
imbolsire
Tedescu
dämpfig werden.
addengàe, addengài , vrb: dengai* Definitzione
pigare a unu cun denghes, a frandhigos, a milindros (o fintzes su si fàere pigare deosi)
Sinònimos e contràrios
afissiai,
ammelindrare,
annenneriai,
dangherare,
fiacare,
imberriare,
imbimbinare
Frases
issa totu dh'addengara e po denghi dhu narara: Su pipiu, su sposu, su pipiedhu miu! ◊ custu est denghi, e mi praxit su èssiri addengau, po èssiri sèmpiri fogu allutu po tui! ◊ tziu Pietrinu, gei mi parit ca fustei si est addengau, chi no essit prus! ◊ bai ca sa mama no dh'addengat, no dhi portat su cafei a letu!
Tradutziones
Frantzesu
choyer,
cajoler
Ingresu
to fondle
Ispagnolu
lisonjear
Italianu
vezzeggiare,
coccolare
Tedescu
hätscheln.
addenticàre , vrb: addentigai,
addentigare,
addentigrai,
addentijare,
addrenticare,
adentiae,
adentiai Definitzione
istrínghere cosa cun is dentes, arrennèscere a matzigare, mossigare cosa tostada
Sinònimos e contràrios
addentai,
dencicare,
immorroxare,
iscafitai,
monsiare,
mòssere
/
maistai
2.
custa cosa tosta deo no l'addéntigo, ca mi dolent sas dentes
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mordre
Ingresu
to bite
Ispagnolu
hincar los dientes
Italianu
addentare
Tedescu
anbeißen.
addestràre , vrb Definitzione
abbituare a fàere una cosa fintzes a tènnere pratighesa, a dh’ischire fàere bene, in calecunu mestieri o css. faina o impreu
Sinònimos e contràrios
annestrare,
indestrare
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
entraîner
Ingresu
to train
Ispagnolu
entrenar
Italianu
addestrare
Tedescu
ausbilden.
addesumàre , vrb: desumare Definitzione
ispartzire in partes oguales una cosa, pruschetotu s'interessu
Sinònimos e contràrios
cumpaltire,
driverare,
ispartzire,
paltire
Frases
su babbu etotu lis at addesumadu s'interessu e gai donzunu de sos fizos si tenet contu sa parte sua
Tradutziones
Frantzesu
répartir,
partager
Ingresu
to split (up)
Ispagnolu
repartir
Italianu
ripartire,
frazionare
Tedescu
aufteilen.
addiciài , vrb Definitzione
pònnere su díciu, s'annomíngiu, s'ingiúliu
Sinònimos e contràrios
annomingiai,
aparalumenare,
aproegliare,
imparanigiai,
allomingiai,
azistrare
2.
cussus funt addiciaus "grutajus"
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
surnommer
Ingresu
to nickname
Ispagnolu
apodar
Italianu
soprannominare
Tedescu
einen Spitznamen geben.
addignài, addignàre , vrb: addinnare,
dignai* Definitzione
su si abbasciare a calecuna cosa, fàere calecuna cosa chi iat a pàrrere de si umiliare ma chi est sèmpere una cosa de bonu, digna, chi si faet tenendho làstima
Frases
Deus si fut addignau de mandai un'istedhu a lúgiri in sa vida de Antoni
Tradutziones
Frantzesu
daigner
Ingresu
to deign
Ispagnolu
dignarse
Italianu
degnarsi
Tedescu
geruhen.
addilíre, addillíre , vrb: addirire Definitzione
giare su cuntentu, atobiare a su chi bolet s’àteru
Sinònimos e contràrios
acuntentae,
adduire
Frases
su babbu e sa mama lis ant addillidu donzi brama, a sos fizos (C.Meridda)
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
adhérer
Ingresu
to assent
Ispagnolu
adherir
Italianu
aderire
Tedescu
sich anschließen.
addiosàre , vrb Definitzione
cunsiderare meda a ccn., agiummai che unu deus, ma prus che àteru nau in su sensu de istimare forte, de sentire amore meda
Sinònimos e contràrios
indeosare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
déifier
Ingresu
to deify
Ispagnolu
divinizar
Italianu
deificare
Tedescu
vergöttern.
additzionàre , vrb Definitzione
aciúnghere una cosa a s'àtera, pruschetotu números faendho contos
Sinònimos e contràrios
aciúgnere,
agiànghere,
agnànghere,
annatare,
summai
Tradutziones
Frantzesu
additionner
Ingresu
to sum up
Ispagnolu
sumar
Italianu
addizionare
Tedescu
zusammenzählen.
additzosàre , vrb Definitzione
fàere cuntentos, prexaos, addiciaos, diciosos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rendre heureux
Ingresu
to make happy
Ispagnolu
hacer feliz,
dichoso
Italianu
rèndere felici
Tedescu
beglücken.
addoàe , vrb: addoai 1,
addoare,
adduai 1,
doare Definitzione
fàere sa doa, mescamente ororu de is làcanas, segare de su chi dhue creschet e innetiare a manera chi unu fogu fuiu no agatet cosa de abbruxare
Sinònimos e contràrios
dogare
Frases
su fogu unu tempus dhu poniant isceti me is nebronis ma dh'addoànt po no nci essí foras ◊ cun butios de sàmbene bos l'amos addoadu, su fogu! ◊ si addoat a fogu, a marra, a fraci e cumenti benit a bèni
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire des bandes anti-incendie
Ingresu
to make anti-fire strips
Ispagnolu
hacer cortafuegos
Italianu
fare le fasce antincèndio
Tedescu
Brandschutzstreifen roden.
addobbài , vrb: addobbare,
addubbare,
atobbai,
atobbare,
dobbare Definitzione
iscúdere, giare cropos, atripare, pigare a cropos; atumbare o lassare andhare a cropu; acropare, cravare a cropos / a. su ferru = mazare, triballare su ferru in s'incúdine
Sinònimos e contràrios
abbanzare,
aciociai,
acorpai,
arropai,
assurrare,
atripai,
cardare,
carrubbare,
ildobbare,
isciúdere,
magiare,
sussare
/
tzocare
/
imbolare
Frases
addòbbadi sa conca a sos muros, si no ischis it'e fàghere! ◊ intendiant cussa gennixedha addobbendisí de istrémpiu ◊ no ti paro sas palas nendhe "Addobba!" ◊ ista sériu, mighi ti addobbo! ◊ at addobbau tres cropus arrabiaus a sa genna ◊ una fémina arruendu at atobbau sa conca a unu truncu ◊ una die atobbeint a su batente: fit una pisedha minore
2.
si ndh'est addobbadu subra mia
3.
is sordaus iant addobbau is obbilus a Gesús po dh'apicai a sa gruxi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
battre,
frapper
Ingresu
to beat
Ispagnolu
golpear,
dar,
sacudir
Italianu
percuòtere,
bàttere,
sbàttere
Tedescu
schlagen,
stoßen.
addojàre , vrb: addrojare Definitzione
pigare assíchidu po dónnia cositedha, bíere cosa de tímere in dónnia logu
Sinònimos e contràrios
abbabbarrotai,
adumbrai,
arreselai,
assumbrai,
umbrai
2.
sa upa de sos mannos addojat sas isperas istranzas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'effaroucher
Ingresu
to shy
Ispagnolu
ensombrecerse
Italianu
adombrarsi
Tedescu
scheuen.