Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

acorzolàre , vrb: acroxolari Definitzione fàere su córgiu o sa pedhe tostada (fintzes fàere su semu, su pigiolu tostau in is feridas sanandho); pònnere abbitúdine a cosa trebballosa Sinònimos e contràrios abbadhare, acorgiare, aggallare, incroxolai Frases de istudiados no ndh'apo bidu mai cun manos acorzoladas ◊ pro acorzolare sas manos no bi cheret istúdiu, no! ◊ su procu portat su sordi acroxolau in origas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rendre calleux Ingresu to make callous Ispagnolu encallecer Italianu incallire Tedescu schwielig machen, eine Gewohnheit annehmen.

acosiàre , vrb: acossiare, acusiare Definitzione bènnere o andhare acanta, prus apresu Sinònimos e contràrios acodie, acoltziare, acostai, acostire, apriodhai, aprobiai, aproghilare | ctr. istesare Frases s'incinat a su Sacramentu e si acóssiat a sa barandíglia ◊ dogni manzanu Manuela si li acossiaiat pro li dare su "Bongiorno!" e coment'e dogni die issa la bideit acoltziendhesili ◊ iseto chi su petorriruzu si acósiet pro li dare frafaruza ◊ acúsia a inoghe ca ti naro cumandhu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'approcher (de) Ingresu to approach Ispagnolu acercarse Italianu avvicinarsi Tedescu sich nähern.

acossài, acossàre , vrb: acotare, acotzae, acotzai, acotzare, cotare Definitzione pònnere sa o is cotzas, assentare una cosa ponendhodhi cotzas (asuta, in mesu); imbarare una cosa a un'àtera po si aguantare apare, o acostindhodha a unu logu e, nau in cobertantza po gente, cricare o giare un'aprigu inue istare, giare unu diritu a praxere; su si arrangiare Sinònimos e contràrios acocedhai, arrambare, imbarare, incumandai, intrare / acostai | ctr. scotzai Maneras de nàrrere csn: acotzai sa terra a su fundu = afranzare, acurtziare sa terra cun su tzapu a su fundhu; acotzai su picu = pònnere cota a su picu (a sa màniga in su tretu de s'ogru) Frases sa carrada boit acotzada po chi abarrit firma ◊ seu acotzendumí su marroni ◊ su muru dhu torrant a fai cun sa perda totu acotzada a ciumentu 2. fiat caminendi mòri mòri e a s'acotza acotza ◊ acotzadí a s'enna, lessast intrai a nisciunus! ◊ sa càscia est acotzada a su muru ◊ si fiat firmada e acossada a unu murixedhu ◊ in sa picada ti tocabo de puntorju ca tue ti acotzabas! ◊ po abarrai istrantaxu mi acotzu a unu baculedhu 3. si sunt cojados e acotados in d-una domita ◊ si est acotada in su letu ◊ chie istat male si acotet! ◊ tia Larenta e su maridu si sunt acotados in coghina (B.Mazzone)◊ acotant sa provista de sa linna in sa chentina ◊ ant acotadu su mortu in su baule 4. truncat is nais acotzendisidhas a unu genugu ◊ at acotadu s'ebba a su giannile pro si che sètzere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étayer Ingresu to buttress Ispagnolu apuntalar Italianu puntellare, sprangare Tedescu stützen, verriegeln.

acostài , vrb: acostare, acostari, acostiae, acostiai, acostiare, acrostiare, acustiare Definitzione acostire, andhare acanta, pònnere prus apresu Sinònimos e contràrios acodie, acoltziare, acosiare, acostire, apresiai, apriodhai, aprobiai | ctr. istesiare Frases Antoni at agatau su prontu de si acostiai a dha fuedhai ◊ bai e acostadí a tzerriai a Bissenti! ◊ a is pipius dhus nant cosa po no si acostari ◊ seus acostiendi a Castedhu, seus giai a Déximu ◊ bollu chi si acosteis, fillus mius! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu approcher (de) Ingresu to draw near Ispagnolu acercar, arrimar Italianu accostare, abbordare, avvicinare Tedescu nähern.

acostíre , vrb Definitzione andhare o bènnere acanta, prus apresu Sinònimos e contràrios acodie, acoltziare, acosiare, acostai, acotziare, apriodhai, aprobiai, aproghilare | ctr. iscostai, istesiare Frases s'àinu acostit su runcu a s'abba, ma no bufat ◊ candho si est acostiu at pigau cropos issu puru ◊ ndhe at acostidu unu margiane ◊ sa festa est acostindho e ti faes su bestire nou ◊ acostidindhe a su fogu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu approcher Ingresu to draw close Ispagnolu acercarse Italianu accostare Tedescu nähern.

acostumài , vrb: acostumare, costumai Definitzione tènnere o àere a parusu, àere s'abbitúdine, s’avesu; giare bonas abbitúdines Sinònimos e contràrios abbetuare, abesare, acomunai, arranguai, imbisciare, ingustai, parusare Frases a dí de oi unu tempus acostumaiaus a fai cancuna sciampita puru! ◊ cussu no acostumat a abarrai a giru ◊ dh'apo pretzetadu chi no si atrameset de mi ne torrare a parte de manzanu comente acostumat issu (Z.Porcu)◊ dèu acostumu pagu a fuedhai ananti de genti meda Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu avoir coutume, être coutumier Ingresu to accustom, to have in use Ispagnolu acostumbrar Italianu costumare, avére in uso, èsser sòliti fare, solére Tedescu gewohnt sein.

acotilài , vrb: acotiliai, acotobiai, acotoliai, acotoriai, acotulai, acotuliai Definitzione nau de cosa bianca o chi tirat prus a su biancu, cambiare colore de pàrrere brutu, fàere coment'e cotu, siat de sole e siat de brutesa: nau de sa pedhe de sa persona, fàere in colore chi tirat a su cafei Sinònimos e contràrios abburare, acotinare, ammoriscai, anniedhigai, atragonare, inniedhigai, recòghere | ctr. ilbiadire Frases no dh'ollu prus biri su logu acotoliau! ◊ no ti sutzedat prus de lassai acotoliai s'arrobba! ◊ nd'apu leau is cuscineras a dhas samunari ca furint totu acotoriadas ◊ eh, ndi ses torrau de sa marina totu acotoriau! ◊ is peixedhus de s'angioni, lassaus a tropu in s'àcua budhendi, si acotóliant e su pilu no ndi essit bèni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bronzer Ingresu to tan Ispagnolu broncear, curtir Italianu abbronzare Tedescu bräunen

acrabistài, acrabistàre , vrb: acrapistare Definitzione pònnere su crabistu a un'animale; acapiare sa bide noa po no che dha betare is bentos fortes Sinònimos e contràrios abbrunchilare, imbrunchidare, incrabistae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enchevêtrer Ingresu to tie with a rope Ispagnolu encabestrar Italianu incapestrare Tedescu anbinden.

acracaxài , vrb Definitzione cracare, pessighire, cúrrere aifatu de ccn. cun idea mala de dh’iscúdere o fàere male, apretare e immarrire (nau fintzes po trubbare e fàere essire sa fera in cassa) Sinònimos e contràrios suberiare Frases Iostu, su fillu de Amsícora, candu dh'iant acracaxau is Romanus si nci fiat acorrau a Cornus ◊ no mi acracaxist ca seu totu avolotara, ge ndi dha seu istudendi cussa televisioni! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu stresser Ingresu to put under stress Ispagnolu estresar Italianu stressare Tedescu stressen.

acragallài , vrb: acrogallae, acrogogliai, acrogolliare Definitzione fàere a cragallu, a bisura de cragallu, acancarronau; betare apare animales, fàere a chedha Sinònimos e contràrios acrocoedhare, atuturae, igragalare / assortí Maneras de nàrrere csn: folla acragallada = atuturada de maladia, cun is orus acostaus a sa cora mesana; unga acragallada = inconchedhada in sa punta, russa e tosta, de abbatigare sa conca de su pódhighe; manu acragallada = retesa, serrada, cun sos pódhighes chi no bi istirant 2. seu abarrau tropu tempus crocau in ciú letu: che folla arruta seu acragallau (S.Diana)◊ ma càstia ita cosa: cussu cerpiu comenti passat asuta de su pilloncu acragallat sa folla de s'aràngiu! 3. is picinnedhos si funt acrogolliaos a su ciu ci est bennenno sa figamorisca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rouler en cornet Ingresu to crumple up Ispagnolu estrujar Italianu accartocciare Tedescu zusammenrollen.

acragàre , vrb: cracare* Definitzione pònnere su càgiu in su late, cagiare; nau de su late, cagiare po efetu de su càgiu Sinònimos e contràrios arruspiare, cagiare, giagare, incracare 1, pazare Terminologia iscientìfica pst Tradutziones Frantzesu cailler Ingresu to curdle Ispagnolu cuajar Italianu quagliare Tedescu gerinnen.

acrancognolàre , vrb: acrocongiolai, acroncognolare Definitzione fàere búngios, pistaduras, pistare, coment'e acracangiai, fàere a crocongiolu Sinònimos e contràrios abbugnai, abburrutonare, aggatare, atzumbarare, catulare, tofedhare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bosseler Ingresu to work ashlar Ispagnolu abollar Italianu bugnare Tedescu bossieren.

acraràre , vrb Definitzione bogare sa face (fintzes in su sensu de foedhare), incarare, andhare a bíere; essire, su si presentare Sinònimos e contràrios acarare, acerare, acherare, afacare, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare, iscampiare Frases tue acràrati! ◊ su frade mannu si est acrarau chin su babbu nandhe chi si cheriat fidantzare 2. su Deus de sos Ebreos si nos est acraradu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se montrer Ingresu to overlook Ispagnolu asomarse Italianu affacciarsi Tedescu sich zeigen.

acraríre , vrb: crarire* Definitzione fàere crara o giare a ischire una cosa, una chistione a manera chi si pàrgiat méngius, chi si cumprendhat; fintzes su essire de su sole Sinònimos e contràrios aclarai, ilgiarare, isciarire Frases nemos si fit acrariu e antzis si fint negaos de àere pretesu carchi cosa 2. sos duos zòvanos ant acrariu sa coja ◊ s'amoronzu de Predu si est acrariu 3. su mengianu in foras si fut giai acrariu su sole Tradutziones Frantzesu éclaircir Ingresu to make clear Ispagnolu aclarar, esclarecer Italianu chiarire Tedescu klären.

acrassàre , vrb: grassare* Definitzione fàere fura cun sa fortza de is armas, a gherra, furare totu Sinònimos e contràrios irrobare, sdorrobbai Frases un'ómine fit falendhe a Géricu e benzeit acrassadu Tradutziones Frantzesu voler Ingresu to robe Ispagnolu atracar, asaltar Italianu rapinare Tedescu rauben.

acreantziàre , vrb Definitzione giare educatzione Sinònimos e contràrios annestrare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éduquer Ingresu to bring up Ispagnolu educar Italianu educare Tedescu erziehen.

acreditài , vrb: acreditare Definitzione iscríere in su contu de un'ente, de unu sótziu o de unu privau su finantziamentu chi si dhi depet giare, giare su finantziamentu o àteru dinare Sinònimos e contràrios contae Tradutziones Frantzesu accréditer, créditer (comm.) Ingresu to credit Ispagnolu acreditar Italianu accreditare Tedescu gutschreiben.

acresuràe, acresurài, acresuràre , vrb Definitzione serrare a cresura, isserrare Sinònimos e contràrios acrisionai / acorrae 1, inserrai Frases tancaus de bentu apu a cuncordai, tancaus de bentu acresuraus de amori! ◊ ant acresurau sos àidos 2. cambiamentos de umore e tristuras l'abbandhaint dae sa zente, acresuràndhela in d-unu mundhu suu Terminologia iscientìfica srr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu clore de haies Ingresu to fence (in) Ispagnolu rodear con setos Italianu assiepare Tedescu mit Feigenkakteen (meist), Büschen u.s.w. umzäunen.

acriàre , vrb: agriai, agriare, arghiare Definitzione su si fàere aghedu nau fintzes in su sensu de fàere dispraxere) Sinònimos e contràrios achedare 1, agritzare, argai, axedai, frammentai, imbischidare 2. candho fit sordau, una lisséntzia de bíndhichi dies fit serbia petzi a acriare de prus su distacu de sa parténtzia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigrir Ingresu to sour Ispagnolu agriar Italianu inacidire Tedescu säuern.

acrimatàre , vrb Definitzione abbituare a su clima de unu logu Tradutziones Frantzesu acclimater Ingresu to acclimate Ispagnolu aclimatar, naturalizar Italianu acclimatare Tedescu akklimatisieren.

«« Torra a chircare