Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

acocovedhàe, acocovedhài , vrb Definitzione incrubare, pinnigare in sèi etotu, fàere a un'arcu, a gobba, comente faet sa gente antziana Sinònimos e contràrios abbajonare, abbrentai, acocobetare, aggobbae, agionedhare, allachedhare, annacai, atrotiai, atzumborai, colembrai, corcobare, inconchedhare, inconcobare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cambrer, courber Ingresu to arch Ispagnolu encorvarse Italianu inarcare, ingobbire Tedescu sich krümmen, bucklig werden.

acodíe, acodíri , vrb: acudi, acudire, acudiri Definitzione cúrrere a unu logu po ccn. o calecunu bisóngiu o apretu, bènnere, furriare a domo; fàere a tempus a una cosa, arrennèscere a sighire su chi narat s'àteru, a cumprèndhere luego / pps. acurtu e acudidu; acudi una cosa, de una cosa = fàghere a tempus a ndhe godire, leare, o àteru Sinònimos e contràrios achipire, acosiare, acostai, aprobiai, assuprire, bènnere, ghirare, lòmpere / aúrrere Frases candho l'ant bidu rutu sunt acudidos totu a ndhe lu pesare ◊ acudide a su fogu fuidu! ◊ acudei, sunt bocendi a unu! ◊ zente meda est acudia a dhos bíere ◊ àturus piciochedhus fuant acudendi a biri s'automóbbili ◊ sa zente acudit a su divertimentu ◊ si no acodint is de biginau a dhas istagiai ciai si donant una bona craminada!◊ si fia istada sola, comente aia fatu a ndhe acudire a inoghe?! 2. ndhe acudeint cun binujos e coidales iscalaviados ◊ candho as a acudire in letu de sida a ue est mamma tua sa fàcia frita ti at a iscaldire cun sa sua 3. nu apu acurtu a pigai su postali ◊ a sa sola totu custu traballu no l'acudo ◊ toca e agiudamí ca assinuncas no acudu! ◊ a mesudí no acudu a torrai ◊ cumenti fatzu in cuatru dis a ti acudi pantalonis e giacheta?! ◊ current pro acudire zoronada ◊ tui ca cannoscis sa língua tedesca, dhus acudis a cumprendi su chi narant? ◊ ita totu ses narendi, chi no ti acudu?! ◊ dèu cumentzu a bandai, chi potzu acudi postu ◊ innantis fis a lèpores e pudhas a cantu ndhe potias acudire! ◊ sa missa che at a èssere finia, ma chissai chi l'acuda! ◊ camminai candu teneis sa luxi, prima chi s'acudat s'iscuriu! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu accourir Ingresu to run Ispagnolu acudir Italianu accórrere, fare in tèmpo Tedescu eilen, rechtzeitig schaffen.

acodomài, acodomàre , vrb: acomodai, acudomai, acumodai Definitzione pigare o pònnere is comodidades, is cumbénias; pònnere o istare a códumu, bene Sinònimos e contràrios adaretzai, assantai, assetiai Frases si so pastore mi acòdomo ◊ pro finis, già ses bene acodomada cun chie ailti tanta iltimassione Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu arranger Ingresu to arrange Ispagnolu acomodarse Italianu accomodare Tedescu es sich bequem machen.

acodulàre , vrb: acudulare Definitzione tragare, iscúdere a pedra; fàere grae?, fàere a códulu?, fàere coment'e a cude, téteru che pedhe? Sinònimos e contràrios apedriai, intellai 2. sas fardetas comintzabant a s'acudulare dae sa saghina de sas matas allentorias Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lapider Ingresu to throw stones Ispagnolu arrojar una pedra Italianu lanciare sassi Tedescu Steine werfen.

acoglíre , vrb: acollire, acolliri, aculli, acullire, aculliri, aggoglire, aggollire, agoglire, coglire* Definitzione bodhire cosa de terra e pònnere in istrégiu o in àteru logu adatu, fintzes po dha chistire; arrecire gente a domo fintzes po agiudu, amparu, contivigiare su fedu piticu / pps. acoglidu Sinònimos e contràrios acabarrare, acabidae, acasagiai, ammuntonae, arragolli, aunire, balanzare, bòdhere, chistie, frànghere, imparai, ingòllere, remonire, tòdhere | ctr. foliai, frundhire, iscavulai Frases la bido acoglindhe rosas, gesminos e lizos ◊ acoglire sas peràulas de Deus ◊ fiaus aggollindhe landhe in su monte ◊ tziu Efisedhu at iscritu sas cantones suas chi si ammentaiat e sas chi at pótidu agoglire de àteros 2. sas de Talana beniant a bidha e fut cussas puru a las aggollire ◊ candu is crabas cumentzant a si afillai tocat de andai avatu po aculliri is crabitus ◊ cuss'ègua de sorri tua si nci at bogau, ma mammai gei s'at acolliu bèni (B.M.Aresu)◊ andendu andendu pentzà a cumenti m'iant acollí su babbu e sa mamma Tradutziones Frantzesu accueillir Ingresu to receive Ispagnolu recoger, acoger Italianu accògliere Tedescu auflesen, empfangen.

acoidài, acoidàre , vrb: acoitai, acoitare, acuitai, acuitare, coidai Definitzione fàere sa cosa in lestresa, cantu prima, a presse Sinònimos e contràrios apressare, illestrire, incoire | ctr. istentare Frases s'atóngiu acoidendi pesat unu lentzoru niedhu de nuis ◊ tocat a s'acuitai ca no s'aspetant ◊ issu si fut acoitau a crocai ◊ acoita a torrai! ◊ acoitaisí a si ndi andai! ◊ acoitate ca tenzo de fàchere su pranzu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu presser Ingresu to hurry Ispagnolu apresurarse, darse prisa Italianu affrettare, fare in frétta Tedescu sich beeilen.

acojài , vrb: acujai, acujare Definitzione nau mescamente de animales, intrare o andhare a si crocare in s'acoiladórgiu; nau de gente (mescamente piciochedhos), asseliare, apartare, cuare Sinònimos e contràrios acobiai, acuae, cortire, remonire | ctr. essire Frases a sa mata dhoi fúrriant is pillonis a dhoi acojai ◊ candu cummentzat a fai frius, sa musca s'acujat aintru de domu ◊ is crucuitus carraxosus trigant a s'acojai 2. innanti abboghinamos e poi nos acujamos che catedhos ◊ nci fiat una musca… depit èssi acujada: no dha biu prus ◊ sa morti si est acujara apalas de is murus isderrutus de s'arrexoni! ◊ abarrai in domu acujaus, candu cabat su lampu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se coucher Ingresu to go back to sleep Ispagnolu cubilar, calmarse Italianu ritirarsi a dormire Tedescu schlafengehen.

acolconàre , vrb: acorconare, acosconare Definitzione tirare acoa, fàere is cosas abbellu coment'e po no dhas bòllere fàere Sinònimos e contràrios acorochinare, atostonare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hésiter Ingresu to delay Ispagnolu tardar, demorar Italianu indugiare Tedescu zögern.

acolichiài , vrb rfl Definitzione su si pònnere impare, cuncordare po calecuna faina pagu límpia Sinònimos e contràrios tramassai Frases tres óminis de malu sentidu si fiant acolichiaus apari po ndi furai unu tziu chi teniat s'òru a cuarras (E.Sanna/M.B.Lai) 2. custu iat allupau s'arrexoni in su binu e biviat acolichiau a sa tassa Tradutziones Frantzesu comploter Ingresu to plot Ispagnolu conspirar Italianu complottare Tedescu komplottieren.

acollàe, acollài , vrb: acollare Definitzione acapiare, pònnere o pigare in pitzu a càrrigu, po tirare; giare un'ispinta, un'atacu; imbucare a fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios addossare, carrigai, imbucai Maneras de nàrrere csn: acollare su pudhecu = prèndhere unu cadhu a s'àteru pro lu domare; fàchere cuforma l'acollat = fai acomenti dh'acucat, segundhu su meledu; acollai a corpus = leare a corpos Frases a su pòburu Deus ndi dhi acollat de prus! 2. acollai, ca nc'est de ndi fuliai custu muru! ◊ su segrestanu nd'ispicat sa gruxi manna de linna e dhus acollat a cropus! 3. dhu pigant e dh'acollant a itzabai coment'e canis ◊ is paisanus infrascaus dh'acollant a itzérrius e ispintas ◊ acollant a itzerriai: Est unu fantasma! ◊ e acollat a tirai bentu… gei nd'at fatu pagu! 4. acostindhe s'ebba e bàtindhe su sedhatzu po su pudhecu ca dhu acollamos! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu charger, tomber sur qqn. Ingresu to saddle, to charge, to attack Ispagnolu cargar, empujar Italianu accollare, dare addòsso Tedescu aufbürden, herfallen.

acolligíre , vrb: acollizire, acollozire, acullozire Definitzione giare acollozu, acasàgiu, fàere bènnere o intrare a domo a unu; intrare a unu logu po istare, crocare Sinònimos e contràrios acasagiai, acatai 1, acoglire, arretzetare, carinnare, frandhigare | ctr. caciare Frases Deus l'apat in chelu acollozida! ◊ si a domo tua benit su pógheru acullózilu e cossòlalu! ◊ dhus iat acolligius chin totus us onores 2. li aprontamus un’aposentedhu, bi ponimus unu letu, una mesa, una cadira a ghetu chi si che podat acollizire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu loger Ingresu to give hospitality Ispagnolu acoger, hospedar Italianu ospitare Tedescu unterbringen, Gastfreundsch aft gewähren.

acollocàre , vrb: collocai Definitzione pònnere o assentare sa cosa in logu suo; giare acollocu Sinònimos e contràrios acabidae, assantai, assetiai 1, pònnere | ctr. leare, picare Frases a tiu Cischedhu li pariat de èssere intradu in su Parnasu pro si che acollocare in sa punta piús alta de s'Elicona (S.Patatu) Tradutziones Frantzesu placer Ingresu to set Ispagnolu colocar Italianu collocare Tedescu stellen, legen.

acolomizàre , vrb Definitzione impreare sa cosa chentza ndhe perdimentare, solu su tanti chi bastat Sinònimos e contràrios aorrai, arresparmiai, istraviare 1, rinzare | ctr. ispeldisciare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu économiser Ingresu to economize Ispagnolu economizar Italianu economizzare Tedescu sparen.

acoltazàre , vrb: acostazare Definitzione pònnere is cosas una acanta a s'àtera, a fiancu, acostias apare Sinònimos e contràrios afiancai 1, afianzare Frases est totu bene acostazadu chi no si podet mancu mòere 2. cantos connotu ndh'amus meda mannos, ma sena sa muzere acoltazada! (S.Bertulu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu flanquer Ingresu to place side by side Ispagnolu poner al lado Italianu affiancare Tedescu Seite an Seite stellen.

acoltziàre , vrb: acortziare, acrutzai, acultziare, acurciare, acursiai, acurtiare, acurtziai, acurtziare Definitzione bènnere, andhare, portare o batire acanta a ccn. o a calecuna cosa; andhare o acostire a unu logu Sinònimos e contràrios acodie, acortzire, acosiare, acostai, acostire, apriodhai, aprobiai, aproghilare, astrínghere | ctr. astesiai, issuzire, istesare, istregire Frases andhent in galera: cussos no cherent acurtziaos! ◊ bois a inoche no bi fizis acurtziada mai ◊ chin cussu fàchere, suber de si los acurtziare, sos ómines, los sichiat a zacarare ◊ tocai ca s'acurtziaus a biri ita portant a bendi, cussus! 2. cheret acurtziadu a binza a bídere si sa ua est coghindhe ◊ acurtziadindhe a domo, istasero, ca chenamus paris! ◊ apenas chi tenzo ora acúrtzio a domo de Bodale a bídere coment'istat ◊ lampu a prétzios artos chi faghet cussu: no faghet a bi acurtziare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu approcher Ingresu to bring near Ispagnolu acercar Italianu avvicinare Tedescu nähern.

acolumàre , vrb: acumbulare, columare Definitzione fàere a cólumu, prènnere un'istrégiu fintzes a oros, pònnere a muntone Sinònimos e contràrios acucuai, acucurrumedhare, ammuntonae, pienare, plèniri | ctr. bocare, iscolomare, leai Frases nues chi si acólumant in istiu batint tempestas chin abba a cadinos ◊ annos de fadigas acólumant sos órrios de sos matimannos ◊ iseto aculumendhe penas e sonnos de fantasias ◊ acolumedas forte una siendha de terra, fraigados, prata e oro! (G.Tidore) Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu accumuler Ingresu to amass, to fill up Ispagnolu colmar, amontonar Italianu accumulare, colmare Tedescu anhäufen, füllen.

acometàre , vrb: acumetare Definitzione afracare o atacare a unu, a calecuna cosa, de mala manera coment'e gherrandho po si ndhe fàere mere, pigare cun coràgiu fintzes una dificurtade Sinònimos e contràrios aggreghestare, assaltizare, assitiai, atacai, segudare / asutai Frases pro amore tuo apo secadu sas predas e acumetadu s'àrvore de sa morte 2. cussu est unu pitzinnu tropu bonu pro acometare sa bida militare, no est che a tie amantiosu de sas armas! (L.Pusceddu) Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu attaquer, assaillir Ingresu to assail Ispagnolu acometer Italianu assediare, assaltare Tedescu belagern, angreifen.

acomunài , vrb: acomunare Definitzione pònnere a cumone, pigare cunfidàntzia cun ccn. o calecuna cosa / cussu si acomunat cun totu = istat o si agatat bene cun totugantos Sinònimos e contràrios abbetuare, abesare, acostumai, arranguai, ingustai Tradutziones Frantzesu lier amitié, se familiariser Ingresu to familiarize Ispagnolu aunar, familiarizar Italianu accomunare, familiarizzare Tedescu vereinigen, sich vertraut machen.

aconàre , vrb: conare Definitzione fàere a conos, a bómbitos, fàere a gana lègia de caciare Sinònimos e contràrios abbolotai, afastiai, agrungiai, ascamare, colloviare, contomiare, ilvilire, isbolotiare, iserare, istomacare, tolocare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dégoûter Ingresu to nauseate Ispagnolu dar náuseas, disgustar Italianu nauseare Tedescu anekeln.

aconcàe, aconcài , vrb: aconcare Definitzione decídere de fàere una cosa dificurtosa o perigulosa; pònnere o imbarare sa conca a calecuna cosa o logu, a ccn., istare a conca apare; fintzes pigare a briga a unu Sinònimos e contràrios acucae / aconcalare Maneras de nàrrere csn: aconcaisí a contai dinai = istare a conca bassa contendhe; aconcai a… (calecuna parti)= èssere fache a…, a cara a… Frases ómine macu, as aconcadu a leare una fémina impedida! (Daga)◊ dae tempórios so pessendhe a mi cojare: no mi che colat s'istiu chentza bi l'aconcare! ◊ s'est aconcau a fai medas cosas ◊ canno pariat a punta a aconcare s'irvortaiat 2. ispaciada s'acuadrenti: chi no ti aconcas a sa broca de s'àcua, immoi!…◊ su pipiu si est aconcau in is genugus de sa mama e si nc'est drommiu ◊ fúrrias, no papas, ti aconcas, chen'e chi mai no nci pentzis! ◊ cussu piciochedhu si aconcat a s'istúdiu chi fait prexeri! ◊ cussus funt a tota dí aconcaus a sa televisioni! ◊ sa terra mia cun sa sua aconcant apari ◊ in is arrugas ci funt is màchinas aconcadas 3. sa mulleri mi dh'at aconcau de mala manera ca nd'est torrau a domu istòntonta istòntona 4. is montis de Santu Leoni aconcant a Assémini Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu oser, risquer Ingresu to hazard Ispagnolu arriesgar Italianu azzardare Tedescu wagen.

«« Torra a chircare