Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aconchedhàre , vrb Definitzione istare primaos Sinònimos e contràrios abbrodhiare, annicare, annozare, ingromorare, pirmare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouder Ingresu to sulk Ispagnolu enfurruñarse Italianu ammusire, imbronciare Tedescu schmollen.

aconchizàre , vrb Definitzione abbetiare po calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbetiae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obstiner Ingresu to be obstinate Ispagnolu emperrarse Italianu incaparsi Tedescu sich versteifen.

aconciài , vrb: aconciare, aconciari, acontzae, acontzare, agontzare Definitzione fàere acòncios, pònnere bene, apostu, agiustare unu trastu, aposentu, domo, un'aina a manera de ndhe pòdere serbire torra o méngius (ma si narat fintzes po conciare una pedhe); pònnere bistimentu bonu o bellu po essire, su si arrangiare de istare méngius in domo; nau in cobertantza, fàere male, dannu / pps. acontzadu, acontzu Sinònimos e contràrios acussertare, adaretzai, agiustai, arragnare, arremonire / cuncodrai | ctr. guastai, isconciare, iscunsertare Frases sa màchina cheret leada a l'acontzare ca zughet guastu ◊ mamma fit acontzendhe sos pantalones iscosidos ◊ acontza su focu! ◊ a s'àinu acòntzali su bàrriu si li ispendhentat ◊ mischinu de imi, seu totu acòncia acòncia! ◊ cust'iscarpa no si podet agontzare ◊ aite no azes aconciadu su témpiu? ◊ acòncia tela e pannu po nci passari s'annu… 2. acòntzati e bae chin issos a sa festa! ◊ ant fatu che a s'iritu: pro si acontzarent issos che ant bocau fora su connau 3. bae, già ti ant acontza, sa mischina, chi ti ant fatu pèrdere sa bellura! ◊ za lu ant acontzu cun cussos corpos de fuste chi li ant dadu!… Sambenados e Provèrbios prb: acònciat su pannu po ci passai s'annu Ètimu itl. acconciare Tradutziones Frantzesu réparer Ingresu to repair Ispagnolu arreglar Italianu riparare, restaurare Tedescu instandsetzen.

aconconàre , vrb rfl Definitzione coment'e pigare a sonnu, fintzes dormire meda Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'engourdir Ingresu to grow numb Ispagnolu adormecerse Italianu intorpidirsi Tedescu einschlafen (gefühllos werden).

aconculedhàre , vrb Definitzione fàere a cónculu, aciuvai, fàere a fossu, nau de is ogos, de is trempas Sinònimos e contràrios aconcuare, indevucare, istuvucare, tuvucare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser Ingresu to hollow out Ispagnolu hundirse los ojos Italianu incavarsi (détto degli òcchi, delle guance) Tedescu einfallen (für Wangen, nau po is trempas), tiefliegen (für Augen, nau po is ogus).

acongosciàre , vrb Definitzione provare o fàere congòscia, pena forte Sinònimos e contràrios angultiare Ètimu spn. acongojar Tradutziones Frantzesu angoisser Ingresu to cause anguish Ispagnolu angustiar, acongojarse Italianu angosciare Tedescu beklemmen.

aconnoltàre, aconnortài , vrb: acrunnotai, acrunotai, acunnortare, acunortai, acunortare, aggunnortare, agunnortare Definitzione giare acunnortu, cunfortu, fàere coràgiu; pigare su dannu cun passiéntzia, baliare unu dannu chi no si dhue podet fàere nudha, su si acuntentare de sa cosa coment'est: a logos narant custu vrb. in su sensu de si atrivire, de si fàere coràgiu o de provare a fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios aliviai, cufortare / acuntentae / atrevire Frases non mi agunnortat àtera siendha nen de apentu su coro prus at boza (G.Brocca)◊ Noè, chi fit fachèndhesi su teju in s'arca mesu sorta, biet su sole e li torrat a seju su coro e si acunnortat (A.G.Solinas)◊ su pipiu est totu sa noti prangendi, no arrinnèsciu a dh'acunortai! 2. chi ti acunnortas, gei andat bèni de aici ◊ po ndi essiri de sa poboresa si fiat aconnortada de impromiti su fillu a su tiàulu ◊ meda cosa perdesi, ma mi ndhe acunnortesi ◊ sa vida mi est una pena, ma benit chi mi acunorte! ◊ su dannu est tropu mannu: no mi potzu acrunnotai! 3. no est cosa de crèiri chi una picioca si siat acrunotada a cantai unu mutetu aici ◊ de prus no mi acrunotu a nai! (F.Pilloni)◊ foras de innòi e no ti acunòrtisti mai prus! Ètimu spn. conhortar Tradutziones Frantzesu consoler, soulager Ingresu to comfort Ispagnolu consolar, resignarse Italianu consolare, rassegnarsi Tedescu trösten, sich abfinden.

acontèssere, acontèssi, acontèssiri , vrb: acuntèssere, acuntessi, acuntèssiri, cuntessi Definitzione su si fàere o bènnere de sa cosa, de is fatos, de is chistiones, siat bolendho e siat mescamente desesi, a solos, sentza bòllere Sinònimos e contràrios acadessi, capitai, costare 1, cumbinare, incapitae, sucèdere Frases a su mellus ómini puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ no si acuntessat de bociri! ◊ chi dh'apu fatu una borta, no mi at a acuntessi sa de duas! ◊ at a acontèssiri a mei su chi est sutzédiu a is àterus ◊ lah chi no ti torrit a acuntessi! ◊ comente podet acuntèssere a bogare mintzídios?! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu se passer, arriver Ingresu to happen, to occur Ispagnolu acontecer, suceder, pasar Italianu avvenire, accadére, succèdere Tedescu geschehen.

aconziminàre , vrb: conziminare Definitzione aconciare, agiustare a sa bona Sinònimos e contràrios arragnare Tradutziones Frantzesu ajuster tan bien que mal Ingresu to repair as best one can Ispagnolu arreglar a la diabla Italianu aggiustare alla bèlla mèglio Tedescu so gut es geht instandsetzen.

acopiài , vrb: acopiare Definitzione pònnere a loba, a duos a duos impare, andhare a duos a duos; betare su mascu a sa fémina Sinònimos e contràrios acrobai, agiobare, allobae, aparigai / saltiare, zúchere Tradutziones Frantzesu accoupler Ingresu to pair Ispagnolu juntar, emparejar, aparear, acoplar Italianu accoppiare Tedescu paaren.

acoràe , vrb: acorai, acorare Definitzione su si dha pigare a coro, istare dispràxios, pònnere in pena, fàere sufrire (ma si narat fintzes acoraisí de disígiu, de allegria, de su fritu) Sinònimos e contràrios afligire Frases lampos e tronos acorant su pastoredhu fatu de s'ama ◊ mancari su babbu no cherjat, si Deus cheret za bos cojubades: lassae de bos acorare! ◊ no maltrates sas criaduras, ca su babbu e sa mama si ndhe acorant! ◊ acoranne de su fritu, tocaiat a sas giannas petinne focu (A.Pau)◊ candho at lézidu cudha lítera, si est acorada e morta! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu affliger, peiner Ingresu to grieve Ispagnolu afligir, apenar Italianu accorare Tedescu betrüben (tief).

acordiolài , vrb Definitzione atrotigare, fàere a codriola Sinònimos e contràrios acaragollai, atrotixai, folfigiare, fortzicare, foscigare, incordigliolai, profizare, trogai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tortiller Ingresu to twist Ispagnolu retorcer Italianu attorcigliare Tedescu wickeln.

acoredhài , vrb: coredhai* Definitzione fàere coredhus, improdhos, cosas fatas male Sinònimos e contràrios abbaunzare, aciapuciae, aciarollai, aciorobedhare, afioncai, allarodhai, ammammungiai, imprastulare, improdhai, inciapugliare, indrovigare, massipari, meldaganai Frases ge ses pagu líchira, ge at a èssi fàuas su chi ses acoredhendi! Tradutziones Frantzesu gâcher Ingresu to mess Ispagnolu chapucear Italianu pasticciare Tedescu beklecksen, pfuschen.

acorochinàre , vrb Definitzione tirare agoa, lassare passare tempus, istare ibertandho coment'e candho no si bolet fàere una cosa o si tenet pagu paga Sinònimos e contràrios acolconare, atostonare Tradutziones Frantzesu temporiser Ingresu to temporize Ispagnolu ganar tiempo Italianu temporeggiare Tedescu zögern.

acorràe 1, acorrài , vrb: acorrare, aggorrare Definitzione pònnere in s'acorru, intrare in logu serrau e fintzes pònnere in presone; arregòllere, ammuntonare cosa a un'oru, atobiare a unu logu Sinònimos e contràrios acorralai, aggrogogliai, imbachilare, immandrare, incortae, incortigliai / imprasonai, tenturare / acolondrare, afachiare, arrocare, assortai, assortí, ghirare, tenturai Maneras de nàrrere csn: acorrai a bidha = ghirare a bidha; acorrai su cuntzillu comunali = reunire su cossizu Frases che los acorrat in unu chizone e los leat a colpos ◊ depio fàchere sos adiles pro che aggorrare sos crapitos ◊ su boinarxu est acorrendi su tallu ◊ a ora de acorrai, is brebeis funt torradas a solas ◊ e immoi candu si torraus a acorrai po fai is assessoris? 2. sa zustíssia nche los at acorrados totugantos ◊ lah ca ti acorrant su bestiàmini! 3. toca, piga s'iscova e acorranci totu a cudha parti! ◊ est acorrendi s'àliga iscovada cun sa pàlia ◊ apu a bolli bí, a sa scuada de sa festa, chi ant acorrai dinai meda! Terminologia iscientìfica pst Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu diriger Ingresu to shut in, to convoy Ispagnolu acorralar, encerrar, encaminar Italianu convogliare, rinchiùdere Tedescu leiten, einschließen.

acorralài , vrb Definitzione immandrare, portare su bestiàmene a su corrale Sinònimos e contràrios acorrae 1, imbachilare, incortigliai Terminologia iscientìfica pst Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu enfermer Ingresu to shut in Ispagnolu acorralar Italianu rinchiùdere Tedescu einschließen.

acorriàre , vrb Definitzione est su chi faet a is dentes su frutuàriu papau aghedu chentza èssere ancora bene cotu e druche; atrotigare, fàere coment'e corria, a corria; baliare ccn. cosa Sinònimos e contràrios incurriatare / agguantai, babiai Frases sa pruna crua mi at acorriadu sas dentes ◊ sa frúture cherva acórriat ◊ mi sento acorriare solu in bídere custa ua: no ndhe cherzo assazare!(P.Mossa) 2. no faghet a bos nàrrere peruna cosa: no acorriades nudha! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu agacer Ingresu to set on edge Ispagnolu dar dentera Italianu allegare i dènti Tedescu sich zusammenziehen.

acorriatàre , vrb Definitzione fàere tzacurrare is dentes; fàere corriatzu Sinònimos e contràrios arrodare, titiriscare, tzacarrai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grincer Ingresu to grind Ispagnolu rechinar Italianu digrignare i dènti Tedescu fletschen (animalis), mit den Zähnen knirschen (cristianus).

acorrochinàre , vrb rfl Sinònimos e contràrios abbetiae, aperrighinare, tostoinare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obstiner, s'entêter Ingresu to get obstinate Ispagnolu emperrarse Italianu incaponirsi Tedescu sich versteifen.

acorruntzulàre , vrb Definitzione fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru) Sinònimos e contràrios acorruschedhare, seberare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nouer (bot.) Ingresu to set Ispagnolu transformarse el ovario en fruto Italianu allegare (détto di piante) Tedescu ansetzen (Bot).