Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aconchedhàre , vrb Definition istare primaos Synonyms e antonyms abbrodhiare, annicare, annozare, ingromorare, pirmare Etymon srd. Translations French bouder English to sulk Spanish enfurruñarse Italian ammusire, imbronciare German schmollen.

aconchizàre , vrb Definition abbetiare po calecuna cosa Synonyms e antonyms abbetiae Etymon srd. Translations French s'obstiner English to be obstinate Spanish emperrarse Italian incaparsi German sich versteifen.

aconciài , vrb: aconciare, aconciari, acontzae, acontzare, agontzare Definition fàere acòncios, pònnere bene, apostu, agiustare unu trastu, aposentu, domo, un'aina a manera de ndhe pòdere serbire torra o méngius (ma si narat fintzes po conciare una pedhe); pònnere bistimentu bonu o bellu po essire, su si arrangiare de istare méngius in domo; nau in cobertantza, fàere male, dannu / pps. acontzadu, acontzu Synonyms e antonyms acussertare, adaretzai, agiustai, arragnare, arremonire / cuncodrai | ctr. guastai, isconciare, iscunsertare Sentences sa màchina cheret leada a l'acontzare ca zughet guastu ◊ mamma fit acontzendhe sos pantalones iscosidos ◊ acontza su focu! ◊ a s'àinu acòntzali su bàrriu si li ispendhentat ◊ mischinu de imi, seu totu acòncia acòncia! ◊ cust'iscarpa no si podet agontzare ◊ aite no azes aconciadu su témpiu? ◊ acòncia tela e pannu po nci passari s'annu… 2. acòntzati e bae chin issos a sa festa! ◊ ant fatu che a s'iritu: pro si acontzarent issos che ant bocau fora su connau 3. bae, già ti ant acontza, sa mischina, chi ti ant fatu pèrdere sa bellura! ◊ za lu ant acontzu cun cussos corpos de fuste chi li ant dadu!… Surnames and Proverbs prb: acònciat su pannu po ci passai s'annu Etymon itl. acconciare Translations French réparer English to repair Spanish arreglar Italian riparare, restaurare German instandsetzen.

aconconàre , vrb rfl Definition coment'e pigare a sonnu, fintzes dormire meda Etymon srd. Translations French s'engourdir English to grow numb Spanish adormecerse Italian intorpidirsi German einschlafen (gefühllos werden).

aconculedhàre , vrb Definition fàere a cónculu, aciuvai, fàere a fossu, nau de is ogos, de is trempas Synonyms e antonyms aconcuare, indevucare, istuvucare, tuvucare Etymon srd. Translations French creuser English to hollow out Spanish hundirse los ojos Italian incavarsi (détto degli òcchi, delle guance) German einfallen (für Wangen, nau po is trempas), tiefliegen (für Augen, nau po is ogus).

acongosciàre , vrb Definition provare o fàere congòscia, pena forte Synonyms e antonyms angultiare Etymon spn. acongojar Translations French angoisser English to cause anguish Spanish angustiar, acongojarse Italian angosciare German beklemmen.

aconnoltàre, aconnortài , vrb: acrunnotai, acrunotai, acunnortare, acunortai, acunortare, aggunnortare, agunnortare Definition giare acunnortu, cunfortu, fàere coràgiu; pigare su dannu cun passiéntzia, baliare unu dannu chi no si dhue podet fàere nudha, su si acuntentare de sa cosa coment'est: a logos narant custu vrb. in su sensu de si atrivire, de si fàere coràgiu o de provare a fàere calecuna cosa Synonyms e antonyms aliviai, cufortare / acuntentae / atrevire Sentences non mi agunnortat àtera siendha nen de apentu su coro prus at boza (G.Brocca)◊ Noè, chi fit fachèndhesi su teju in s'arca mesu sorta, biet su sole e li torrat a seju su coro e si acunnortat (A.G.Solinas)◊ su pipiu est totu sa noti prangendi, no arrinnèsciu a dh'acunortai! 2. chi ti acunnortas, gei andat bèni de aici ◊ po ndi essiri de sa poboresa si fiat aconnortada de impromiti su fillu a su tiàulu ◊ meda cosa perdesi, ma mi ndhe acunnortesi ◊ sa vida mi est una pena, ma benit chi mi acunorte! ◊ su dannu est tropu mannu: no mi potzu acrunnotai! 3. no est cosa de crèiri chi una picioca si siat acrunotada a cantai unu mutetu aici ◊ de prus no mi acrunotu a nai! (F.Pilloni)◊ foras de innòi e no ti acunòrtisti mai prus! Etymon spn. conhortar Translations French consoler, soulager English to comfort Spanish consolar, resignarse Italian consolare, rassegnarsi German trösten, sich abfinden.

acontèssere, acontèssi, acontèssiri , vrb: acuntèssere, acuntessi, acuntèssiri, cuntessi Definition su si fàere o bènnere de sa cosa, de is fatos, de is chistiones, siat bolendho e siat mescamente desesi, a solos, sentza bòllere Synonyms e antonyms acadessi, capitai, costare 1, cumbinare, incapitae, sucèdere Sentences a su mellus ómini puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ no si acuntessat de bociri! ◊ chi dh'apu fatu una borta, no mi at a acuntessi sa de duas! ◊ at a acontèssiri a mei su chi est sutzédiu a is àterus ◊ lah chi no ti torrit a acuntessi! ◊ comente podet acuntèssere a bogare mintzídios?! Etymon spn. Translations French se passer, arriver English to happen, to occur Spanish acontecer, suceder, pasar Italian avvenire, accadére, succèdere German geschehen.

aconziminàre , vrb: conziminare Definition aconciare, agiustare a sa bona Synonyms e antonyms arragnare Translations French ajuster tan bien que mal English to repair as best one can Spanish arreglar a la diabla Italian aggiustare alla bèlla mèglio German so gut es geht instandsetzen.

acopiài , vrb: acopiare Definition pònnere a loba, a duos a duos impare, andhare a duos a duos; betare su mascu a sa fémina Synonyms e antonyms acrobai, agiobare, allobae, aparigai / saltiare, zúchere Translations French accoupler English to pair Spanish juntar, emparejar, aparear, acoplar Italian accoppiare German paaren.

acoràe , vrb: acorai, acorare Definition su si dha pigare a coro, istare dispràxios, pònnere in pena, fàere sufrire (ma si narat fintzes acoraisí de disígiu, de allegria, de su fritu) Synonyms e antonyms afligire Sentences lampos e tronos acorant su pastoredhu fatu de s'ama ◊ mancari su babbu no cherjat, si Deus cheret za bos cojubades: lassae de bos acorare! ◊ no maltrates sas criaduras, ca su babbu e sa mama si ndhe acorant! ◊ acoranne de su fritu, tocaiat a sas giannas petinne focu (A.Pau)◊ candho at lézidu cudha lítera, si est acorada e morta! Etymon itl. Translations French affliger, peiner English to grieve Spanish afligir, apenar Italian accorare German betrüben (tief).

acordiolài , vrb Definition atrotigare, fàere a codriola Synonyms e antonyms acaragollai, atrotixai, folfigiare, fortzicare, foscigare, incordigliolai, profizare, trogai Etymon srd. Translations French tortiller English to twist Spanish retorcer Italian attorcigliare German wickeln.

acoredhài , vrb: coredhai* Definition fàere coredhus, improdhos, cosas fatas male Synonyms e antonyms abbaunzare, aciapuciae, aciarollai, aciorobedhare, afioncai, allarodhai, ammammungiai, imprastulare, improdhai, inciapugliare, indrovigare, massipari, meldaganai Sentences ge ses pagu líchira, ge at a èssi fàuas su chi ses acoredhendi! Translations French gâcher English to mess Spanish chapucear Italian pasticciare German beklecksen, pfuschen.

acorochinàre , vrb Definition tirare agoa, lassare passare tempus, istare ibertandho coment'e candho no si bolet fàere una cosa o si tenet pagu paga Synonyms e antonyms acolconare, atostonare Translations French temporiser English to temporize Spanish ganar tiempo Italian temporeggiare German zögern.

acorràe 1, acorrài , vrb: acorrare, aggorrare Definition pònnere in s'acorru, intrare in logu serrau e fintzes pònnere in presone; arregòllere, ammuntonare cosa a un'oru, atobiare a unu logu Synonyms e antonyms acorralai, aggrogogliai, imbachilare, immandrare, incortae, incortigliai / imprasonai, tenturare / acolondrare, afachiare, arrocare, assortai, assortí, ghirare, tenturai Idioms csn: acorrai a bidha = ghirare a bidha; acorrai su cuntzillu comunali = reunire su cossizu Sentences che los acorrat in unu chizone e los leat a colpos ◊ depio fàchere sos adiles pro che aggorrare sos crapitos ◊ su boinarxu est acorrendi su tallu ◊ a ora de acorrai, is brebeis funt torradas a solas ◊ e immoi candu si torraus a acorrai po fai is assessoris? 2. sa zustíssia nche los at acorrados totugantos ◊ lah ca ti acorrant su bestiàmini! 3. toca, piga s'iscova e acorranci totu a cudha parti! ◊ est acorrendi s'àliga iscovada cun sa pàlia ◊ apu a bolli bí, a sa scuada de sa festa, chi ant acorrai dinai meda! Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French diriger English to shut in, to convoy Spanish acorralar, encerrar, encaminar Italian convogliare, rinchiùdere German leiten, einschließen.

acorralài , vrb Definition immandrare, portare su bestiàmene a su corrale Synonyms e antonyms acorrae 1, imbachilare, incortigliai Scientific Terminology pst Etymon ctl., spn. Translations French enfermer English to shut in Spanish acorralar Italian rinchiùdere German einschließen.

acorriàre , vrb Definition est su chi faet a is dentes su frutuàriu papau aghedu chentza èssere ancora bene cotu e druche; atrotigare, fàere coment'e corria, a corria; baliare ccn. cosa Synonyms e antonyms incurriatare / agguantai, babiai Sentences sa pruna crua mi at acorriadu sas dentes ◊ sa frúture cherva acórriat ◊ mi sento acorriare solu in bídere custa ua: no ndhe cherzo assazare!(P.Mossa) 2. no faghet a bos nàrrere peruna cosa: no acorriades nudha! Etymon srd. Translations French agacer English to set on edge Spanish dar dentera Italian allegare i dènti German sich zusammenziehen.

acorriatàre , vrb Definition fàere tzacurrare is dentes; fàere corriatzu Synonyms e antonyms arrodare, titiriscare, tzacarrai Etymon srd. Translations French grincer English to grind Spanish rechinar Italian digrignare i dènti German fletschen (animalis), mit den Zähnen knirschen (cristianus).

acorrochinàre , vrb rfl Synonyms e antonyms abbetiae, aperrighinare, tostoinare Etymon srd. Translations French s'obstiner, s'entêter English to get obstinate Spanish emperrarse Italian incaponirsi German sich versteifen.

acorruntzulàre , vrb Definition fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru) Synonyms e antonyms acorruschedhare, seberare Etymon srd. Translations French nouer (bot.) English to set Spanish transformarse el ovario en fruto Italian allegare (détto di piante) German ansetzen (Bot).