Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acorzolàre , vrb: acroxolari Definition fàere su córgiu o sa pedhe tostada (fintzes fàere su semu, su pigiolu tostau in is feridas sanandho); pònnere abbitúdine a cosa trebballosa Synonyms e antonyms abbadhare, acorgiare, aggallare, incroxolai Sentences de istudiados no ndh'apo bidu mai cun manos acorzoladas ◊ pro acorzolare sas manos no bi cheret istúdiu, no! ◊ su procu portat su sordi acroxolau in origas Etymon srd. Translations French rendre calleux English to make callous Spanish encallecer Italian incallire German schwielig machen, eine Gewohnheit annehmen.

acosiàre , vrb: acossiare, acusiare Definition bènnere o andhare acanta, prus apresu Synonyms e antonyms acodie, acoltziare, acostai, acostire, apriodhai, aprobiai, aproghilare | ctr. istesare Sentences s'incinat a su Sacramentu e si acóssiat a sa barandíglia ◊ dogni manzanu Manuela si li acossiaiat pro li dare su "Bongiorno!" e coment'e dogni die issa la bideit acoltziendhesili ◊ iseto chi su petorriruzu si acósiet pro li dare frafaruza ◊ acúsia a inoghe ca ti naro cumandhu! Etymon srd. Translations French s'approcher (de) English to approach Spanish acercarse Italian avvicinarsi German sich nähern.

acossài, acossàre , vrb: acotare, acotzae, acotzai, acotzare, cotare Definition pònnere sa o is cotzas, assentare una cosa ponendhodhi cotzas (asuta, in mesu); imbarare una cosa a un'àtera po si aguantare apare, o acostindhodha a unu logu e, nau in cobertantza po gente, cricare o giare un'aprigu inue istare, giare unu diritu a praxere; su si arrangiare Synonyms e antonyms acocedhai, arrambare, imbarare, incumandai, intrare / acostai | ctr. scotzai Idioms csn: acotzai sa terra a su fundu = afranzare, acurtziare sa terra cun su tzapu a su fundhu; acotzai su picu = pònnere cota a su picu (a sa màniga in su tretu de s'ogru) Sentences sa carrada boit acotzada po chi abarrit firma ◊ seu acotzendumí su marroni ◊ su muru dhu torrant a fai cun sa perda totu acotzada a ciumentu 2. fiat caminendi mòri mòri e a s'acotza acotza ◊ acotzadí a s'enna, lessast intrai a nisciunus! ◊ sa càscia est acotzada a su muru ◊ si fiat firmada e acossada a unu murixedhu ◊ in sa picada ti tocabo de puntorju ca tue ti acotzabas! ◊ po abarrai istrantaxu mi acotzu a unu baculedhu 3. si sunt cojados e acotados in d-una domita ◊ si est acotada in su letu ◊ chie istat male si acotet! ◊ tia Larenta e su maridu si sunt acotados in coghina (B.Mazzone)◊ acotant sa provista de sa linna in sa chentina ◊ ant acotadu su mortu in su baule 4. truncat is nais acotzendisidhas a unu genugu ◊ at acotadu s'ebba a su giannile pro si che sètzere Etymon srd. Translations French étayer English to buttress Spanish apuntalar Italian puntellare, sprangare German stützen, verriegeln.

acostài , vrb: acostare, acostari, acostiae, acostiai, acostiare, acrostiare, acustiare Definition acostire, andhare acanta, pònnere prus apresu Synonyms e antonyms acodie, acoltziare, acosiare, acostire, apresiai, apriodhai, aprobiai | ctr. istesiare Sentences Antoni at agatau su prontu de si acostiai a dha fuedhai ◊ bai e acostadí a tzerriai a Bissenti! ◊ a is pipius dhus nant cosa po no si acostari ◊ seus acostiendi a Castedhu, seus giai a Déximu ◊ bollu chi si acosteis, fillus mius! Etymon srd. Translations French approcher (de) English to draw near Spanish acercar, arrimar Italian accostare, abbordare, avvicinare German nähern.

acostíre , vrb Definition andhare o bènnere acanta, prus apresu Synonyms e antonyms acodie, acoltziare, acosiare, acostai, acotziare, apriodhai, aprobiai, aproghilare | ctr. iscostai, istesiare Sentences s'àinu acostit su runcu a s'abba, ma no bufat ◊ candho si est acostiu at pigau cropos issu puru ◊ ndhe at acostidu unu margiane ◊ sa festa est acostindho e ti faes su bestire nou ◊ acostidindhe a su fogu! Etymon srd. Translations French approcher English to draw close Spanish acercarse Italian accostare German nähern.

acostumài , vrb: acostumare, costumai Definition tènnere o àere a parusu, àere s'abbitúdine, s’avesu; giare bonas abbitúdines Synonyms e antonyms abbetuare, abesare, acomunai, arranguai, imbisciare, ingustai, parusare Sentences a dí de oi unu tempus acostumaiaus a fai cancuna sciampita puru! ◊ cussu no acostumat a abarrai a giru ◊ dh'apo pretzetadu chi no si atrameset de mi ne torrare a parte de manzanu comente acostumat issu (Z.Porcu)◊ dèu acostumu pagu a fuedhai ananti de genti meda Etymon srd. Translations French avoir coutume, être coutumier English to accustom, to have in use Spanish acostumbrar Italian costumare, avére in uso, èsser sòliti fare, solére German gewohnt sein.

acotilài , vrb: acotiliai, acotobiai, acotoliai, acotoriai, acotulai, acotuliai Definition nau de cosa bianca o chi tirat prus a su biancu, cambiare colore de pàrrere brutu, fàere coment'e cotu, siat de sole e siat de brutesa: nau de sa pedhe de sa persona, fàere in colore chi tirat a su cafei Synonyms e antonyms abburare, acotinare, ammoriscai, anniedhigai, atragonare, inniedhigai, recòghere | ctr. ilbiadire Sentences no dh'ollu prus biri su logu acotoliau! ◊ no ti sutzedat prus de lassai acotoliai s'arrobba! ◊ nd'apu leau is cuscineras a dhas samunari ca furint totu acotoriadas ◊ eh, ndi ses torrau de sa marina totu acotoriau! ◊ is peixedhus de s'angioni, lassaus a tropu in s'àcua budhendi, si acotóliant e su pilu no ndi essit bèni Etymon srd. Translations French bronzer English to tan Spanish broncear, curtir Italian abbronzare German bräunen

acrabistài, acrabistàre , vrb: acrapistare Definition pònnere su crabistu a un'animale; acapiare sa bide noa po no che dha betare is bentos fortes Synonyms e antonyms abbrunchilare, imbrunchidare, incrabistae Etymon srd. Translations French enchevêtrer English to tie with a rope Spanish encabestrar Italian incapestrare German anbinden.

acracaxài , vrb Definition cracare, pessighire, cúrrere aifatu de ccn. cun idea mala de dh’iscúdere o fàere male, apretare e immarrire (nau fintzes po trubbare e fàere essire sa fera in cassa) Synonyms e antonyms suberiare Sentences Iostu, su fillu de Amsícora, candu dh'iant acracaxau is Romanus si nci fiat acorrau a Cornus ◊ no mi acracaxist ca seu totu avolotara, ge ndi dha seu istudendi cussa televisioni! Etymon srd. Translations French stresser English to put under stress Spanish estresar Italian stressare German stressen.

acragallài , vrb: acrogallae, acrogogliai, acrogolliare Definition fàere a cragallu, a bisura de cragallu, acancarronau; betare apare animales, fàere a chedha Synonyms e antonyms acrocoedhare, atuturae, igragalare / assortí Idioms csn: folla acragallada = atuturada de maladia, cun is orus acostaus a sa cora mesana; unga acragallada = inconchedhada in sa punta, russa e tosta, de abbatigare sa conca de su pódhighe; manu acragallada = retesa, serrada, cun sos pódhighes chi no bi istirant 2. seu abarrau tropu tempus crocau in ciú letu: che folla arruta seu acragallau (S.Diana)◊ ma càstia ita cosa: cussu cerpiu comenti passat asuta de su pilloncu acragallat sa folla de s'aràngiu! 3. is picinnedhos si funt acrogolliaos a su ciu ci est bennenno sa figamorisca Etymon srd. Translations French rouler en cornet English to crumple up Spanish estrujar Italian accartocciare German zusammenrollen.

acragàre , vrb: cracare* Definition pònnere su càgiu in su late, cagiare; nau de su late, cagiare po efetu de su càgiu Synonyms e antonyms arruspiare, cagiare, giagare, incracare 1, pazare Scientific Terminology pst Translations French cailler English to curdle Spanish cuajar Italian quagliare German gerinnen.

acrancognolàre , vrb: acrocongiolai, acroncognolare Definition fàere búngios, pistaduras, pistare, coment'e acracangiai, fàere a crocongiolu Synonyms e antonyms abbugnai, abburrutonare, aggatare, atzumbarare, catulare, tofedhare Etymon srd. Translations French bosseler English to work ashlar Spanish abollar Italian bugnare German bossieren.

acraràre , vrb Definition bogare sa face (fintzes in su sensu de foedhare), incarare, andhare a bíere; essire, su si presentare Synonyms e antonyms acarare, acerare, acherare, afacare, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare, iscampiare Sentences tue acràrati! ◊ su frade mannu si est acrarau chin su babbu nandhe chi si cheriat fidantzare 2. su Deus de sos Ebreos si nos est acraradu Etymon srd. Translations French se montrer English to overlook Spanish asomarse Italian affacciarsi German sich zeigen.

acraríre , vrb: crarire* Definition fàere crara o giare a ischire una cosa, una chistione a manera chi si pàrgiat méngius, chi si cumprendhat; fintzes su essire de su sole Synonyms e antonyms aclarai, ilgiarare, isciarire Sentences nemos si fit acrariu e antzis si fint negaos de àere pretesu carchi cosa 2. sos duos zòvanos ant acrariu sa coja ◊ s'amoronzu de Predu si est acrariu 3. su mengianu in foras si fut giai acrariu su sole Translations French éclaircir English to make clear Spanish aclarar, esclarecer Italian chiarire German klären.

acrassàre , vrb: grassare* Definition fàere fura cun sa fortza de is armas, a gherra, furare totu Synonyms e antonyms irrobare, sdorrobbai Sentences un'ómine fit falendhe a Géricu e benzeit acrassadu Translations French voler English to robe Spanish atracar, asaltar Italian rapinare German rauben.

acreantziàre , vrb Definition giare educatzione Synonyms e antonyms annestrare Etymon srd. Translations French éduquer English to bring up Spanish educar Italian educare German erziehen.

acreditài , vrb: acreditare Definition iscríere in su contu de un'ente, de unu sótziu o de unu privau su finantziamentu chi si dhi depet giare, giare su finantziamentu o àteru dinare Synonyms e antonyms contae Translations French accréditer, créditer (comm.) English to credit Spanish acreditar Italian accreditare German gutschreiben.

acresuràe, acresurài, acresuràre , vrb Definition serrare a cresura, isserrare Synonyms e antonyms acrisionai / acorrae 1, inserrai Sentences tancaus de bentu apu a cuncordai, tancaus de bentu acresuraus de amori! ◊ ant acresurau sos àidos 2. cambiamentos de umore e tristuras l'abbandhaint dae sa zente, acresuràndhela in d-unu mundhu suu Scientific Terminology srr Etymon srd. Translations French clore de haies English to fence (in) Spanish rodear con setos Italian assiepare German mit Feigenkakteen (meist), Büschen u.s.w. umzäunen.

acriàre , vrb: agriai, agriare, arghiare Definition su si fàere aghedu nau fintzes in su sensu de fàere dispraxere) Synonyms e antonyms achedare 1, agritzare, argai, axedai, frammentai, imbischidare 2. candho fit sordau, una lisséntzia de bíndhichi dies fit serbia petzi a acriare de prus su distacu de sa parténtzia Etymon srd. Translations French aigrir English to sour Spanish agriar Italian inacidire German säuern.

acrimatàre , vrb Definition abbituare a su clima de unu logu Translations French acclimater English to acclimate Spanish aclimatar, naturalizar Italian acclimatare German akklimatisieren.