aconchedhàre , vrb Definizione
istare primaos
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
annicare,
annozare,
ingromorare,
pirmare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bouder
Inglese
to sulk
Spagnolo
enfurruñarse
Italiano
ammusire,
imbronciare
Tedesco
schmollen.
aconchizàre , vrb Definizione
abbetiare po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
abbetiae
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'obstiner
Inglese
to be obstinate
Spagnolo
emperrarse
Italiano
incaparsi
Tedesco
sich versteifen.
aconciài , vrb: aconciare,
aconciari,
acontzae,
acontzare,
agontzare Definizione
fàere acòncios, pònnere bene, apostu, agiustare unu trastu, aposentu, domo, un'aina a manera de ndhe pòdere serbire torra o méngius (ma si narat fintzes po conciare una pedhe); pònnere bistimentu bonu o bellu po essire, su si arrangiare de istare méngius in domo; nau in cobertantza, fàere male, dannu / pps. acontzadu, acontzu
Sinonimi e contrari
acussertare,
adaretzai,
agiustai,
arragnare,
arremonire
/
cuncodrai
| ctr.
guastai,
isconciare,
iscunsertare
Frasi
sa màchina cheret leada a l'acontzare ca zughet guastu ◊ mamma fit acontzendhe sos pantalones iscosidos ◊ acontza su focu! ◊ a s'àinu acòntzali su bàrriu si li ispendhentat ◊ mischinu de imi, seu totu acòncia acòncia! ◊ cust'iscarpa no si podet agontzare ◊ aite no azes aconciadu su témpiu? ◊ acòncia tela e pannu po nci passari s'annu…
2.
acòntzati e bae chin issos a sa festa! ◊ ant fatu che a s'iritu: pro si acontzarent issos che ant bocau fora su connau
3.
bae, già ti ant acontza, sa mischina, chi ti ant fatu pèrdere sa bellura! ◊ za lu ant acontzu cun cussos corpos de fuste chi li ant dadu!…
Cognomi e Proverbi
prb:
acònciat su pannu po ci passai s'annu
Etimo
itl.
acconciare
Traduzioni
Francese
réparer
Inglese
to repair
Spagnolo
arreglar
Italiano
riparare,
restaurare
Tedesco
instandsetzen.
aconconàre , vrb rfl Definizione
coment'e pigare a sonnu, fintzes dormire meda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'engourdir
Inglese
to grow numb
Spagnolo
adormecerse
Italiano
intorpidirsi
Tedesco
einschlafen (gefühllos werden).
aconculedhàre , vrb Definizione
fàere a cónculu, aciuvai, fàere a fossu, nau de is ogos, de is trempas
Sinonimi e contrari
aconcuare,
indevucare,
istuvucare,
tuvucare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
creuser
Inglese
to hollow out
Spagnolo
hundirse los ojos
Italiano
incavarsi (détto degli òcchi,
delle guance)
Tedesco
einfallen (für Wangen,
nau po is trempas),
tiefliegen (für Augen,
nau po is ogus).
acongosciàre , vrb Definizione
provare o fàere congòscia, pena forte
Sinonimi e contrari
angultiare
Etimo
spn.
acongojar
Traduzioni
Francese
angoisser
Inglese
to cause anguish
Spagnolo
angustiar,
acongojarse
Italiano
angosciare
Tedesco
beklemmen.
aconnoltàre, aconnortài , vrb: acrunnotai,
acrunotai,
acunnortare,
acunortai,
acunortare,
aggunnortare,
agunnortare Definizione
giare acunnortu, cunfortu, fàere coràgiu; pigare su dannu cun passiéntzia, baliare unu dannu chi no si dhue podet fàere nudha, su si acuntentare de sa cosa coment'est: a logos narant custu vrb. in su sensu de si atrivire, de si fàere coràgiu o de provare a fàere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
aliviai,
cufortare
/
acuntentae
/
atrevire
Frasi
non mi agunnortat àtera siendha nen de apentu su coro prus at boza (G.Brocca)◊ Noè, chi fit fachèndhesi su teju in s'arca mesu sorta, biet su sole e li torrat a seju su coro e si acunnortat (A.G.Solinas)◊ su pipiu est totu sa noti prangendi, no arrinnèsciu a dh'acunortai!
2.
chi ti acunnortas, gei andat bèni de aici ◊ po ndi essiri de sa poboresa si fiat aconnortada de impromiti su fillu a su tiàulu ◊ meda cosa perdesi, ma mi ndhe acunnortesi ◊ sa vida mi est una pena, ma benit chi mi acunorte! ◊ su dannu est tropu mannu: no mi potzu acrunnotai!
3.
no est cosa de crèiri chi una picioca si siat acrunotada a cantai unu mutetu aici ◊ de prus no mi acrunotu a nai! (F.Pilloni)◊ foras de innòi e no ti acunòrtisti mai prus!
Etimo
spn.
conhortar
Traduzioni
Francese
consoler,
soulager
Inglese
to comfort
Spagnolo
consolar,
resignarse
Italiano
consolare,
rassegnarsi
Tedesco
trösten,
sich abfinden.
acontèssere, acontèssi, acontèssiri , vrb: acuntèssere,
acuntessi,
acuntèssiri,
cuntessi Definizione
su si fàere o bènnere de sa cosa, de is fatos, de is chistiones, siat bolendho e siat mescamente desesi, a solos, sentza bòllere
Sinonimi e contrari
acadessi,
capitai,
costare 1,
cumbinare,
incapitae,
sucèdere
Frasi
a su mellus ómini puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ no si acuntessat de bociri! ◊ chi dh'apu fatu una borta, no mi at a acuntessi sa de duas! ◊ at a acontèssiri a mei su chi est sutzédiu a is àterus ◊ lah chi no ti torrit a acuntessi! ◊ comente podet acuntèssere a bogare mintzídios?!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
se passer,
arriver
Inglese
to happen,
to occur
Spagnolo
acontecer,
suceder,
pasar
Italiano
avvenire,
accadére,
succèdere
Tedesco
geschehen.
aconziminàre , vrb: conziminare Definizione
aconciare, agiustare a sa bona
Sinonimi e contrari
arragnare
Traduzioni
Francese
ajuster tan bien que mal
Inglese
to repair as best one can
Spagnolo
arreglar a la diabla
Italiano
aggiustare alla bèlla mèglio
Tedesco
so gut es geht instandsetzen.
acopiài , vrb: acopiare Definizione
pònnere a loba, a duos a duos impare, andhare a duos a duos; betare su mascu a sa fémina
Sinonimi e contrari
acrobai,
agiobare,
allobae,
aparigai
/
saltiare,
zúchere
Traduzioni
Francese
accoupler
Inglese
to pair
Spagnolo
juntar,
emparejar,
aparear,
acoplar
Italiano
accoppiare
Tedesco
paaren.
acoràe , vrb: acorai,
acorare Definizione
su si dha pigare a coro, istare dispràxios, pònnere in pena, fàere sufrire (ma si narat fintzes acoraisí de disígiu, de allegria, de su fritu)
Sinonimi e contrari
afligire
Frasi
lampos e tronos acorant su pastoredhu fatu de s'ama ◊ mancari su babbu no cherjat, si Deus cheret za bos cojubades: lassae de bos acorare! ◊ no maltrates sas criaduras, ca su babbu e sa mama si ndhe acorant! ◊ acoranne de su fritu, tocaiat a sas giannas petinne focu (A.Pau)◊ candho at lézidu cudha lítera, si est acorada e morta!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
affliger,
peiner
Inglese
to grieve
Spagnolo
afligir,
apenar
Italiano
accorare
Tedesco
betrüben (tief).
acordiolài , vrb Definizione
atrotigare, fàere a codriola
Sinonimi e contrari
acaragollai,
atrotixai,
folfigiare,
fortzicare,
foscigare,
incordigliolai,
profizare,
trogai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tortiller
Inglese
to twist
Spagnolo
retorcer
Italiano
attorcigliare
Tedesco
wickeln.
acoredhài , vrb: coredhai* Definizione
fàere coredhus, improdhos, cosas fatas male
Sinonimi e contrari
abbaunzare,
aciapuciae,
aciarollai,
aciorobedhare,
afioncai,
allarodhai,
ammammungiai,
imprastulare,
improdhai,
inciapugliare,
indrovigare,
massipari,
meldaganai
Frasi
ge ses pagu líchira, ge at a èssi fàuas su chi ses acoredhendi!
Traduzioni
Francese
gâcher
Inglese
to mess
Spagnolo
chapucear
Italiano
pasticciare
Tedesco
beklecksen,
pfuschen.
acorochinàre , vrb Definizione
tirare agoa, lassare passare tempus, istare ibertandho coment'e candho no si bolet fàere una cosa o si tenet pagu paga
Sinonimi e contrari
acolconare,
atostonare
Traduzioni
Francese
temporiser
Inglese
to temporize
Spagnolo
ganar tiempo
Italiano
temporeggiare
Tedesco
zögern.
acorràe 1, acorrài , vrb: acorrare,
aggorrare Definizione
pònnere in s'acorru, intrare in logu serrau e fintzes pònnere in presone; arregòllere, ammuntonare cosa a un'oru, atobiare a unu logu
Sinonimi e contrari
acorralai,
aggrogogliai,
imbachilare,
immandrare,
incortae,
incortigliai
/
imprasonai,
tenturare
/
acolondrare,
afachiare,
arrocare,
assortai,
assortí,
ghirare,
tenturai
Modi di dire
csn:
acorrai a bidha = ghirare a bidha; acorrai su cuntzillu comunali = reunire su cossizu
Frasi
che los acorrat in unu chizone e los leat a colpos ◊ depio fàchere sos adiles pro che aggorrare sos crapitos ◊ su boinarxu est acorrendi su tallu ◊ a ora de acorrai, is brebeis funt torradas a solas ◊ e immoi candu si torraus a acorrai po fai is assessoris?
2.
sa zustíssia nche los at acorrados totugantos ◊ lah ca ti acorrant su bestiàmini!
3.
toca, piga s'iscova e acorranci totu a cudha parti! ◊ est acorrendi s'àliga iscovada cun sa pàlia ◊ apu a bolli bí, a sa scuada de sa festa, chi ant acorrai dinai meda!
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
diriger
Inglese
to shut in,
to convoy
Spagnolo
acorralar,
encerrar,
encaminar
Italiano
convogliare,
rinchiùdere
Tedesco
leiten,
einschließen.
acorralài , vrb Definizione
immandrare, portare su bestiàmene a su corrale
Sinonimi e contrari
acorrae 1,
imbachilare,
incortigliai
Terminologia scientifica
pst
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
enfermer
Inglese
to shut in
Spagnolo
acorralar
Italiano
rinchiùdere
Tedesco
einschließen.
acorriàre , vrb Definizione
est su chi faet a is dentes su frutuàriu papau aghedu chentza èssere ancora bene cotu e druche; atrotigare, fàere coment'e corria, a corria; baliare ccn. cosa
Sinonimi e contrari
incurriatare
/
agguantai,
babiai
Frasi
sa pruna crua mi at acorriadu sas dentes ◊ sa frúture cherva acórriat ◊ mi sento acorriare solu in bídere custa ua: no ndhe cherzo assazare!(P.Mossa)
2.
no faghet a bos nàrrere peruna cosa: no acorriades nudha!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
agacer
Inglese
to set on edge
Spagnolo
dar dentera
Italiano
allegare i dènti
Tedesco
sich zusammenziehen.
acorriatàre , vrb Definizione
fàere tzacurrare is dentes; fàere corriatzu
Sinonimi e contrari
arrodare,
titiriscare,
tzacarrai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grincer
Inglese
to grind
Spagnolo
rechinar
Italiano
digrignare i dènti
Tedesco
fletschen (animalis),
mit den Zähnen knirschen (cristianus).
acorrochinàre , vrb rfl Sinonimi e contrari
abbetiae,
aperrighinare,
tostoinare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'obstiner,
s'entêter
Inglese
to get obstinate
Spagnolo
emperrarse
Italiano
incaponirsi
Tedesco
sich versteifen.
acorruntzulàre , vrb Definizione
fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru)
Sinonimi e contrari
acorruschedhare,
seberare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nouer (bot.)
Inglese
to set
Spagnolo
transformarse el ovario en fruto
Italiano
allegare (détto di piante)
Tedesco
ansetzen (Bot).