aérzu , nm: aexu,
agherju,
arégiu 1,
érgiu,
gherju Definitzione
est totugantu su chi distinghet, in sa persona, unu de una famíglia de unu de un'àtera: mescamente sa cara, ma fintzes sa carena, sa manera de foedhare, de camminare, o àteru; su chi una cosa, o fintzes unu logu, paret, su chi si paret de su chi est / bogàrendhe a ccn. a s'aerzu = connòsciri a unu a sa bisura assimbillendidhu a is àterus de sa famíglia
Sinònimos e contràrios
aerada,
aeramentu,
bisura,
chígia,
crilta
Frases
a s'agherju s'assimizabat a unu ◊ su fillu at ghetau un'aexu a su babbu ◊ no lu connoschia ma ndhe l'apo bogadu de s'aerzu ◊ sa fémina fit de agherzu bellu
2.
su matessi presorju prendhiat su pastore e su bandhiu a s'agherju de sa campanna ◊ sa zancheta fit de su matessi agherju de su pantalone ◊ dhue fut su Maschinganna cun arégiu de unu becu cun duas concas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mine,
physionomie
Ingresu
aspect
Ispagnolu
parecido,
semejanzas entre familiares
Italianu
aspètto,
fisionomìa
Tedescu
Aussehen,
Gesichtzüge.
aèsca , nf, nm: aescu, esca* Definitzione addescu o papare po pigiones, po pische; linnighedha fine po allúere su fogu; una parte de s'istentina de sa brebè Sinònimos e contràrios bromígiu.
aescàdu , pps, agt Definitzione de aescare; chi est fatu a esca, pudrigau Sinònimos e contràrios fràzigu, prudigadu 2. custu chercu de cantu est betzu in mesu zughet sa linna aescada.
aescài , vrb: aiscae,
aiscai,
aiscari,
escai,
iscai Definitzione
giare a papare ponendho in buca sa cosa a su pipiedhu, a fintzes a unu chi no si dha podet fàere a solu
Sinònimos e contràrios
addascare
Frases
si no papat, cuss'animaledhu, tocat a dh'aiscari ◊ dhi tocat a guardai sa mama ca est a camba segada, ma po papai ciai no tocat a dh'aiscai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
nourrir à la petite cuillère
Ingresu
to feed
Ispagnolu
dar de comer
Italianu
imboccare
Tedescu
in den Mund stecken.
aescaméntu , nm Definitzione su pònnere s'esca Ètimu srd.
aescàre , vrb Definitzione fàghere a esca, linna sica pudrigada, prudedha Ètimu srd.
aèschere abèschere
aéschidu , pps Definitzione de aèschere / disizos aéschidos = andhaos male, aortitzos Sinònimos e contràrios incaussiu.
aeschidúra , nf Definitzione su aèschere Sinònimos e contràrios madéschiu Ètimu srd.
aescósu , agt Definitzione nau de cosa de papare, chi arreschet in su gúturu, mala a ingúrtere Sinònimos e contràrios aoschijolu, arreschijolu, obescosu Frases ca ses frutu selvàticu aescosu a nudha giuas, pirastu predosu! ◊ su pirastru bogat unu frutu chi est aescosu candho est cherfu Ètimu srd.
aéscu aèsca
aescúmine , nm Definitzione cosa chi aeschet, ma nau in cobertantza po cosa chi si narat, isciolórios, bambíghine Sinònimos e contràrios bamberia, bambímine, sciapidóriu Ètimu srd.
aéxu aérzu
afaàre , vrb: afavare Definitzione tzatzare de fae, tènnere male de sa tropu fae papada Sinònimos e contràrios afaighedhare Ètimu srd.
afàbbia, afàbbica , nf: afràbbica,
atàbbia,
bràbbica,
fàbbica,
ufràbbica Definitzione
erba a fògia lada, fragosa meda, prantada in tempus caente po cundhimentu / calidades de a.: a folla de cixi (sa prus pitica), a folla de làtia (sa prus manna)
Sinònimos e contràrios
basile
Frases
su testu de s'afàbbica dh'apu postu in unu bòtu de liàuna ◊ fatzu sa bagna de tomata frisca cun duas follas de afàbbica
Terminologia iscientìfica
cndh, rbzc, Ocimum basilicum
Ètimu
ctl., spn.
alfábega
Tradutziones
Frantzesu
basilic
Ingresu
basil
Ispagnolu
albahaca
Italianu
basìlico
Tedescu
Basilikum.
afàbbile, afàbbili , agt Definitzione
nau de ccn., chi si faet bòllere bene, chi praghet po sa manera chi tenet de foedhare e de fàere cun s'àteru, chi si lassat foedhare fintzes si est persona de importu mannu
Sinònimos e contràrios
amanscívile,
amistantziosu,
amorosu
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
affable
Ingresu
friendly
Ispagnolu
afable
Italianu
affàbile
Tedescu
freundlich.
afabbilidàde, afabbilidàdi , nf Definitzione
su èssere afàbbile
Sinònimos e contràrios
amistàntzia,
blandhura
Tradutziones
Frantzesu
affabilité
Ingresu
friendliness
Ispagnolu
afabilidad
Italianu
affabilità
Tedescu
Freundlichkeit.
afàca , avb, prep: afache,
afaci,
afacu Definitzione
si narat de logu e de tempus puru candho est ananti de si bíere o acanta
Sinònimos e contràrios
acanta,
acultu,
aproba
Maneras de nàrrere
csn:
afaca mia, tua, sua (o fintzas afaca a mie)= in dainanti meu, tou, sou; afaca apare = acanta s'unu a s'àteru
Frases
istaiant in sas domos de afacu ◊ in trenu at viagiadu cun unu satzeldote afacu ◊ si cramaiat sa cane afaca arrejonèndhela che unu cristianu ◊ custa genti de afaci dèu dha timu, ca funt brúscius ◊ fiat caentandhosi afaca de sa geminera ◊ candho biet arribbandhe su tzeracu dhu tzírriat afaca sua
2.
sa Pasca est afaca ◊ candho ant a comintzare a sutzèdere custas cosas sa libberascione bostra est afaca ◊ si li sunt acurtziados afaca
Ètimu
ltn.
ad facies
Tradutziones
Frantzesu
tout près,
près de
Ingresu
near
Ispagnolu
cerca
Italianu
vicino
Tedescu
nah.
afacài , vrb: afacare 1 Definitzione
serrare un'apertura unu pagu, lassandhodha pagu pagu aperta: nau de un'istrégiu, covecare, pònnere covecau, fundhu a susu / andai a manu afacada = a manu tenta, a manu pigada
Sinònimos e contràrios
assibbiare,
imbarare,
suzire,
tambai
Frases
ant afacau sa porta ◊ sa domu est isbuira, sa porta est afacara
2.
afaca sa pingiada isciacuada!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
entrouvrir
Ingresu
to half-close
Ispagnolu
entornar,
entrecerrar
Italianu
socchiùdere
Tedescu
halb schließen.
afacài 1 , vrb Definitzione its, pònneresi a chistionare? afracai (a fuedhus)? Frases gei dh'apu a bolli intendi cun su vicàriu candu s'ant a afacai de latinu e de atras cosas!