A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

altzòla , nf: atzola Definitzione sa lana filada fata a lobos mannos totu cantepare cun s’ixorbidórgiu, pronta po dha tínghere: s'atzola o madassa si ponet in s’ixorbedrama po dha fàere a lòmboros (sòrbere s'atzola) e sighire a preparare po tèssere; min. de atza Sinònimos e contràrios ferrada 1, madassa / cdh. aciola, ttrs. atzora Maneras de nàrrere csn: bogare o fàchere atzola = arrennèsciri a fai una cosa, ispodhiai; èssere un'atzola sorigada = èssiri bellu a fai nudha 2. a contos fatos, inue leant su sórighe pro batu no ndhe bogas atzola, de nudha! ◊ sa chistione no mezoràt e no che podiat bogare altzolas ◊ de cussa chistione no ndhe bogheint atzola mancu sos avocados Sambenados e Provèrbios smb: Azzola (e Zola) Ètimu itl.t azzola Tradutziones Frantzesu écheveau Ingresu hank Ispagnolu madeja, ovillo Italianu matassa Tedescu Strähne.

àltzu , nm Definitzione àbiu de santu Giuanni, genia de linna chi faet a mata manna Sinònimos e contràrios àbiu, àlinu, murabburda Sambenados e Provèrbios smb: Alzu Terminologia iscientìfica mtm, alnus glutinosa Tradutziones Frantzesu aune, aulne Ingresu alder Ispagnolu aliso Italianu ontano Tedescu Erle.

àltzu 1 àlciu

altzudhídu , pps, agt Definitzione de altzudhire Sinònimos e contràrios artudhau / cdh. atzultzudhatu.

altzudhíre altudhíre

alúdu , agt Definitzione chi portat is alas Sinònimos e contràrios aladu Tradutziones Frantzesu ailé Ingresu winged Ispagnolu alado Italianu alato Tedescu geflügelt.

alumàncu allumàncu

alunéssi allunéssi

alúnna , nf Definitzione piciochedha, fémina imparandho, istudiandho cun calecunu maistu Sinònimos e contràrios dischente.

alúnnu , nm Definitzione piciochedhu, ómine imparandho, istudiandho cun calecunu maistu Sinònimos e contràrios dischente.

àlura , nf Sinònimos e contràrios àrula, aulla.

alúsara, alússara , nf: aúciara, aússara Definitzione duas calidades de una genia de linna chi faet a cannàile longu longu e fine e si che artzat a pitzu de is matas; aússara est fintzes un'àtera calidade de sa matessi linna Sinònimos e contràrios bentitzu, bidighignu, bintirinzu, elighinzu, filichinzu, intretzu, mussòrgia, ortéssiu, pidighinzu, reti, tintiritzu, tretzu / bentzígliu, úrtzula / aussara Terminologia iscientìfica mt, Clematis cirrhosa, C. flammula, C. vitalba Tradutziones Frantzesu clématite Ingresu clematis Ispagnolu clemátide, vidarra Italianu clemàtide Tedescu Waldrebe.

àlva , nf: alba, arva, balva*, varva Definitzione su pilu grussu chi creschet a s'ómine in cara, de is trempas a is murros e a su gúturu; su tretu a punta de sa cara, in sa barra de fundhu, ananti; foedhandho de erbas e matas, arraighinas fines e longas / s'arba de sa baca, de su boe = sa pedhi chi portant pendibendi in su gúturu; fàghere s'arba (nau de aina) = segai meda Sinònimos e contràrios radichina Frases giughet sos pilos de s'arva che ispidos 2. ite mi tantat chi ti ndhe bogo sa limba suta s'alva! ◊ fróbbidi s'arba, ca zughes cosa de comente fis manighendhe! 3. dae tentu cun cussa lepa, no ti seghes: s'arba faghet, mih! Sambenados e Provèrbios smb: Arba Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu barbe, menton Ingresu beard, chin Ispagnolu barba, barbilla Italianu barba, ménto Tedescu Bart, Kinn.

alvàda abràda

alvadàre , vrb Definitzione pònnere sas alvadas (is abradas) a is araos.

alvarantzéli albaranzéliu

alvatadòre , nm Definitzione chie brabatat, chie arat una prima borta sa terra aprontandhodha Sinònimos e contràrios aradore Ètimu srd.

alvatadúra , nf Definitzione su alvatare Sinònimos e contràrios alvatu / manígiu, scorriadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu défrichement Ingresu tillage Ispagnolu roturación Italianu dissodaménto Tedescu Urbarmachung.

alvatàre abbalvatàre

alvàtu , nm: balbatu* Definitzione est una prima aradura, prus che àteru in terra annigrina, a manera chi candho si depet semenare, sa terra siat prus fàcile a dha trebballare, apat pigau sole e crescat méngius sa cosa Sinònimos e contràrios alvatadura, barbatada, manígiu Tradutziones Frantzesu jachère Ingresu fallow land Ispagnolu barbecho Italianu maggése Tedescu Brache.