A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

altàru , nm Definitzione timoria manna una cosa esagerada, aira Sinònimos e contràrios asciustru, sprama Tradutziones Frantzesu panique Ingresu panic Ispagnolu pánico Italianu pànico Tedescu Panik.

àlte , nf: arte, arti Definitzione abbilesa, capacidade de fàere bene calecunu trebballu, de fàere cosas noas o bene meda, bellas Sinònimos e contràrios mestieri Frases a dognunu s'arti sua! ◊ arte mala su mastru de muru: sempre brutu! ◊ arte lébia sa de sos mastros de iscola! ◊ impara s'arte e pònela a parte ◊ lèadi un'arte e triballa! Sambenados e Provèrbios prb: chie at arte at parte Ètimu ltn. arte(m) Tradutziones Frantzesu métier, art Ingresu skills Ispagnolu oficio, arte Italianu mestière, arte Tedescu Handwerk, Kunst.

altèa , nf Definitzione màrmara vóina, genia de erba chi no sicat, bona po cura / unguentu de altea Sinònimos e contràrios marmaravónia, narbóina, parmariscu Sambenados e Provèrbios smb: Altea Terminologia iscientìfica rbc, Althaea officinalis Tradutziones Frantzesu guimauve Ingresu marshmallow Ispagnolu malvavisco Italianu bismalva Tedescu echter Eibisch.

alterài, alteriàre , vrb: artarae, artarare, arterare, arteriare, arturiare Definitzione fàere arrennegare o pigare tzacu, fàere pèrdere sa passiéntzia giaendho ifadu, giaendho ocasione candho unu est arrennegau o immarriu po àteru puru; nau de un’arremu, suberiare cun isfortzu meda o po calecunu male a tales de dòlere, ufrare, fàere a budhiore Sinònimos e contràrios agghegiare, annervare, annervosare, incorinare, infrascai, nechidare, orrontzedhare Frases su tocu de su martedhu artúriat finas sa campana ◊ banzu ti pítzigo, mih, si mi che artérias! ◊ addaghi ti naro de no fàghere sas cosas gai ti artérias! ◊ non bi at bisonzu de ti artarare Ètimu itl. alterare Tradutziones Frantzesu agacer Ingresu to irritate Ispagnolu irritar Italianu irritare Tedescu reizen.

alteriósu , agt Definitzione nau de ccn., chi est de naturale arrennegosu, chi si àrterat luego, po pagu Sinònimos e contràrios airósigu, arrennegaditu, inchietosu, sutzuliu, tzacosu / cdh. arrabbiànciulu | ctr. pascenscile Terminologia iscientìfica ntl.

alteríu , nm Definitzione su no èssere a su normale de uta, de umore; manera de fàere de chie paret arrennegau o si credet meda Sinònimos e contràrios airu, arrennegu, nechidonzu / barrosia, blaga, magnosidade, prejumu, pumonaza, teciura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu colère, morgue, suffisance Ingresu anger, arrogance Ispagnolu cólera, jactancia Italianu còllera, spòcchia Tedescu Zorn, Dünkel.

alternadòre , nm Definitzione màchina po fàghere currente alternada Tradutziones Frantzesu alternateur Ingresu alternator Ispagnolu alternador Italianu alternatóre Tedescu Wechselstromerzeuger.

alternài, alternàre , vrb Definitzione mudare a borta a borta, fàere o impreare candho una cosa candho un'àtera, giare su càmbiu Sinònimos e contràrios intreverai Tradutziones Frantzesu alterner Ingresu to alternate Ispagnolu alternar Italianu alternare Tedescu wechseln.

alternòs , nm Definitzione persona chi, candho sa Sardigna fut unu regnu, teniat s'incàrrigu de arrapresentare su vicerè in calecuna ocasione: como est su cuadheri chi in parte de su síndhigu de Castedhu acumpàngiat a Sant’Efis in sa crufessone Frases tengu disígiu de biri s'alternòs setzendi a cuadhu Ètimu ctl. alternos Tradutziones Frantzesu alternos Ingresu nobleman in medieval Sardinia Ispagnolu representante del virrey Italianu alternos Tedescu Stellvertreter.

altèsa , nf: artesa Definitzione sa distàntzia tra s'oru de fundhu e s'oru de pitzu de una calesiògiat cosa: si narat mescamente po cosas de genia morale (a. de ànimu, de sentidos) Sinònimos e contràrios altària Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hauteur Ingresu height Ispagnolu altura Italianu altézza Tedescu Höhe.

altículu , nm: artículu Definitzione (in su DitzLcs. incurtzau a art.) foedhandho de limbas, una genia de foedhu chi si ponet po acumpangiare is númenes po ndhe precisare calecunu piessignu: in sardu funt artículos su, sa, sos (fintzes os), sas (fintzes as), is, unu, una; foedhandho de leis, ispartzidura de una lei; foedhandho de giornales, nova, argumentu, iscritu; cosa a bèndhere / a./c. Su sardu no ponet s’artículu a is númenes candho custos tenent valore partivu (es. dhoi at piciochedhus in s’arruga, seo papandho pane e casu, oe leo peta pro istasero): s’itl. ponet s’art. partitivu del, dello, della e is pl. / pònnere artículos in carchi cosa o chistione = circai contus, bogai frocus Sinònimos e contràrios arraghèscia, arrusa Frases s'artículu acumpanzat su númene e lu pertzisat de cantidade e zenia 2. sas lezes pro su prus sunt cumpartidas in artículos ◊ bi at artículos de leze chi cumandhant una cosa, àteros chi las programmant o proponent 3. e cantos artículos bi ponet?!…◊ in su giornali apu postu s'artículu tua 4. cussu est un'artículu bendiritzu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu article Ingresu article Ispagnolu artículo Italianu artìcolo Tedescu Artikel.

altighédhu , agt: artigedhu Definitzione chi est unu pagu artu, prus artu de cantu bolet Sinònimos e contràrios altitu, artighinu Frases in custos montigos artigedhos cresset s'olia, is àrbores de frutu.

altíghine , nf Definitzione su tretu prus in artu Sinònimos e contràrios bica, punta Frases reu in s'altíghine de unu marrarzu sighiat a giamare a su babbu ◊ si che fit lampendhe in mare dai s'altíghine de una roca Ètimu srd.

altigiànu , nm: artesanu, artexanu, artigianu Definitzione maistu chi trebballat in calecuna arte (ferreri, fusteri, traperi, picapedreri, muradore, e àteru) Sinònimos e contràrios artisaneri, maistrale Frases fit un'artejanu de bravura nódida ◊ est una poesia chi prétziat su tribàgliu de sos artesanos Tradutziones Frantzesu artisan Ingresu craftsman Ispagnolu artesano Italianu artigiano Tedescu Handwerker.

altimizàre , vrb: ardiminzare, artimintzare, artiminzare, atrimingiai Definitzione istare faendho cuncordandho o aprontandho ccn. cosa Sinònimos e contràrios archimingiai, arminzare, oldinzare, ordimignare Frases fipo artimintzanne in cuchina preparanne a mannicare ◊ est apitu a li altimizare sa chena sa connada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu manœuvrer Ingresu to bustle Ispagnolu atarearse Italianu armeggiare Tedescu herumwirtschaften.

altína , nf: artina, artine Definitzione artzadedha, montighedhu, cucuredhu o punta de monte; in logu de mare e mescamente de istàngiu, tretu ue creschet una genia de àliga de mare (Posidonia oceanica) e abbarrat prus artu e matessi númene si narat de custa calidade de àliga puru Frases su riu falat in chentu cantaredhos pendhente dae s'artine 2. po circai buconis e músculus tocat de andai a is artinas, me in su stàinu 3. apu agatau un'artina manna e dh'apu serrara cun s'arrècia Ètimu srd.

altínu , agt, nm Definitzione chi o chie est artu e fine de carena / bogare altinu = arteriare 2. issu no cheret fatu arrabbiare ca bogat altinu e diventat faci ruju.

altítu , agt: artitu Sinònimos e contràrios altighedhu, artighinu.

altíu 1 , nm Definitzione logu artu, monte Sinònimos e contràrios altura, monte, monticru | ctr. basciura Frases chi nues calcas ndhe acudant dae altios a ti porrire abbas cunortinas! (G.Addis)

altíulu , agt Definitzione chi tenet boghe forte, chi costumat a foedhare a tzérrios, a boghe arta.