allústra , nf, nm: allústriu,
allustru,
lustra* Definitzione
genia de pasta o crema chi si frigat po fàere lúghida calecuna cosa (mescamente pedhe)
Sinònimos e contràrios
illustru
Frases
teniat allústriu de butinus po bendi ◊ po giogai a peincaredhu si ghetat una perda ciata o un'iscàtula de allustru
Tradutziones
Frantzesu
cirage
Ingresu
shoe-polish
Ispagnolu
betún,
crema para el calzado
Italianu
lùcido per scarpe
Tedescu
Schuhcreme.
allustrài, allustràre , vrb: allustriai,
lustrare* Definitzione
frigare su lustru a sa pedhe, mescamente a is iscarpas, a is botinos, po dha fàere lúghida; frigare crachina o àteru po mantènnere netos is muros de sa domo
Sinònimos e contràrios
illuchidare,
illustrare
/
argidhai
Frases
ses a bistiri pranciau e botinedhus allustriaus dogna dí
2.
pobidha mia est pinnighendi argidha po allustrai su logu
Tradutziones
Frantzesu
astiquer
Ingresu
to polish
Ispagnolu
sacar lustre
Italianu
lucidare
Tedescu
glänzen,
bohnern.
allustriadòra , nf Definitzione
màchina po lucidare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
cireuse
Ingresu
floor-polisher
Ispagnolu
enceradora,
pulidora
Italianu
lucidatrice
Tedescu
Bohnermaschine.
allustriài allustrài
allústriu, allústru allústra
allúta , nf Definitzione
su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu
Sinònimos e contràrios
acispada,
aframata,
alluchetada,
allumada,
tenta
/
apretu,
arriscu
Frases
s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi)
2.
si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
flambée
Ingresu
serious danger,
burst of flame
Ispagnolu
llamarada,
peligro
Italianu
fiammata,
grave perìcolo
Tedescu
Flamme,
große Gefahr.
allutàdu , pps, agt: allutau Definitzione
de allutare; chi est allutu, tenendho meda; nau de gente, chi est provandho unu sentimentu forte
Sinònimos e contràrios
cummóviu,
disfrassadu
2.
làmpana a tres bicos, tra sas àcias de su teu lughias tue allutada
3.
ascultat sa chiterra allutada e in regiros ◊ in notis de lugori seu totu allutau mirendi s'ispantu de su Creau!
Tradutziones
Frantzesu
ravivé
Ingresu
revived
Ispagnolu
encendido,
emocionado
Italianu
ravvivato,
commòsso
Tedescu
belebt,
ergriffen.
allutàdu 1 , agt: lutadu Definitzione
chi est in lutu, chi est faendho su dolu, chi est in colore niedhu
Tradutziones
Frantzesu
en deuil
Ingresu
hung-with-blacki
Ispagnolu
enlutado
Italianu
abbrunato
Tedescu
schwarzgekleidet.
allutadúra , nf Definitzione su allutae, su provare unu sentidu de istima e de làstima totu impare Sinònimos e contràrios allutamentu, cummovidura, cummovimentu, internessidura Ètimu srd.
allutàe, allutài , vrb: allutare 1 Definitzione
agiummai coment'e allúere, foedhandho de is sentidos, de s'atentzione, de sa manera de fàere cosa, fàere prus biatzu
Sinònimos e contràrios
allutzare
/
abbiatzare,
abbibare
Maneras de nàrrere
csn:
a. is origas = fàghere bene atentzione, iscurtare bene; a. is ogus = abbaidare bene, abbèrrere bene sos ogros, abbaidendhe
Frases
sa discussioni fiat allutendusí sempri de prus ◊ allutarí is origas poita sa campana mala at pigau torra a sonai! (A.Cannas)◊ dónnia pitica cosa si faet allutare sos ogos ◊ Luisicu iat allutau is origas, ma no arrennesciat a cumprendi ◊ andendu su burricu pariat chi dhi fut benendu su sonnu, ma su meri dh'at fatu allutai apretendidhu a istrúmbulu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
raviver,
exciter
Ingresu
to revive,
to excite
Ispagnolu
avivar,
excitar
Italianu
ravvivare,
eccitare
Tedescu
beleben,
erregen.
allutaméntu , nm Definitzione su allutare is sentidos (o fintzes una chistione, una manera de fàere), su fàere ammodhigare su coro Sinònimos e contràrios allutadura, allutamentu, cummovidura, cummovimentu, internessimentu Ètimu srd.
allutàre , vrb: lutare 1 Definitzione pònnere su lutu, bestire a dolu Sinònimos e contràrios inlutai | ctr. iscorrutare Ètimu srd.
allutàre 1 allutàe
allutinài , vrb Sinònimos e contràrios
abbiare,
allutae
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
raviver
Ingresu
to give life
Ispagnolu
avivar,
animar
Italianu
rèndere vivo
Tedescu
lebendig machen.
allutinédhu , agt Definitzione
chi est allutau, allutu meda
Sinònimos e contràrios
arrascuitu,
ispabillu,
prontudu,
sciscitu,
spiscinetu
| ctr.
abbabballocadu,
abbabbiocatu,
abballalloadu
Frases
allutinedhu est!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
alerte
Ingresu
lively,
very attentive
Ispagnolu
avispado,
listo
Italianu
mólto attènto,
vispo
Tedescu
sehr aufmerksam,
lebhaft.
allutonài , vrb Definitzione
pònnere giros de latone a calecuna cosa
2.
at agatau una bella pipa allutonada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
cercler de laiton
Ingresu
to rim with brass
Ispagnolu
zunchar con latón
Italianu
cerchiare di ottóne
Tedescu
mit Messing überziehen.
allutòre , nm Definitzione
genia de candhelobbre po pònnere is candhelas allutas
Sinònimos e contràrios
acera,
aceri,
àcia 1,
candelobbru,
candheleri
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
chandelier
Ingresu
chandlestick
Ispagnolu
candelero
Italianu
candelière
Tedescu
Kerzenleuchter.
allutóriu , nm Definitzione su allúere is candhelas in crésia / in a. = in lestresa, impresse 2. mandhet un'imbassiada in allutóriu chi li niat a bènnere frade meu! Ètimu srd.
allutriàre , vrb Definitzione imbrutare de ludu Sinònimos e contràrios allutrinzare, illudrare.