A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

allussòri , nm Definitzione sidi meda Sinònimos e contràrios ansa, ansura.

allústra , nf, nm: allústriu, allustru, lustra* Definitzione genia de pasta o crema chi si frigat po fàere lúghida calecuna cosa (mescamente pedhe) Sinònimos e contràrios illustru Frases teniat allústriu de butinus po bendi ◊ po giogai a peincaredhu si ghetat una perda ciata o un'iscàtula de allustru Tradutziones Frantzesu cirage Ingresu shoe-polish Ispagnolu betún, crema para el calzado Italianu lùcido per scarpe Tedescu Schuhcreme.

allustrài, allustràre , vrb: allustriai, lustrare* Definitzione frigare su lustru a sa pedhe, mescamente a is iscarpas, a is botinos, po dha fàere lúghida; frigare crachina o àteru po mantènnere netos is muros de sa domo Sinònimos e contràrios illuchidare, illustrare / argidhai Frases ses a bistiri pranciau e botinedhus allustriaus dogna dí 2. pobidha mia est pinnighendi argidha po allustrai su logu Tradutziones Frantzesu astiquer Ingresu to polish Ispagnolu sacar lustre Italianu lucidare Tedescu glänzen, bohnern.

allustriadòra , nf Definitzione màchina po lucidare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cireuse Ingresu floor-polisher Ispagnolu enceradora, pulidora Italianu lucidatrice Tedescu Bohnermaschine.

allustriài allustrài

allústriu, allústru allústra

allúta , nf Definitzione su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu Sinònimos e contràrios acispada, aframata, alluchetada, allumada, tenta / apretu, arriscu Frases s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi) 2. si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu flambée Ingresu serious danger, burst of flame Ispagnolu llamarada, peligro Italianu fiammata, grave perìcolo Tedescu Flamme, große Gefahr.

allutàdu , pps, agt: allutau Definitzione de allutare; chi est allutu, tenendho meda; nau de gente, chi est provandho unu sentimentu forte Sinònimos e contràrios cummóviu, disfrassadu 2. làmpana a tres bicos, tra sas àcias de su teu lughias tue allutada 3. ascultat sa chiterra allutada e in regiros ◊ in notis de lugori seu totu allutau mirendi s'ispantu de su Creau! Tradutziones Frantzesu ravivé Ingresu revived Ispagnolu encendido, emocionado Italianu ravvivato, commòsso Tedescu belebt, ergriffen.

allutàdu 1 , agt: lutadu Definitzione chi est in lutu, chi est faendho su dolu, chi est in colore niedhu Tradutziones Frantzesu en deuil Ingresu hung-with-blacki Ispagnolu enlutado Italianu abbrunato Tedescu schwarzgekleidet.

allutadúra , nf Definitzione su allutae, su provare unu sentidu de istima e de làstima totu impare Sinònimos e contràrios allutamentu, cummovidura, cummovimentu, internessidura Ètimu srd.

allutàe, allutài , vrb: allutare 1 Definitzione agiummai coment'e allúere, foedhandho de is sentidos, de s'atentzione, de sa manera de fàere cosa, fàere prus biatzu Sinònimos e contràrios allutzare / abbiatzare, abbibare Maneras de nàrrere csn: a. is origas = fàghere bene atentzione, iscurtare bene; a. is ogus = abbaidare bene, abbèrrere bene sos ogros, abbaidendhe Frases sa discussioni fiat allutendusí sempri de prus ◊ allutarí is origas poita sa campana mala at pigau torra a sonai! (A.Cannas)◊ dónnia pitica cosa si faet allutare sos ogos ◊ Luisicu iat allutau is origas, ma no arrennesciat a cumprendi ◊ andendu su burricu pariat chi dhi fut benendu su sonnu, ma su meri dh'at fatu allutai apretendidhu a istrúmbulu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu raviver, exciter Ingresu to revive, to excite Ispagnolu avivar, excitar Italianu ravvivare, eccitare Tedescu beleben, erregen.

allutaméntu , nm Definitzione su allutare is sentidos (o fintzes una chistione, una manera de fàere), su fàere ammodhigare su coro Sinònimos e contràrios allutadura, allutamentu, cummovidura, cummovimentu, internessimentu Ètimu srd.

allutàre , vrb: lutare 1 Definitzione pònnere su lutu, bestire a dolu Sinònimos e contràrios inlutai | ctr. iscorrutare Ètimu srd.

allutàre 1 allutàe

allutinài , vrb Sinònimos e contràrios abbiare, allutae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu raviver Ingresu to give life Ispagnolu avivar, animar Italianu rèndere vivo Tedescu lebendig machen.

allutinédhu , agt Definitzione chi est allutau, allutu meda Sinònimos e contràrios arrascuitu, ispabillu, prontudu, sciscitu, spiscinetu | ctr. abbabballocadu, abbabbiocatu, abballalloadu Frases allutinedhu est!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu alerte Ingresu lively, very attentive Ispagnolu avispado, listo Italianu mólto attènto, vispo Tedescu sehr aufmerksam, lebhaft.

allutonài , vrb Definitzione pònnere giros de latone a calecuna cosa 2. at agatau una bella pipa allutonada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cercler de laiton Ingresu to rim with brass Ispagnolu zunchar con latón Italianu cerchiare di ottóne Tedescu mit Messing überziehen.

allutòre , nm Definitzione genia de candhelobbre po pònnere is candhelas allutas Sinònimos e contràrios acera, aceri, àcia 1, candelobbru, candheleri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chandelier Ingresu chandlestick Ispagnolu candelero Italianu candelière Tedescu Kerzenleuchter.

allutóriu , nm Definitzione su allúere is candhelas in crésia / in a. = in lestresa, impresse 2. mandhet un'imbassiada in allutóriu chi li niat a bènnere frade meu! Ètimu srd.

allutriàre , vrb Definitzione imbrutare de ludu Sinònimos e contràrios allutrinzare, illudrare.