allústra , nf, nm: allústriu,
allustru,
lustra* Definizione
genia de pasta o crema chi si frigat po fàere lúghida calecuna cosa (mescamente pedhe)
Sinonimi e contrari
illustru
Frasi
teniat allústriu de butinus po bendi ◊ po giogai a peincaredhu si ghetat una perda ciata o un'iscàtula de allustru
Traduzioni
Francese
cirage
Inglese
shoe-polish
Spagnolo
betún,
crema para el calzado
Italiano
lùcido per scarpe
Tedesco
Schuhcreme.
allustrài, allustràre , vrb: allustriai,
lustrare* Definizione
frigare su lustru a sa pedhe, mescamente a is iscarpas, a is botinos, po dha fàere lúghida; frigare crachina o àteru po mantènnere netos is muros de sa domo
Sinonimi e contrari
illuchidare,
illustrare
/
argidhai
Frasi
ses a bistiri pranciau e botinedhus allustriaus dogna dí
2.
pobidha mia est pinnighendi argidha po allustrai su logu
Traduzioni
Francese
astiquer
Inglese
to polish
Spagnolo
sacar lustre
Italiano
lucidare
Tedesco
glänzen,
bohnern.
allustriadòra , nf Definizione
màchina po lucidare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cireuse
Inglese
floor-polisher
Spagnolo
enceradora,
pulidora
Italiano
lucidatrice
Tedesco
Bohnermaschine.
allustriài allustrài
allústriu, allústru allústra
allúta , nf Definizione
su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu
Sinonimi e contrari
acispada,
aframata,
alluchetada,
allumada,
tenta
/
apretu,
arriscu
Frasi
s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi)
2.
si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
flambée
Inglese
serious danger,
burst of flame
Spagnolo
llamarada,
peligro
Italiano
fiammata,
grave perìcolo
Tedesco
Flamme,
große Gefahr.
allutàdu , pps, agt: allutau Definizione
de allutare; chi est allutu, tenendho meda; nau de gente, chi est provandho unu sentimentu forte
Sinonimi e contrari
cummóviu,
disfrassadu
2.
làmpana a tres bicos, tra sas àcias de su teu lughias tue allutada
3.
ascultat sa chiterra allutada e in regiros ◊ in notis de lugori seu totu allutau mirendi s'ispantu de su Creau!
Traduzioni
Francese
ravivé
Inglese
revived
Spagnolo
encendido,
emocionado
Italiano
ravvivato,
commòsso
Tedesco
belebt,
ergriffen.
allutàdu 1 , agt: lutadu Definizione
chi est in lutu, chi est faendho su dolu, chi est in colore niedhu
Traduzioni
Francese
en deuil
Inglese
hung-with-blacki
Spagnolo
enlutado
Italiano
abbrunato
Tedesco
schwarzgekleidet.
allutadúra , nf Definizione su allutae, su provare unu sentidu de istima e de làstima totu impare Sinonimi e contrari allutamentu, cummovidura, cummovimentu, internessidura Etimo srd.
allutàe, allutài , vrb: allutare 1 Definizione
agiummai coment'e allúere, foedhandho de is sentidos, de s'atentzione, de sa manera de fàere cosa, fàere prus biatzu
Sinonimi e contrari
allutzare
/
abbiatzare,
abbibare
Modi di dire
csn:
a. is origas = fàghere bene atentzione, iscurtare bene; a. is ogus = abbaidare bene, abbèrrere bene sos ogros, abbaidendhe
Frasi
sa discussioni fiat allutendusí sempri de prus ◊ allutarí is origas poita sa campana mala at pigau torra a sonai! (A.Cannas)◊ dónnia pitica cosa si faet allutare sos ogos ◊ Luisicu iat allutau is origas, ma no arrennesciat a cumprendi ◊ andendu su burricu pariat chi dhi fut benendu su sonnu, ma su meri dh'at fatu allutai apretendidhu a istrúmbulu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
raviver,
exciter
Inglese
to revive,
to excite
Spagnolo
avivar,
excitar
Italiano
ravvivare,
eccitare
Tedesco
beleben,
erregen.
allutaméntu , nm Definizione su allutare is sentidos (o fintzes una chistione, una manera de fàere), su fàere ammodhigare su coro Sinonimi e contrari allutadura, allutamentu, cummovidura, cummovimentu, internessimentu Etimo srd.
allutàre , vrb: lutare 1 Definizione pònnere su lutu, bestire a dolu Sinonimi e contrari inlutai | ctr. iscorrutare Etimo srd.
allutàre 1 allutàe
allutinài , vrb Sinonimi e contrari
abbiare,
allutae
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
raviver
Inglese
to give life
Spagnolo
avivar,
animar
Italiano
rèndere vivo
Tedesco
lebendig machen.
allutinédhu , agt Definizione
chi est allutau, allutu meda
Sinonimi e contrari
arrascuitu,
ispabillu,
prontudu,
sciscitu,
spiscinetu
| ctr.
abbabballocadu,
abbabbiocatu,
abballalloadu
Frasi
allutinedhu est!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
alerte
Inglese
lively,
very attentive
Spagnolo
avispado,
listo
Italiano
mólto attènto,
vispo
Tedesco
sehr aufmerksam,
lebhaft.
allutonài , vrb Definizione
pònnere giros de latone a calecuna cosa
2.
at agatau una bella pipa allutonada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cercler de laiton
Inglese
to rim with brass
Spagnolo
zunchar con latón
Italiano
cerchiare di ottóne
Tedesco
mit Messing überziehen.
allutòre , nm Definizione
genia de candhelobbre po pònnere is candhelas allutas
Sinonimi e contrari
acera,
aceri,
àcia 1,
candelobbru,
candheleri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chandelier
Inglese
chandlestick
Spagnolo
candelero
Italiano
candelière
Tedesco
Kerzenleuchter.
allutóriu , nm Definizione su allúere is candhelas in crésia / in a. = in lestresa, impresse 2. mandhet un'imbassiada in allutóriu chi li niat a bènnere frade meu! Etimo srd.
allutriàre , vrb Definizione imbrutare de ludu Sinonimi e contrari allutrinzare, illudrare.