allústra , nf, nm: allústriu,
allustru,
lustra* Definition
genia de pasta o crema chi si frigat po fàere lúghida calecuna cosa (mescamente pedhe)
Synonyms e antonyms
illustru
Sentences
teniat allústriu de butinus po bendi ◊ po giogai a peincaredhu si ghetat una perda ciata o un'iscàtula de allustru
Translations
French
cirage
English
shoe-polish
Spanish
betún,
crema para el calzado
Italian
lùcido per scarpe
German
Schuhcreme.
allustrài, allustràre , vrb: allustriai,
lustrare* Definition
frigare su lustru a sa pedhe, mescamente a is iscarpas, a is botinos, po dha fàere lúghida; frigare crachina o àteru po mantènnere netos is muros de sa domo
Synonyms e antonyms
illuchidare,
illustrare
/
argidhai
Sentences
ses a bistiri pranciau e botinedhus allustriaus dogna dí
2.
pobidha mia est pinnighendi argidha po allustrai su logu
Translations
French
astiquer
English
to polish
Spanish
sacar lustre
Italian
lucidare
German
glänzen,
bohnern.
allustriadòra , nf Definition
màchina po lucidare
Etymon
srd.
Translations
French
cireuse
English
floor-polisher
Spanish
enceradora,
pulidora
Italian
lucidatrice
German
Bohnermaschine.
allustriài allustrài
allústriu, allústru allústra
allúta , nf Definition
su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu
Synonyms e antonyms
acispada,
aframata,
alluchetada,
allumada,
tenta
/
apretu,
arriscu
Sentences
s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi)
2.
si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra!
Etymon
srd.
Translations
French
flambée
English
serious danger,
burst of flame
Spanish
llamarada,
peligro
Italian
fiammata,
grave perìcolo
German
Flamme,
große Gefahr.
allutàdu , pps, agt: allutau Definition
de allutare; chi est allutu, tenendho meda; nau de gente, chi est provandho unu sentimentu forte
Synonyms e antonyms
cummóviu,
disfrassadu
2.
làmpana a tres bicos, tra sas àcias de su teu lughias tue allutada
3.
ascultat sa chiterra allutada e in regiros ◊ in notis de lugori seu totu allutau mirendi s'ispantu de su Creau!
Translations
French
ravivé
English
revived
Spanish
encendido,
emocionado
Italian
ravvivato,
commòsso
German
belebt,
ergriffen.
allutàdu 1 , agt: lutadu Definition
chi est in lutu, chi est faendho su dolu, chi est in colore niedhu
Translations
French
en deuil
English
hung-with-blacki
Spanish
enlutado
Italian
abbrunato
German
schwarzgekleidet.
allutadúra , nf Definition su allutae, su provare unu sentidu de istima e de làstima totu impare Synonyms e antonyms allutamentu, cummovidura, cummovimentu, internessidura Etymon srd.
allutàe, allutài , vrb: allutare 1 Definition
agiummai coment'e allúere, foedhandho de is sentidos, de s'atentzione, de sa manera de fàere cosa, fàere prus biatzu
Synonyms e antonyms
allutzare
/
abbiatzare,
abbibare
Idioms
csn:
a. is origas = fàghere bene atentzione, iscurtare bene; a. is ogus = abbaidare bene, abbèrrere bene sos ogros, abbaidendhe
Sentences
sa discussioni fiat allutendusí sempri de prus ◊ allutarí is origas poita sa campana mala at pigau torra a sonai! (A.Cannas)◊ dónnia pitica cosa si faet allutare sos ogos ◊ Luisicu iat allutau is origas, ma no arrennesciat a cumprendi ◊ andendu su burricu pariat chi dhi fut benendu su sonnu, ma su meri dh'at fatu allutai apretendidhu a istrúmbulu!
Etymon
srd.
Translations
French
raviver,
exciter
English
to revive,
to excite
Spanish
avivar,
excitar
Italian
ravvivare,
eccitare
German
beleben,
erregen.
allutaméntu , nm Definition su allutare is sentidos (o fintzes una chistione, una manera de fàere), su fàere ammodhigare su coro Synonyms e antonyms allutadura, allutamentu, cummovidura, cummovimentu, internessimentu Etymon srd.
allutàre , vrb: lutare 1 Definition pònnere su lutu, bestire a dolu Synonyms e antonyms inlutai | ctr. iscorrutare Etymon srd.
allutàre 1 allutàe
allutinài , vrb Synonyms e antonyms
abbiare,
allutae
Etymon
srd.
Translations
French
raviver
English
to give life
Spanish
avivar,
animar
Italian
rèndere vivo
German
lebendig machen.
allutinédhu , agt Definition
chi est allutau, allutu meda
Synonyms e antonyms
arrascuitu,
ispabillu,
prontudu,
sciscitu,
spiscinetu
| ctr.
abbabballocadu,
abbabbiocatu,
abballalloadu
Sentences
allutinedhu est!…
Etymon
srd.
Translations
French
alerte
English
lively,
very attentive
Spanish
avispado,
listo
Italian
mólto attènto,
vispo
German
sehr aufmerksam,
lebhaft.
allutonài , vrb Definition
pònnere giros de latone a calecuna cosa
2.
at agatau una bella pipa allutonada
Etymon
srd.
Translations
French
cercler de laiton
English
to rim with brass
Spanish
zunchar con latón
Italian
cerchiare di ottóne
German
mit Messing überziehen.
allutòre , nm Definition
genia de candhelobbre po pònnere is candhelas allutas
Synonyms e antonyms
acera,
aceri,
àcia 1,
candelobbru,
candheleri
Etymon
srd.
Translations
French
chandelier
English
chandlestick
Spanish
candelero
Italian
candelière
German
Kerzenleuchter.
allutóriu , nm Definition su allúere is candhelas in crésia / in a. = in lestresa, impresse 2. mandhet un'imbassiada in allutóriu chi li niat a bènnere frade meu! Etymon srd.
allutriàre , vrb Definition imbrutare de ludu Synonyms e antonyms allutrinzare, illudrare.