altivài , vrb: artivai Definitzione
su si cunsiderare o crèdere tropu, su si fàere altivu
Sinònimos e contràrios
achibberare,
atzierai,
incaboniscai,
inchibberare,
inchighiridhare,
inchighiristai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
remplir d'orgueil
Ingresu
to make proud
Ispagnolu
engreír
Italianu
insuperbire
Tedescu
stolz werden.
altivèsa , nf: artivesa Definitzione
su si crèdere meda o tropu; idea bona de sèi etotu, cunsideru mannu, de importu
Sinònimos e contràrios
altària,
barrosia,
chibberesa,
fumore,
madérria
Frases
abboghinendhe "Fortza paris!" li daat corazu e artivesa ◊ no l'apo fatu pro artivesa a m'incarrigare sa morte de un'ómine in parte sua ◊ po s'altivesa chi tenit no dhu podint biri
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
hauteur
Ingresu
arrogance
Ispagnolu
altivez
Italianu
alterìgia,
orgóglio
Tedescu
Hochmut.
altívu , agt: artivu,
artzivu Definitzione
nau de ccn., chi tenet unu cunsideru bonu de issu etotu, a bortas fintzes tropu
Sinònimos e contràrios
manninu
/
cdh. altiu
/
arrabbiaditu,
arrennegaditu,
buzèfaru
Frases
fit corazosu, àbbile e artzivu, no faghiat a lu contrariare (M.Dore)◊ podeus èssiri cuntentus e altivus poita seus istétius de agiudu ◊ apu causau calincuna ofesa cun fuedhai artivu? ◊ s'intendiat artivu po cussa cunchista ◊ poita ti fais altiva e no ti umílias?
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
fier
Ingresu
proud
Ispagnolu
altivo
Italianu
altèro,
orgoglióso
Tedescu
hochmütig.
altròre , nm Sinònimos e contràrios disastru.
àltu , agt, nm: artu Definitzione
chi àrtziat meda de terra o de unu paris cunsiderau de cuménciu de una distàntzia a in artu (o fintzes a bàsciu, ma deosi s’ispostat a bàsciu s’idea de su paris de cuménciu)
Sinònimos e contràrios
fungudu
| ctr.
bàsciu
Maneras de nàrrere
csn:
pesàrela arta (sa boghe, su murrunzu)= certai, circai contus; lèzere, faedhare, chistionare in artu = a boxi arta; s'Altu = su chelu; dí alta = die manna, fatu die de ora meda, sole artu
Frases
nci at petzu de giòvunu artu cantu su campanili! ◊ comente est créschidu, fizu tou, como ch'est artu meda ◊ no ti fides in s'abba arta ca no ischis a nadare! ◊ s'erriu est artu ◊ babbu tou mi apareit coment'e un'ànghelu cun ojos giaros, altu, istrízile
2.
no mi la peses arta ca ti esso a risu e totu tuo est su collunu! ◊ no mi la peses tantu arta ca sinono mi che so andhendhe!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Artu
Ètimu
ltn.
altus
Tradutziones
Frantzesu
haut,
grand
Ingresu
tall
Ispagnolu
alto
Italianu
alto
Tedescu
hoch,
Höhe.
altudhàre , vrb: artudhare,
artzudhare,
astudhare,
atudhare Definitzione
pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare
Sinònimos e contràrios
aciuciudhae,
altudhire,
apilurtzie,
arpilare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzultzudhare,
impilurtzai,
impriutzai
Frases
fit artudhadu a su fritu e a su fàmene
2.
mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire dresser les cheveux sur la tête (herisser),
frissonner de froid,
frissonner d'horreur
Ingresu
to make s.o.'s hair stand on end,
to shudder
Ispagnolu
espeluznar,
ponérsele los pelos de punta
Italianu
far rizzare i capélli,
rabbrividire
Tedescu
die Haare sträuben,
schaudern.
altudhíre , vrb rfl: altzudhire,
artudhire,
artzudhire,
astudhire,
atudhire Definitzione
atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama
Sinònimos e contràrios
aciuciudhae,
altudhare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzudhai
Frases
sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
en avoir la chair de poule
Ingresu
to get goose-flesh
Ispagnolu
espeluznar
Italianu
accapponare
Tedescu
schauern.
altúra , nf: artura,
artúria Definitzione
sa distàntzia de terra o de unu paris a unu css. puntu o tretu prus in artu; foedhandho de orrobba de prammu, s'artúria est sa distàntzia inter is duas avoretas o oros, sa largària; logu artu (monte, sedha, cúcuru o àteru)/ min. alturedha
Sinònimos e contràrios
altària
/
monte,
monticru
| ctr.
basciura
Frases
chi siat de artura tantu arta cantu est artu su sole a mesudie! (P.Mura)◊ sunt rocas chi leant sos ojos pro s'altura
2.
dae sas alturas su cucu truncat sa mútria de sas badhes ◊ ponner ti che cheria in d-un'altura, in d-una cresiedha a ti adorare!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
hauteur,
éminence
Ingresu
high ground
Ispagnolu
altura
Italianu
altura
Tedescu
Anhöhe.
altzàda alciàda
altzadériu , nm: artzadériu Definitzione aina po artzare pesos Terminologia iscientìfica ans Ètimu spn. alzadera.
altzadòglia, altzadòlza , nf: altziadroxa,
artzadroxa,
artziadroxa Definitzione
logu in pesada
Sinònimos e contràrios
ampuada,
apiculada,
apilicada,
ficada,
muntada,
petorru,
picada,
pigadorza,
pugiada
| ctr.
cabada,
falada
Frases
su caminu est una caminera andhalitorta in altzadòglia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rude montée
Ingresu
ascent
Ispagnolu
cuesta
Italianu
èrta
Tedescu
steiler Weg.
altzadúra , nf: artziadura Definitzione
su artzare
Sinònimos e contràrios
pesadura,
pigadura
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
élévation
Ingresu
elevation
Ispagnolu
elevación
Italianu
innalzaménto
Tedescu
Erhebung.
altzài, altzàre alciàre
altziadròxa altzadòglia
altziàre alciàre
altzídha , nf Definitzione genia de terra Sinònimos e contràrios agridha, gliurminu, lassedu, lozana, torco Frases teniat su pamentu fatu de terra altzidha.
altzigúsa , nf Definitzione genia de erba: tirgusa? Frases in su riu dhue at zuncu, aschione e altzigusa Terminologia iscientìfica rba.
altzimpàmpinu , nm Definitzione leàresi s'a. = artziare sa boghe coment'e chie si cret no isco ite, meda Frases no ti les s'altzimpàmpinu! Ètimu spn. archipàmpano.
altzíu , nm: artziu Definitzione cantidade manna, meda, zentória Frases bi aiat un'altziu de zente Ètimu srd.
altzíu 1 arcívu