A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

altivài , vrb: artivai Definitzione su si cunsiderare o crèdere tropu, su si fàere altivu Sinònimos e contràrios achibberare, atzierai, incaboniscai, inchibberare, inchighiridhare, inchighiristai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu remplir d'orgueil Ingresu to make proud Ispagnolu engreír Italianu insuperbire Tedescu stolz werden.

altivèsa , nf: artivesa Definitzione su si crèdere meda o tropu; idea bona de sèi etotu, cunsideru mannu, de importu Sinònimos e contràrios altària, barrosia, chibberesa, fumore, madérria Frases abboghinendhe "Fortza paris!" li daat corazu e artivesa ◊ no l'apo fatu pro artivesa a m'incarrigare sa morte de un'ómine in parte sua ◊ po s'altivesa chi tenit no dhu podint biri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hauteur Ingresu arrogance Ispagnolu altivez Italianu alterìgia, orgóglio Tedescu Hochmut.

altívu , agt: artivu, artzivu Definitzione nau de ccn., chi tenet unu cunsideru bonu de issu etotu, a bortas fintzes tropu Sinònimos e contràrios manninu / cdh. altiu / arrabbiaditu, arrennegaditu, buzèfaru Frases fit corazosu, àbbile e artzivu, no faghiat a lu contrariare (M.Dore)◊ podeus èssiri cuntentus e altivus poita seus istétius de agiudu ◊ apu causau calincuna ofesa cun fuedhai artivu? ◊ s'intendiat artivu po cussa cunchista ◊ poita ti fais altiva e no ti umílias? Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu fier Ingresu proud Ispagnolu altivo Italianu altèro, orgoglióso Tedescu hochmütig.

altròre , nm Sinònimos e contràrios disastru.

àltu , agt, nm: artu Definitzione chi àrtziat meda de terra o de unu paris cunsiderau de cuménciu de una distàntzia a in artu (o fintzes a bàsciu, ma deosi s’ispostat a bàsciu s’idea de su paris de cuménciu) Sinònimos e contràrios fungudu | ctr. bàsciu Maneras de nàrrere csn: pesàrela arta (sa boghe, su murrunzu)= certai, circai contus; lèzere, faedhare, chistionare in artu = a boxi arta; s'Altu = su chelu; dí alta = die manna, fatu die de ora meda, sole artu Frases nci at petzu de giòvunu artu cantu su campanili! ◊ comente est créschidu, fizu tou, como ch'est artu meda ◊ no ti fides in s'abba arta ca no ischis a nadare! ◊ s'erriu est artu ◊ babbu tou mi apareit coment'e un'ànghelu cun ojos giaros, altu, istrízile 2. no mi la peses arta ca ti esso a risu e totu tuo est su collunu! ◊ no mi la peses tantu arta ca sinono mi che so andhendhe! Sambenados e Provèrbios smb: Artu Ètimu ltn. altus Tradutziones Frantzesu haut, grand Ingresu tall Ispagnolu alto Italianu alto Tedescu hoch, Höhe.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definitzione pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Sinònimos e contràrios aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Frases fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur Ingresu to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Ispagnolu espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italianu far rizzare i capélli, rabbrividire Tedescu die Haare sträuben, schaudern.

altudhíre , vrb rfl: altzudhire, artudhire, artzudhire, astudhire, atudhire Definitzione atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama Sinònimos e contràrios aciuciudhae, altudhare, assunciudhai, aturtudhire, atzudhai Frases sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu en avoir la chair de poule Ingresu to get goose-flesh Ispagnolu espeluznar Italianu accapponare Tedescu schauern.

altúra , nf: artura, artúria Definitzione sa distàntzia de terra o de unu paris a unu css. puntu o tretu prus in artu; foedhandho de orrobba de prammu, s'artúria est sa distàntzia inter is duas avoretas o oros, sa largària; logu artu (monte, sedha, cúcuru o àteru)/ min. alturedha Sinònimos e contràrios altària / monte, monticru | ctr. basciura Frases chi siat de artura tantu arta cantu est artu su sole a mesudie! (P.Mura)◊ sunt rocas chi leant sos ojos pro s'altura 2. dae sas alturas su cucu truncat sa mútria de sas badhes ◊ ponner ti che cheria in d-un'altura, in d-una cresiedha a ti adorare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hauteur, éminence Ingresu high ground Ispagnolu altura Italianu altura Tedescu Anhöhe.

altzàda alciàda

altzadériu , nm: artzadériu Definitzione aina po artzare pesos Terminologia iscientìfica ans Ètimu spn. alzadera.

altzadòglia, altzadòlza , nf: altziadroxa, artzadroxa, artziadroxa Definitzione logu in pesada Sinònimos e contràrios ampuada, apiculada, apilicada, ficada, muntada, petorru, picada, pigadorza, pugiada | ctr. cabada, falada Frases su caminu est una caminera andhalitorta in altzadòglia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rude montée Ingresu ascent Ispagnolu cuesta Italianu èrta Tedescu steiler Weg.

altzadúra , nf: artziadura Definitzione su artzare Sinònimos e contràrios pesadura, pigadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu élévation Ingresu elevation Ispagnolu elevación Italianu innalzaménto Tedescu Erhebung.

altzài, altzàre alciàre

altziadròxa altzadòglia

altziàre alciàre

altzídha , nf Definitzione genia de terra Sinònimos e contràrios agridha, gliurminu, lassedu, lozana, torco Frases teniat su pamentu fatu de terra altzidha.

altzigúsa , nf Definitzione genia de erba: tirgusa? Frases in su riu dhue at zuncu, aschione e altzigusa Terminologia iscientìfica rba.

altzimpàmpinu , nm Definitzione leàresi s'a. = artziare sa boghe coment'e chie si cret no isco ite, meda Frases no ti les s'altzimpàmpinu! Ètimu spn. archipàmpano.

altzíu , nm: artziu Definitzione cantidade manna, meda, zentória Frases bi aiat un'altziu de zente Ètimu srd.

altzíu 1 arcívu