altivài , vrb: artivai Definition
su si cunsiderare o crèdere tropu, su si fàere altivu
Synonyms e antonyms
achibberare,
atzierai,
incaboniscai,
inchibberare,
inchighiridhare,
inchighiristai
Etymon
srd.
Translations
French
remplir d'orgueil
English
to make proud
Spanish
engreír
Italian
insuperbire
German
stolz werden.
altivèsa , nf: artivesa Definition
su si crèdere meda o tropu; idea bona de sèi etotu, cunsideru mannu, de importu
Synonyms e antonyms
altària,
barrosia,
chibberesa,
fumore,
madérria
Sentences
abboghinendhe "Fortza paris!" li daat corazu e artivesa ◊ no l'apo fatu pro artivesa a m'incarrigare sa morte de un'ómine in parte sua ◊ po s'altivesa chi tenit no dhu podint biri
Etymon
srd.
Translations
French
hauteur
English
arrogance
Spanish
altivez
Italian
alterìgia,
orgóglio
German
Hochmut.
altívu , agt: artivu,
artzivu Definition
nau de ccn., chi tenet unu cunsideru bonu de issu etotu, a bortas fintzes tropu
Synonyms e antonyms
manninu
/
cdh. altiu
/
arrabbiaditu,
arrennegaditu,
buzèfaru
Sentences
fit corazosu, àbbile e artzivu, no faghiat a lu contrariare (M.Dore)◊ podeus èssiri cuntentus e altivus poita seus istétius de agiudu ◊ apu causau calincuna ofesa cun fuedhai artivu? ◊ s'intendiat artivu po cussa cunchista ◊ poita ti fais altiva e no ti umílias?
Etymon
spn.
Translations
French
fier
English
proud
Spanish
altivo
Italian
altèro,
orgoglióso
German
hochmütig.
altròre , nm Synonyms e antonyms disastru.
àltu , agt, nm: artu Definition
chi àrtziat meda de terra o de unu paris cunsiderau de cuménciu de una distàntzia a in artu (o fintzes a bàsciu, ma deosi s’ispostat a bàsciu s’idea de su paris de cuménciu)
Synonyms e antonyms
fungudu
| ctr.
bàsciu
Idioms
csn:
pesàrela arta (sa boghe, su murrunzu)= certai, circai contus; lèzere, faedhare, chistionare in artu = a boxi arta; s'Altu = su chelu; dí alta = die manna, fatu die de ora meda, sole artu
Sentences
nci at petzu de giòvunu artu cantu su campanili! ◊ comente est créschidu, fizu tou, como ch'est artu meda ◊ no ti fides in s'abba arta ca no ischis a nadare! ◊ s'erriu est artu ◊ babbu tou mi apareit coment'e un'ànghelu cun ojos giaros, altu, istrízile
2.
no mi la peses arta ca ti esso a risu e totu tuo est su collunu! ◊ no mi la peses tantu arta ca sinono mi che so andhendhe!
Surnames and Proverbs
smb:
Artu
Etymon
ltn.
altus
Translations
French
haut,
grand
English
tall
Spanish
alto
Italian
alto
German
hoch,
Höhe.
altudhàre , vrb: artudhare,
artzudhare,
astudhare,
atudhare Definition
pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare
Synonyms e antonyms
aciuciudhae,
altudhire,
apilurtzie,
arpilare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzultzudhare,
impilurtzai,
impriutzai
Sentences
fit artudhadu a su fritu e a su fàmene
2.
mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe
Etymon
srd.
Translations
French
faire dresser les cheveux sur la tête (herisser),
frissonner de froid,
frissonner d'horreur
English
to make s.o.'s hair stand on end,
to shudder
Spanish
espeluznar,
ponérsele los pelos de punta
Italian
far rizzare i capélli,
rabbrividire
German
die Haare sträuben,
schaudern.
altudhíre , vrb rfl: altzudhire,
artudhire,
artzudhire,
astudhire,
atudhire Definition
atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama
Synonyms e antonyms
aciuciudhae,
altudhare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzudhai
Sentences
sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas!
Etymon
srd.
Translations
French
en avoir la chair de poule
English
to get goose-flesh
Spanish
espeluznar
Italian
accapponare
German
schauern.
altúra , nf: artura,
artúria Definition
sa distàntzia de terra o de unu paris a unu css. puntu o tretu prus in artu; foedhandho de orrobba de prammu, s'artúria est sa distàntzia inter is duas avoretas o oros, sa largària; logu artu (monte, sedha, cúcuru o àteru)/ min. alturedha
Synonyms e antonyms
altària
/
monte,
monticru
| ctr.
basciura
Sentences
chi siat de artura tantu arta cantu est artu su sole a mesudie! (P.Mura)◊ sunt rocas chi leant sos ojos pro s'altura
2.
dae sas alturas su cucu truncat sa mútria de sas badhes ◊ ponner ti che cheria in d-un'altura, in d-una cresiedha a ti adorare!
Etymon
srd.
Translations
French
hauteur,
éminence
English
high ground
Spanish
altura
Italian
altura
German
Anhöhe.
altzàda alciàda
altzadériu , nm: artzadériu Definition aina po artzare pesos Scientific Terminology ans Etymon spn. alzadera.
altzadòglia, altzadòlza , nf: altziadroxa,
artzadroxa,
artziadroxa Definition
logu in pesada
Synonyms e antonyms
ampuada,
apiculada,
apilicada,
ficada,
muntada,
petorru,
picada,
pigadorza,
pugiada
| ctr.
cabada,
falada
Sentences
su caminu est una caminera andhalitorta in altzadòglia
Etymon
srd.
Translations
French
rude montée
English
ascent
Spanish
cuesta
Italian
èrta
German
steiler Weg.
altzadúra , nf: artziadura Definition
su artzare
Synonyms e antonyms
pesadura,
pigadura
Etymon
srd.
Translations
French
élévation
English
elevation
Spanish
elevación
Italian
innalzaménto
German
Erhebung.
altzài, altzàre alciàre
altziadròxa altzadòglia
altziàre alciàre
altzídha , nf Definition genia de terra Synonyms e antonyms agridha, gliurminu, lassedu, lozana, torco Sentences teniat su pamentu fatu de terra altzidha.
altzigúsa , nf Definition genia de erba: tirgusa? Sentences in su riu dhue at zuncu, aschione e altzigusa Scientific Terminology rba.
altzimpàmpinu , nm Definition leàresi s'a. = artziare sa boghe coment'e chie si cret no isco ite, meda Sentences no ti les s'altzimpàmpinu! Etymon spn. archipàmpano.
altzíu , nm: artziu Definition cantidade manna, meda, zentória Sentences bi aiat un'altziu de zente Etymon srd.
altzíu 1 arcívu