A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

altivài , vrb: artivai Definizione su si cunsiderare o crèdere tropu, su si fàere altivu Sinonimi e contrari achibberare, atzierai, incaboniscai, inchibberare, inchighiridhare, inchighiristai Etimo srd. Traduzioni Francese remplir d'orgueil Inglese to make proud Spagnolo engreír Italiano insuperbire Tedesco stolz werden.

altivèsa , nf: artivesa Definizione su si crèdere meda o tropu; idea bona de sèi etotu, cunsideru mannu, de importu Sinonimi e contrari altària, barrosia, chibberesa, fumore, madérria Frasi abboghinendhe "Fortza paris!" li daat corazu e artivesa ◊ no l'apo fatu pro artivesa a m'incarrigare sa morte de un'ómine in parte sua ◊ po s'altivesa chi tenit no dhu podint biri Etimo srd. Traduzioni Francese hauteur Inglese arrogance Spagnolo altivez Italiano alterìgia, orgóglio Tedesco Hochmut.

altívu , agt: artivu, artzivu Definizione nau de ccn., chi tenet unu cunsideru bonu de issu etotu, a bortas fintzes tropu Sinonimi e contrari manninu / cdh. altiu / arrabbiaditu, arrennegaditu, buzèfaru Frasi fit corazosu, àbbile e artzivu, no faghiat a lu contrariare (M.Dore)◊ podeus èssiri cuntentus e altivus poita seus istétius de agiudu ◊ apu causau calincuna ofesa cun fuedhai artivu? ◊ s'intendiat artivu po cussa cunchista ◊ poita ti fais altiva e no ti umílias? Etimo spn. Traduzioni Francese fier Inglese proud Spagnolo altivo Italiano altèro, orgoglióso Tedesco hochmütig.

altròre , nm Sinonimi e contrari disastru.

àltu , agt, nm: artu Definizione chi àrtziat meda de terra o de unu paris cunsiderau de cuménciu de una distàntzia a in artu (o fintzes a bàsciu, ma deosi s’ispostat a bàsciu s’idea de su paris de cuménciu) Sinonimi e contrari fungudu | ctr. bàsciu Modi di dire csn: pesàrela arta (sa boghe, su murrunzu)= certai, circai contus; lèzere, faedhare, chistionare in artu = a boxi arta; s'Altu = su chelu; dí alta = die manna, fatu die de ora meda, sole artu Frasi nci at petzu de giòvunu artu cantu su campanili! ◊ comente est créschidu, fizu tou, como ch'est artu meda ◊ no ti fides in s'abba arta ca no ischis a nadare! ◊ s'erriu est artu ◊ babbu tou mi apareit coment'e un'ànghelu cun ojos giaros, altu, istrízile 2. no mi la peses arta ca ti esso a risu e totu tuo est su collunu! ◊ no mi la peses tantu arta ca sinono mi che so andhendhe! Cognomi e Proverbi smb: Artu Etimo ltn. altus Traduzioni Francese haut, grand Inglese tall Spagnolo alto Italiano alto Tedesco hoch, Höhe.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definizione pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Sinonimi e contrari aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Frasi fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etimo srd. Traduzioni Francese faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur Inglese to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spagnolo espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italiano far rizzare i capélli, rabbrividire Tedesco die Haare sträuben, schaudern.

altudhíre , vrb rfl: altzudhire, artudhire, artzudhire, astudhire, atudhire Definizione atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama Sinonimi e contrari aciuciudhae, altudhare, assunciudhai, aturtudhire, atzudhai Frasi sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas! Etimo srd. Traduzioni Francese en avoir la chair de poule Inglese to get goose-flesh Spagnolo espeluznar Italiano accapponare Tedesco schauern.

altúra , nf: artura, artúria Definizione sa distàntzia de terra o de unu paris a unu css. puntu o tretu prus in artu; foedhandho de orrobba de prammu, s'artúria est sa distàntzia inter is duas avoretas o oros, sa largària; logu artu (monte, sedha, cúcuru o àteru)/ min. alturedha Sinonimi e contrari altària / monte, monticru | ctr. basciura Frasi chi siat de artura tantu arta cantu est artu su sole a mesudie! (P.Mura)◊ sunt rocas chi leant sos ojos pro s'altura 2. dae sas alturas su cucu truncat sa mútria de sas badhes ◊ ponner ti che cheria in d-un'altura, in d-una cresiedha a ti adorare! Etimo srd. Traduzioni Francese hauteur, éminence Inglese high ground Spagnolo altura Italiano altura Tedesco Anhöhe.

altzàda alciàda

altzadériu , nm: artzadériu Definizione aina po artzare pesos Terminologia scientifica ans Etimo spn. alzadera.

altzadòglia, altzadòlza , nf: altziadroxa, artzadroxa, artziadroxa Definizione logu in pesada Sinonimi e contrari ampuada, apiculada, apilicada, ficada, muntada, petorru, picada, pigadorza, pugiada | ctr. cabada, falada Frasi su caminu est una caminera andhalitorta in altzadòglia Etimo srd. Traduzioni Francese rude montée Inglese ascent Spagnolo cuesta Italiano èrta Tedesco steiler Weg.

altzadúra , nf: artziadura Definizione su artzare Sinonimi e contrari pesadura, pigadura Etimo srd. Traduzioni Francese élévation Inglese elevation Spagnolo elevación Italiano innalzaménto Tedesco Erhebung.

altzài, altzàre alciàre

altziadròxa altzadòglia

altziàre alciàre

altzídha , nf Definizione genia de terra Sinonimi e contrari agridha, gliurminu, lassedu, lozana, torco Frasi teniat su pamentu fatu de terra altzidha.

altzigúsa , nf Definizione genia de erba: tirgusa? Frasi in su riu dhue at zuncu, aschione e altzigusa Terminologia scientifica rba.

altzimpàmpinu , nm Definizione leàresi s'a. = artziare sa boghe coment'e chie si cret no isco ite, meda Frasi no ti les s'altzimpàmpinu! Etimo spn. archipàmpano.

altzíu , nm: artziu Definizione cantidade manna, meda, zentória Frasi bi aiat un'altziu de zente Etimo srd.

altzíu 1 arcívu