A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

capumígliu, capumílla cabbumílla

capurròne , nm Definitzione parte de unu bistimentu a betare in conca Sinònimos e contràrios crucudhu, cucutu.

capustatziòni capistatziòne

càputa, càpute càbude

caputzínu capocínu

capútzu , nm Definitzione genia de mantíglia a betare in conca e in palas; in calecunu logu nau po frore pentzau coment'e unu cugudhu, una cosa chi istat in pitzu Terminologia iscientìfica bst.

càra , nf: care Definitzione sa parte de sa carena chi méngius distinghet sa bisura de unu cristianu, sa parte de ananti de sa conca, ue dhue funt is ogos, su nasu, sa buca (a/c. si narat sèmpere cun arrespetu: foedhandho male s'impreat fatza, face); parte, bandha a ue si abbàidat o si andhat; su chi si paret castiandho in cara, sa bisura / min. carutza, caredha Sinònimos e contràrios face / bandha / bisura, làbbia Maneras de nàrrere csn: pessone de duas caras = fartzu; fàghere su bellu in c. = manera de fàghere a traitoria, fartza; a c. posta, a c. arta = chentza birgonza, chentza istare a su duiddui; c. de mascatzu = feu che cane; faedhare, fàghere in c. = nàrrere, fàghere una cosa in dainanti de sa pessone interessada, a caras presentes; pònneresi sa c. chi… = nàrriri a faci manna ca…; in c. de zente = (fuedhai, fai cosa) ananti de ccn., a s'ocredha, prus che àteru ananti de chini no est de sa famíglia; èssere, istare a c. apare = unu ananti de s'àteru, faci apari, a cara a cara, abarrai cara cara; bocare c., pònneresi sa c. = pònneresi su botu, bogai faci, fuedhai sentza de tènniri brigúngia, fai bella figura; c. acotilada = regota a sole, inniedhigada; èssere in c. bona, mala = zúghere cara de pessone sana, malàida; dare c. a unu, a una cosa, a unu logu = fai cara, castiai, donai atentzioni, dare tentu; betare una cosa in c. a unu = rumbicare, refatzare una cosa a unu; parare c. a unu = fàghere bonu a cara, mustrare de lu chèrrere, fai faci bona; fàghere c. mala a unu = mustràresi arrennegadu; fàghere sa c. ruja = sentire birgonza, faisí arrúbiu in faci pro sa bregúngia; fàgheresi in c. trista = intristaisí; torrare in c. = (nadu de unu a c. séria, pessamentosu, iscrétidu) torrare allegru, in cara allegra; zúghere sa c. in terra = abarrai, èssiri a faci bàscia pro sa bregúngia; segare sa cara a unu = iscontrariai, certai, isbruncai; dare coro e c. = èssiri acomenti mi bis, sintzillu; andhare, essire c. a… = andai faci a…; fàghere c. a…, faghindhe cara a… = (nau de logu) èssiri postu coment'e castiendi faci a…, a is partis de…; c. de tísigu = chi est a ogros lúghidos, cun sa cara che sa tela, nasu e laras biaitos; c. de pitzinnu = bisura de pipiu; zúghere sa c. de sa frebba = de unu chi portat callentura; cara de monza = una calidadi de fasolu Frases zughet sa cara bella, bianca e ruja, neada, longa, tundha, regota a sole ◊ comente mi at bidu si che at ziradu sa cara ◊ si bi lu naras puru, no li faghet sa cara ruja: de birgonza no ndhe sentit! ◊ ita cara apu a bogai! ◊ bidenne totu cudhas caredhas pirmatas no si est postu a rídere ◊ bella cara tenis, oi…: ita t'intendis, mali? ◊ ite est nandhe cussu cara de macu? 2. faghes su bellu in cara e mi trapassas insara su coro e pustis ti cuas ◊ no iscurtes sos vantos de cussos chi ti faghent su bellu in cara! (G.Ruju)◊ lis faghiat su bellu in cara interis chi fit aisetendhe su mamentu de los bochire 3. a cussa brulla de carrasecare, tzertas féminas fachent fintas de si carragliare sos ocros, ma àteras a cara posta osservant chin dontzi ocru cantu a su puntzu! ◊ nàrali a cara arta chi ti niat sa veridade! ◊ candu apu a èssi ananti de su Signori, ita cara Dhi apu a bogai? 4. sa zente no si frimmat pro dare cara a sos dilgrasciados ◊ bi cheret dadu cara, a s'ortu, no bi intret bestiàmine ◊ a sa tia malàida li daet cara sa neta ◊ li so passadu acurtzu e no mi at dadu mancu cara! (G.Ruju)◊ cara no ti ndi fatzu po no donai a biri! 5. mi est betendhe in cara chi in bidha bi at delincuentes ◊ cantas féminas at chircadu no li ant paradu cara bona ◊ fàcheli cudha matessi bona cara chi as fatu a mimme! ◊ si andas a domu sua, no timas chi ti nci boghit cun sa cara mala! ◊ no li betant in cara malefatas, ma galanias e bantos ◊ bi at tzente chi si ponet sa cara chi su sardu no est una limba! 6. no nares fàulas in care de nannai! ◊ canno l'imbeniat, su tzilleraju li petiat su bufu in cara de tzente ◊ in cara de zente no fetas machines ca ti leant a befe! 7. apo sa cara in terra pro s'istraviada de fizu meu (G.Ruju)◊ candho babbu est imbreagu ndhe apo sa cara in terra ◊ ndhe zughiat sa cara in terra de sas birgonzas chi fit faghindhe sa muzere ◊ no l'apo pagadu su dépidu e candho lu bido ndhe apo sa cara in terra 8. no mi seghes sa cara, o traitora, si ti naro chi sa mia peniténtzia già t'interessat pro cumbeniéntzia! 9. su rizoledhu curret a cara a mare ◊ ch'est andhadu cara a bidha ◊ su cunzadu ch'est faghindhe cara a campu ◊ Perdu, pigannosidhu a una cara, at cumenciau a dhu brigare Sambenados e Provèrbios smb: Cara / prb: su faedhare in cara no perdet amistade ◊ s'ómine bonu faedhat in cara ◊ menzus cara ruja chi no coro niedhu Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. cara Tradutziones Frantzesu figure, visage Ingresu face Ispagnolu cara, rostro Italianu fàccia, viso, vólto Tedescu Gesicht.

càra 1 càda 1

càra 2 càda

carabàssa , nf Definitzione una genia de crucuriga longa, bona po istrégiu, a pònnere binu Sinònimos e contràrios tzoca 1 Terminologia iscientìfica rbzc, Lagenaria siceraria, Cucurbita pepo Ètimu ctl. carabassa.

carabàtu , nm: caravatu, caravatzu Definitzione ferru acancarronau Sinònimos e contràrios amu, cancaritu, cancarroni, gànciu, unchinu Terminologia iscientìfica ans Ètimu spn. garabato Tradutziones Frantzesu crochet Ingresu hook Ispagnolu garabato Italianu gàncio, fèrro adunco Tedescu Haken.

caràbba , nm: carabbu Definitzione carabbineri, nau in cobertantza e a disprétziu Sinònimos e contràrios ilgribbi Frases de carabbos ndhe at bénnidu prus de chentu pro tènnere unu bochidore isvariadu ◊ si bidiat sos carabbas, si nche pesabat deretu e los mutiat a intrare.

carabbatàre , vrb: carrabatare Definitzione coment'e abbatare, avolotare, fàere baraundha, carrare o portare avatu de su logu, pigare e pònnere a s'afaiu Frases sos pitzinnos si ghetant chei sa musca a su mele e cumintzant a carabbatare chene regrésciu perunu cantu prus recatu podent ◊ est cosa chi ant carrabatadu dae tantos logos Ètimu srd.

carabbàtula , nf Sinònimos e contràrios barabàtula*, bellacasu, carravarina, lepilepi, maniposa, pabedha, seisei Terminologia iscientìfica crp.

carabbína , nf: cherebbina Definitzione arma, una genia de fosile Tradutziones Frantzesu carabine Ingresu rifle Ispagnolu carabina Italianu carabina Tedescu Karabiner.

carabbinéri , nm: carbineri, crabbineri Definitzione s'arma, sa fortza, genia de militare cun s'impreu de mantènnere o contivigiare s'órdine púbbricu; genia de bobboi orrúbiu e niedhu (pyrrhocoris apterus) chi paret comente bestiant is carabbineris una borta (apalas portat una genia de alas a fundu orrúbiu cun d-unu puntu niedhu in mesu, sa parte de sa coa niedha, coment'e unu triàngulu niedhu acanta a su tzugu, sa conchighedha niedha): a su matessi bobboi a logos dhi narant sa mama de su sole; in ccn. logu dhu narant a su parapunta / pisci c. = genia de piscigani; andharesiche, intraresiche a c.; fàghere una cosa, andhare si cheret Deus e sos carabbineris = manera de nàrrere pro significare chi de su chi cherimus fàghere no ndhe podimus èssere seguros deunudotu, ma chi daet fintzas s'idea de su podere chi ant tentu sos carabbineris (= sa zustíssia!) pro comente los at connotos sa zente Frases fit una fera de ómine bandhidendhe a sighisighi cun sos carabbineris ◊ prus isse negaiat e prus sos carabbineris s'alliaiant che canes arrajolidos ◊ deo no isco sos carabbineris in logu nostru prite est chi bi sunt! (P.Mereu)◊ li ant betadu sos carabbineris e fatu che l'ant collire a intro Terminologia iscientìfica prf, crp Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu carabinier Ingresu carabineer Ispagnolu carabinero Italianu carabinière Tedescu Karabiniere.

carabbinéris , nm pl Definitzione genia de erbas: cipréssius o iscovas de forru Terminologia iscientìfica rba, Bassia scoparia Tradutziones Frantzesu ansérine belvédère Ingresu summer cypress Ispagnolu mirabel, belvedere Italianu belvedére Tedescu Besenkraut, Sommerzypresse.

carabbotínu , nm Definitzione genia de arretza fata cun orrugos de linna.

caràbbu caràbba

caràbbu 1 , nm Definitzione su chi unu paret a cara, sa chígia Sinònimos e contràrios bisura Frases ih, fígia mia, ses a cara mala pares unu tzàpulu cotu in sa lessia, no t'apo bistu mai in custu carabbu!