giàgru, giàgu , nm: ciagu Definitzione su late chi su pegus minore (crabitu, angione) giughet in s'istogomedhu candho dhu bochint e chi serbit, saliu e sicau, a mòrrere su late po dhu fàere a casu; su fodhe puru inue su pegus portat su càgiu e, in cobertantza, sa bentre Sinònimos e contràrios càgliu, cracu*, pazu 1 / istògomo Frases cussu pischedhu de casu chi mi at dadu fut colpadu a giagu 2. ti atatas su giagu Sambenados e Provèrbios smb: Giagu.
giàgu 1 , nm Definitzione
maladia a bentre chi faet a prentos e a iscurrentziadura, fintzes cun sàmbene; fintzes púncias, craos
Sinònimos e contràrios
càmbaras,
laíngiu,
pucus
2.
bi ndh'at chi sunt semenendhe giagos e ispinas in sas camineras de su coro
Tradutziones
Frantzesu
dysenterie
Ingresu
dysentery
Ispagnolu
disentería
Italianu
dissenterìa
Tedescu
Ruhr,
Dysenterie.
giàgu 2 , nm: zagu Definitzione
brínchidu chi faet su cuadhu candho agatat cosa in mesu, ananti, candho dhu current
Sinònimos e contràrios
bótiu,
brinche,
brínchidu,
brínchili,
brincu,
sàdhidu,
sàltidu,
sédhida
Tradutziones
Frantzesu
courbette
Ingresu
curvet
Ispagnolu
salto del caballo,
bote
Italianu
corvétta,
balzo del cavallo
Tedescu
Kurbette,
Sprung.
giàguru giàcanu
giài , vrb: ciai 1, giare, zare Definitzione totu is matessi significaos de dare/donai / cong. 2ˆ pers. sing. ges/getzas, 3ˆ p. sing. get/getzat, 3ˆ p. pl. gent/getzant; giare cura, conca = pònnere capia, incuru, fàere atentzione; giau, giau! = candho una cosa est dada, abbarrat dada!; ger. giaendho, giandu Sinònimos e contràrios dae* 1, donai, gionai Frases issu no tenet de giare nudha ◊ unu giaiat dinaris a usura ◊ sa vérgine Maria est cumparia a giovanedhas innotzentes giannodhis messàgios ◊ apoderididha bèni candu est gendisidha, no nci arruat! ◊ susuncu, no giàs nudha a is pòberos! ◊ seo giaendho su chi potzo ◊ santu Sidore ti get donni recreu! ◊ giadhi custu a nonna tua!◊ no getzas sa curpa a sa sorte candho dha tenes tue!
giài 1 gé
giaidòri , agt Definitzione chi giaet, donat Sinònimos e contràrios donadore Ètimu srd.
giaighí giaghí
giaíta , nf Definitzione min. de giae: crae pitica.
giaitàre , vrb: ciaitare Definitzione
pònnere is craos, firmare calecuna cosa cun is craos; firmare una cosa coment'e chi siat manténnia a craos
Sinònimos e contràrios
cravillai,
inclavai,
obbilai
Frases
a Cristos l'ant ruspiadu, presu e giaitadu a sa rughe
2.
ite ratza de idea e de mania chi in conca giughet fissa e giaitada! (F.Sechi)◊ cussos sunt giaitados a su letu, màrturos a vida
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
clouer
Ingresu
to nail with big nails
Ispagnolu
clavar
Italianu
inchiodare con grossi chiodi
Tedescu
festnageln.
giaitónzu , nm Definitzione su giaitare Sinònimos e contràrios puntzadura | ctr. iscraitadura, iscravadura Ètimu srd.
giàja giàgia
giàju giàgiu
gialdinéri , nm: giardineri Definitzione
(f. -a) ómine chi tenet contu unu giardinu, su fatore de unu frutale
Tradutziones
Frantzesu
jardinier
Ingresu
gardener
Ispagnolu
jardinero
Italianu
giardinière
Tedescu
Gärtner.
gialdínu , nm: giardinu,
zardinu Definitzione
logu bene tentu contu totu prantau a frores; logu prantau a matas de frutuàriu (ma fintzes a olias); logu tentu contu a dovere, bellu
Sinònimos e contràrios
frutale
Frases
diat èssere su mundhu unu giardinu si totu su ch'ispendhent pro distrúere in produire ispendherant continu (Piga)◊ sunt totu una delíscia sos giardinos ube at flores e frutos (P.Serra)
Tradutziones
Frantzesu
jardin
Ingresu
garden
Ispagnolu
jardín
Italianu
giardino
Tedescu
Garten.
giàllara , nf Definitzione
erba de su tàgliu o erba de giallu, genia de erba bona po giare su colore grogo a s’orrobba e fintzes po meighina
Sinònimos e contràrios
còroe
Sambenados e Provèrbios
smb:
Giallara
Terminologia iscientìfica
rbc, Reseda luteola
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gaude,
herbe jaune
Ingresu
yellow mignonette
Ispagnolu
gualda
Italianu
guaderèlla
Tedescu
Färberwau.
gialméntu , nm Definitzione sa bide, sa pértiga chi faet Sinònimos e contràrios isammentu, salmentu* Frases si atzendhet su fogu in su furru e si achicat a linna fine de gialmentu (N.Fadda).
gialmínu germínu
gialóru , nm Definitzione bidonedhu.