A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

inghèta , nf Definitzione singiale chi abbarrat de calecuna cosa Sinònimos e contràrios freadura, ilfiodha, isciota, piticada / ilmina, iltiga, sémida Frases sa camisa cuat sas inghetas de su sole in sa carre ◊ de sas fainas nostras amus a lassare s'ingheta Ètimu srd.

inghetàre , vrb Definitzione fàere ingheta, freadura, cumenciare a consumare, a iscorgiolare sa carre o àteru (candho custu si faet a cropu si narat betare, es. a sa ruta si che at betadu sos benugros = si at iscorzoladu sos benugros) Sinònimos e contràrios friai, piticare, tocare Frases sos sórighes ant inghetadu su casu ◊ sas iscarpas mi ant inghetadu ◊ sa sedha at inghetadu su cadhu ◊ sos armigodhos mi ant inghetadu sas palas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entamer, corroder, ronger Ingresu to corrode Ispagnolu corroer Italianu intaccare, corródere Tedescu angreifen.

inghía , nf Definitzione sa carre totu a inghíriu de is dentes Sinònimos e contràrios benzia, ghinghia, sénsia, zenzia.

inghiài, inghiàre , vrb Definitzione mandhare; a logos bogare a fora, fàere fuire Sinònimos e contràrios caciare, imbiai, mandai Frases t'inghiu su libburedhu cosa mia ◊ issu est inghiendu is tracas.

inghidhionàu , agt Definitzione nau de lana, chi est acadhajonada, a chidhioni, intrada apare chi no faet a dha petenare, apiciociada Sinònimos e contràrios abberrisonadu Frases ajaja craminàt sa lana inghidhionada.

inghidhostràre , vrb Definitzione serrare, fàere cresura, acabbare su serru de is muros a sida Frases si inghidhostras sos muros, de bestiàmene no bi ndhe intrat a sa tanca.

inghijàre , vrb: inghisai, inghisare, inghisciai Definitzione fàere o pònnere su ghisu Sinònimos e contràrios inghisire, inzessare Frases s'isfortunadu santu Simone (ch'in cussa ocasione fit ebbia pro l'inghisare a nou in sagristia) si tupat sas orijas cun lestresa (P.Mossa) Ètimu ctl. enguixar Tradutziones Frantzesu plâtrer Ingresu to plaster Ispagnolu enyesar, escayolar Italianu ingessare Tedescu eingipsen.

inghilimístru , nm Sinònimos e contràrios imbiscu, imbovu, ingannu Frases petzi ischit fàchere inghilimistros e faterzas bassas trassinnandhe atos e registros (P.Pireddu).

inghindhulàre , vrb Definitzione fàere in chíndhalu, cun su chíndhalu (ixorbedrama) Ètimu srd.

inghinuciàre imbenuciàre

inghiràdu , nm Definitzione totu su giru chi si faet in cassa, cassandho / no ch'intrare sos canes a s'i. = no dare a ischire totu su chi s'ischit de una chistione Sinònimos e contràrios cassa 1, cassamentu.

inghiràre , vrb: inghiriare, ingiriai, irghiriare Definitzione pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus Sinònimos e contràrios acircai, afurriare, arrodeare, incircai, mobietai, vorriare, zirare / aggrucare, atraessare, inghiriotare Frases falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu 2. bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha 3. in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?! 4. gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entourer, faire le tour Ingresu to surround, to trick, to do one's rounds, to search Ispagnolu rodear Italianu circondare, attorniare, contornare, circüire, fare il giro, perlustrare Tedescu umgeben, umringen, umgarnen, umlaufen, absuchen.

inghiriabétu , nm: inghirialetu, ingiriabetu, ingirialetu Definitzione genia de baldachinu chi ponent a inghíriu de su letu Sinònimos e contràrios pabaglione Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rideau autour du lit Ingresu ornament around the bed Ispagnolu tornalecho Italianu tornalètti Tedescu Betthimmel.

inghiriabódhighe , nm Definitzione infetu e matéria a inghíriu de s'unga Sinònimos e contràrios didusuisui, inghiriúngia, podhighesuisui, suisui, ungaúngiu Terminologia iscientìfica mld Ètimu srd.

inghiriàda , nf: ingiriada Definitzione su inghiriare (nau de cosas chi serbint po acapiare, de su andhare a inghíriu o fintzes de foedhos chi si narant in prus) Sinònimos e contràrios inghíriu Frases su maistu dh'iat fatu una grandu ingiriada torrendu a nai is cosas chi iat nau s'àteru Ètimu srd.

inghiriadòre , agt: ingiriadori Definitzione chi istat inghiriandho Sinònimos e contràrios cdh, ingirioni Ètimu srd.

inghiriàdu , pps, agt: inghiriatu, inghiriau Definitzione de inghiriare; chi portat totu cosa a inghíriu o fintzes chi est postu a inghíriu Sinònimos e contràrios incortiu, indurriau, indorinadu 2. fint inghiriados a su fogu ◊ su giardinu est ingiriau totu a matas de nuxi ◊ fiat ingiriau de genti ◊ comare at bidu mortos in sa tzuca inghiriados pro che la leare… Tradutziones Frantzesu entouré Ingresu encircled Ispagnolu rodeado Italianu attorniato Tedescu umgegeben.

inghiriadúra , nf: ingiriadura Definitzione su inghiriare; cosa posta a inghíriu Sinònimos e contràrios inghiriamentu, inghíriu Frases tenit unu mucadori chi portat un'ingiriadura de pillonis ◊ s'andhàina falat a inghiriadura dae su monte Ètimu srd.

inghiriagràstos , agt, nm Definitzione chi o chie s'istentat inghiriandho chentza ndhe fàere fine de una cosa o chistione, perdendho tempus in debbadas, unu chi est bonu solu a pèrdere tempus Sinònimos e contràrios cagallente, immajonadu | ctr. coidadosu, contipizosu, lestru Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu barguigneur, bon à rien Ingresu ineffectual (person) Ispagnolu irresoluto Italianu tenténna, cincischióne, inconcludènte Tedescu wankelmütiger Mensch, der nichts fertigbringt.

inghiriaídhas , agt, nm Definitzione chi o chie si ndhe abbarrat aifatu de su logu chentza fàere nudha de importu Sinònimos e contràrios andariegu, bacamundhu, bandhuleri, bentureri, corruntoneri, currijolu, garroneri, istrusciante, maltanu, peldulàriu, rundhajolu, rundhellu, zirellu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nomade, gitan Ingresu nomad, gipsy Ispagnolu nómada Italianu nòmade, zìngaro Tedescu nomadisch, Zigeuner.