inghèta , nf Definizione singiale chi abbarrat de calecuna cosa Sinonimi e contrari freadura, ilfiodha, isciota, piticada / ilmina, iltiga, sémida Frasi sa camisa cuat sas inghetas de su sole in sa carre ◊ de sas fainas nostras amus a lassare s'ingheta Etimo srd.
inghetàre , vrb Definizione
fàere ingheta, freadura, cumenciare a consumare, a iscorgiolare sa carre o àteru (candho custu si faet a cropu si narat betare, es. a sa ruta si che at betadu sos benugros = si at iscorzoladu sos benugros)
Sinonimi e contrari
friai,
piticare,
tocare
Frasi
sos sórighes ant inghetadu su casu ◊ sas iscarpas mi ant inghetadu ◊ sa sedha at inghetadu su cadhu ◊ sos armigodhos mi ant inghetadu sas palas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entamer,
corroder,
ronger
Inglese
to corrode
Spagnolo
corroer
Italiano
intaccare,
corródere
Tedesco
angreifen.
inghía , nf Definizione sa carre totu a inghíriu de is dentes Sinonimi e contrari benzia, ghinghia, sénsia, zenzia.
inghiài, inghiàre , vrb Definizione mandhare; a logos bogare a fora, fàere fuire Sinonimi e contrari caciare, imbiai, mandai Frasi t'inghiu su libburedhu cosa mia ◊ issu est inghiendu is tracas.
inghidhionàu , agt Definizione nau de lana, chi est acadhajonada, a chidhioni, intrada apare chi no faet a dha petenare, apiciociada Sinonimi e contrari abberrisonadu Frasi ajaja craminàt sa lana inghidhionada.
inghidhostràre , vrb Definizione serrare, fàere cresura, acabbare su serru de is muros a sida Frasi si inghidhostras sos muros, de bestiàmene no bi ndhe intrat a sa tanca.
inghijàre , vrb: inghisai,
inghisare,
inghisciai Definizione
fàere o pònnere su ghisu
Sinonimi e contrari
inghisire,
inzessare
Frasi
s'isfortunadu santu Simone (ch'in cussa ocasione fit ebbia pro l'inghisare a nou in sagristia) si tupat sas orijas cun lestresa (P.Mossa)
Etimo
ctl.
enguixar
Traduzioni
Francese
plâtrer
Inglese
to plaster
Spagnolo
enyesar,
escayolar
Italiano
ingessare
Tedesco
eingipsen.
inghilimístru , nm Sinonimi e contrari imbiscu, imbovu, ingannu Frasi petzi ischit fàchere inghilimistros e faterzas bassas trassinnandhe atos e registros (P.Pireddu).
inghindhulàre , vrb Definizione fàere in chíndhalu, cun su chíndhalu (ixorbedrama) Etimo srd.
inghinuciàre imbenuciàre
inghiràdu , nm Definizione totu su giru chi si faet in cassa, cassandho / no ch'intrare sos canes a s'i. = no dare a ischire totu su chi s'ischit de una chistione Sinonimi e contrari cassa 1, cassamentu.
inghiràre , vrb: inghiriare,
ingiriai,
irghiriare Definizione
pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus
Sinonimi e contrari
acircai,
afurriare,
arrodeare,
incircai,
mobietai,
vorriare,
zirare
/
aggrucare,
atraessare,
inghiriotare
Frasi
falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu
2.
bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha
3.
in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?!
4.
gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entourer,
faire le tour
Inglese
to surround,
to trick,
to do one's rounds,
to search
Spagnolo
rodear
Italiano
circondare,
attorniare,
contornare,
circüire,
fare il giro,
perlustrare
Tedesco
umgeben,
umringen,
umgarnen,
umlaufen,
absuchen.
inghiriabétu , nm: inghirialetu,
ingiriabetu,
ingirialetu Definizione
genia de baldachinu chi ponent a inghíriu de su letu
Sinonimi e contrari
pabaglione
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rideau autour du lit
Inglese
ornament around the bed
Spagnolo
tornalecho
Italiano
tornalètti
Tedesco
Betthimmel.
inghiriabódhighe , nm Definizione infetu e matéria a inghíriu de s'unga Sinonimi e contrari didusuisui, inghiriúngia, podhighesuisui, suisui, ungaúngiu Terminologia scientifica mld Etimo srd.
inghiriàda , nf: ingiriada Definizione su inghiriare (nau de cosas chi serbint po acapiare, de su andhare a inghíriu o fintzes de foedhos chi si narant in prus) Sinonimi e contrari inghíriu Frasi su maistu dh'iat fatu una grandu ingiriada torrendu a nai is cosas chi iat nau s'àteru Etimo srd.
inghiriadòre , agt: ingiriadori Definizione chi istat inghiriandho Sinonimi e contrari cdh, ingirioni Etimo srd.
inghiriàdu , pps, agt: inghiriatu,
inghiriau Definizione
de inghiriare; chi portat totu cosa a inghíriu o fintzes chi est postu a inghíriu
Sinonimi e contrari
incortiu,
indurriau,
indorinadu
2.
fint inghiriados a su fogu ◊ su giardinu est ingiriau totu a matas de nuxi ◊ fiat ingiriau de genti ◊ comare at bidu mortos in sa tzuca inghiriados pro che la leare…
Traduzioni
Francese
entouré
Inglese
encircled
Spagnolo
rodeado
Italiano
attorniato
Tedesco
umgegeben.
inghiriadúra , nf: ingiriadura Definizione su inghiriare; cosa posta a inghíriu Sinonimi e contrari inghiriamentu, inghíriu Frasi tenit unu mucadori chi portat un'ingiriadura de pillonis ◊ s'andhàina falat a inghiriadura dae su monte Etimo srd.
inghiriagràstos , agt, nm Definizione
chi o chie s'istentat inghiriandho chentza ndhe fàere fine de una cosa o chistione, perdendho tempus in debbadas, unu chi est bonu solu a pèrdere tempus
Sinonimi e contrari
cagallente,
immajonadu
| ctr.
coidadosu,
contipizosu,
lestru
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
barguigneur,
bon à rien
Inglese
ineffectual (person)
Spagnolo
irresoluto
Italiano
tenténna,
cincischióne,
inconcludènte
Tedesco
wankelmütiger Mensch,
der nichts fertigbringt.
inghiriaídhas , agt, nm Definizione
chi o chie si ndhe abbarrat aifatu de su logu chentza fàere nudha de importu
Sinonimi e contrari
andariegu,
bacamundhu,
bandhuleri,
bentureri,
corruntoneri,
currijolu,
garroneri,
istrusciante,
maltanu,
peldulàriu,
rundhajolu,
rundhellu,
zirellu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nomade,
gitan
Inglese
nomad,
gipsy
Spagnolo
nómada
Italiano
nòmade,
zìngaro
Tedesco
nomadisch,
Zigeuner.