A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

insangidúra , nf Definitzione regollimentu de matéria, cosa fata a sàngia Sinònimos e contràrios impostemadura, martzidura Ètimu srd.

insangíe, insangíri , vrb Definitzione nau de segada, freadura, fruschedha, fàere a sàngia, a matéria Sinònimos e contràrios insangiai Frases su strupiu s'est insangiu 2. sa feria at insangiu totu sa camba (E.Nieddu) Ètimu srd.

insangrentàre , vrb Sinònimos e contràrios insambenare, insambentae 2. sas trempas abbofetadas, sas palas giughet abbertas, sas laras insangrentadas (B.Licheri)◊ sa poborita portat trincus insangrentaus Ètimu spn. ensangrentar.

insanguantài, insanguentài, insanguetài insambentàe

insangunài insambenàre

insàra, insàras, insàsa , avb, cng: intzaras, issara, issaras Definitzione como pag'ora; comogomo, issarighedha, tandhodandho; a su tempus, in cussu mamentu; ca est (fut) deasi ndhe benit (ndh'est beniu) chi… Sinònimos e contràrios assora, cuschindhe, inciandus, tandho | ctr. commo Maneras de nàrrere csn: issara, insara insara = pagu in s'ora, apenas un'iscutighedha innanti, comogomo; de insaras a immoi = de tandho a como; de insaras a innantis = de tandho in pustis Frases biendi is ogus tuus disigiamu de morri intzaras ◊ li conto una cosa chi mi est sutzessa issara andhendhe a s'abba ◊ su sole ch'est faladu da'insara in sos saltos ispanos de ponente (S.Casu)◊ ti repito su chi apo nadu issara: chi ses faltzu già si bidet a sa chinna! ◊ si emu pentzau insaras, de custas penas no nd'emu bistu mai! ◊ no ti l'apo a fàghere prus sa proposta de issara 2. tiu tou fit inoghe issara: fia pessendhe chi aizis fatu a paris! 3. ojos de bellesa rara, niedhos, castanzos, vàrios, cun milli modos contràrios ferint e curant insara ◊ chi ndi tenis meda, intzaras donamindi! Ètimu ltn. ipsa hora Tradutziones Frantzesu à ce moment -là, naguère Ingresu just now Ispagnolu entonces Italianu allóra, testé Tedescu da, kurz zuvor.

insaulài inciauài

insaurràre , vrb: issaurrare Definitzione isciúndhere de saurra (orrosu), pònnere saurra, isciúndhere cun sa saurra Sinònimos e contràrios allentorire, issaghinare Frases custu manzanu chito mi so totu issaurradu colendhe in mesu s'erba Tradutziones Frantzesu mouiller de rosée Ingresu growing of dew Ispagnolu rociar Italianu formarsi della guazza, bagnare di guazza Tedescu Taubildung.

inschidonài , vrb: schidonai Definitzione ifrichire o púnghere sa petza in s'ischidone, po dh'orrostire Sinònimos e contràrios iferchire, ifertzire, ispitare 1 Ètimu srd.

insculpíre, insculpíri , vrb Definitzione trebballare (pedra, màrmuri, linna) a iscrapedhu po ndhe fàere un'òpera segundu sa cona chi s'artista portat in mente Sinònimos e contràrios iscarpedhare.

inseàe, inseài, inseàre , vrb: insejare, insiare Definitzione arrastare, andhare aifatu de su trastígiu, de is arrastos fintzes a agatare su pegus chi mancat, bíere, agatare, lòmpere a unu logu / su pps. manigiau po agetivu podet tènnere su significau de fragu forte, chi abbarrat, no ndhe andat Sinònimos e contràrios arrastai, sejare / acatare / segudare 2. apu inseau linna sicada (E.Nieddu)◊ asuta nostru iaus inseau una craba mannalissa e su pastoredhu 3. sa maladia medas bias inseat própriu sos prus atacaos a sa vida (F.Vella) 4. mi parit de m'intendi ancora su fragu inseau in su nasu de totu cussas cosas chi nannai teniat in sa credentza (Sc.Carta) Ètimu ltn. insidiare.

insedàu , agt Definitzione paperi i. = paperi fini fini (itl. carta velina) Frases su "frori" po unu mortu fiat fatu cun tres buchetus de froris de paperi insedau.

insedhài, insedhàre , vrb: issedhare Definitzione pònnere sa sedha, su sedhatzu a un'animale (molente, cuadhu); pigare a unu che àinu in su sensu de dhu trampare, cullonare, brinchidare a pitzu a cobèrrere; arresurtare, orrúere Sinònimos e contràrios imbastai, sedhai Frases su teracu insedheit sos cadhos e prepareit fusile e cabbanu a su mere 2. si mi at insedhau una borta no m'insedhat prus! ◊ su caboni insedhat sa pudha 3. sa festa de sa Defessa si nche issedhat in úrtimos de capitanni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu seller Ingresu to saddle Ispagnolu ensillar Italianu sellare Tedescu satteln.

insedhàu , pps, agt: issedhadu Definitzione de insedhare; nau de animale, chi portat sa sedha posta / su carrammerda issedhau = carrabbusu, nau in cobertantza po unu chi si fait istimai pagu Sinònimos e contràrios sedhau / cdh. insidhatu Tradutziones Frantzesu sellé Ingresu saddled Ispagnolu ensillado Italianu sellato Tedescu gesattelt.

insegnaméntu , nm Definitzione trebballu de imparamentu chi faent maistos e professores, de chie ndhe imparat àteros Sinònimos e contràrios imparonzu.

insegnànte , nm Definitzione chie imparat is àteros, ispiegandho e agiudandho a imparare Sinònimos e contràrios maistu, professore.

insegnàre , vrb: insinzare, issinzare Sinònimos e contràrios imparai.

inségus , avb, prep: issecus, issegus Definitzione parte, logu apalas de comente si càstiat chentza si furriare; nau de tempus, innanti (passau) e fintzes ainnanti (benidore) Sinònimos e contràrios acoacò, addaesegus, aissegus, daesecus, incuadas | ctr. ananti Maneras de nàrrere csn: sa die insegus = sa die ifatu, sa chi depit bènniri; dae como issegus = de immoi a innantis; torrare in issegus = torrai acò Frases dai s'asciuconu at iscutu unu brincu a issegus ◊ no balet chi pentida ti boltes a insegus! ◊ pro cantu eo cun tegus aimus fin'a como arrejonadu, mi so già meledadu: torramindhe sas líteras insegus! (Grolle) 2. in iscola nos poniant fichidos a insegus de sa lavagna Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu en arrière Ingresu back Ispagnolu atrás Italianu indiètro Tedescu zurück.

insejàre inseàe

inseltàre ingertài