A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

minoràre minorài

minoràtu , agt Sinònimos e contràrios minorache, minore, minorile, picochile Ètimu srd.

minòre , agt, nm: minori Definitzione de duas o prus cosas, personas o àteru, sa chi tenet in calecunu piessignu prus pagu mannària; de cosas chi creschent, sa chi tenet prus pagu tempus; nau solu de gente, chi no est in tempus de tènnere totu su càrrigu de diritos, doveres, responsabbilidade, chi no at lómpiu is degheoto annos / a/c. custu foedhu, candho est impreau po distínghere númenes chi inditant su èssere piticu de una cosa, in DitzLcs. est incurtzau a min. e númenes deosi agiummai sèmpere acabbant in -edhu, -edha (es.: ómine, omin-edhu, fémina, femin-edha), ma podent acabbare in -ichedhu, -ixedhu e var. (is agt. po impiticare de prus sa calidade in méngua podent fàere in -edhedhu, -edhutzu, che a minore: minoredhu, minoredhedhu, minoredhutzu, e bolendho inditare custa calidade ancora prus in méngua si arrepitit -edh cantu si bolet faendho unu superlativu microscópicu…); sa méngua in -edhu, -ichedhu si faet no solu cun is númenes ma fintzes cun is agetivos e pps. po giare a cumprèndhere chi sa cosa o sa calidade no dhu'est própriu o fintzes chi funt esageraos (es. un'apretixedhu a bessí cun cussu frius po bagamundai!…◊ informadedhus funt, in custu logu…, no t'iscínt narri mancu s'oràriu de unu trenu! ◊ bellixedhu, tui, andendi a passillai a pantalonis segaus!…)/ sos minores = is fillus, s'úrtima generatzioni Sinònimos e contràrios acocoadu, bassu, minorache, minudu / giòvanu, piciocu, pisedhu 3 | ctr. mannu Frases est pisedhu minore e no podet zúghere su cabu de sa pessone manna ◊ coment'e ómine ghetabat pacu pupa, ma cantu fit minore de carena fit mannu de coro ◊ sa frommiga est un'animaledhu minore ◊ deo no apo a èssere mannu mannu ma no so mancu minore minore! (Mura)◊ abarra aundi t'ant biu de minori crescendi! 2. at modos de unu carriarzu, no rispetat ne minores e ne mannos ◊ a su minore za bi cheret pagu a che lu conchinare! ◊ su prus minore tenet bisonzu de su prus mannu ◊ depides dare auditu a su minore comente a su mannu (Deut.)◊ Luisi est su minore de fizos meos 3. sos minores no votant Sambenados e Provèrbios smb: Minore / prb: abba minore no girat molinu Ètimu ltn. minore(m) Tradutziones Frantzesu petit, mineur Ingresu small Ispagnolu pequeño, menor de edad Italianu pìccolo, minorènne Tedescu klein, niedrig, jung, Kleine.

minoredàdi , nf: minoridade, minoridadi Definitzione su èssere piticos, is piticos; su èssere is prus pagos Sinònimos e contràrios minoria Frases colza sa minoridade inue bi at gherra! Tradutziones Frantzesu minorité Ingresu minority Ispagnolu minoría Italianu minorità Tedescu Minderwertigkeit, Minorität, Minderheit, Minderzahl.

minoredhédhu , agt Sinònimos e contràrios minoredhutzu, pirrichininiu Tradutziones Frantzesu très petit Ingresu very small Ispagnolu muy pequeño, minúsculo Italianu piccolíssimo Tedescu sehr klein.

minoredhútzu , agt Sinònimos e contràrios minoredhedhu Frases sas gianas fint fadas minoredhutzas.

minòri minòre

minoría , nf Definitzione sa parte minore, su prus pagu: postu unu css. tanti paris a chentu, in chentu prus pagu de 50 funt sa m., unu tanti prus pagu de sa metade (nau mescamente de personas, de assembleas) Sinònimos e contràrios minoràntzia | ctr. majoria Tradutziones Frantzesu minorité Ingresu minority Ispagnolu minoría Italianu minoranza Tedescu Minorität, Minderheit, Minderzahl.

minoriànu , agt Definitzione chi est unu pagu piticu Sinònimos e contràrios minorache, minorile Frases est un'istànsia minoriana e iscardit deretu.

minoridàde, minoridàdi minoredàdi

minoríle , agt Definitzione chi est minore, unu pagu piticu Sinònimos e contràrios minorache, minudu, picochile Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu minuscule Ingresu small, tiny Ispagnolu minúsculo Italianu minùscolo Tedescu sehr klein.

minoríu , nm Definitzione is minores, is piticos; su tempus de sa vida candho unu est piticu Sinònimos e contràrios crialla, feduliu, minudia / picinnia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enfance Ingresu childhood Ispagnolu infancia Italianu infànzia Tedescu Kinder, Kindheit.

minorónzu , agt Definitzione minoredhu, prus piticu de comente serbit Sinònimos e contràrios minorache Ètimu srd.

minorròca menduarròca

mínsa , nf: míscia, missa Definitzione de totu is funtziones de sa Crésia cristiana, sa prus de importu, sa chi si faet po arregodu de sa morte e passiones de Cristos in sa grughe e arrengratziamentu a Deus Babbu Maneras de nàrrere csn: nàrrere sa m., andhare a m., èssere in m.; m. manna = missa mazore, cantada, missa de tardu; m. resada, pausada, rasa, lisa = chentza nudha de ispetziale, fintzas missa ’e chito, sa prima, su manzanu chito, chentza cantada; m. ’e pudhu = sa de mesanote a Pasca de nadale; m. ’e arbore = missa de chito; m. truncada = sa missa de sa zoja santa, "in coena Domini"; m. noa, sa prima m. = sa prima missa chi narat unu candho si est fatu a preíderu; leare sa m. a ccn. = proibbire a unu preíderu de sighire a nàrrere sa missa; torrare sa m. a ccn. = dàreli s'autorizatzione a torrare a nàrrere sa missa; m. de sos isposos, de mortu = sa chi si narat pro sos isposos cojendhe, pro unu mortu; m. de s'isprefundhu, de assentu = missa de s'arretiru, missa pro unu mortu chi, paret, no podet agatare pasu mancu in s'àteru mundhu… (lu narant a irrocu puru); sa m. est intrada = at comintzadu; sa m. est essida = at acabbau; preíderu so e missa canto = fato su dovere meu e donzunu si arranzet!, deo so postu pro fàghere custu e no mi chirchedas àteru!; m. de arregodu = sa missa de su mese pro unu mortu Frases est festa manna chin míscia drinnida, ca benit fintzas su píscamu ◊ che fimus in missa ◊ sos zòvanos andhant a missa mazore, sos mannos a missa de chito ◊ a su mortu li ant fatu sa missa a corpus presente ◊ sa genti afestat su Santu cun missa cantada ◊ faghe impresse, no andhes a missa intrada!◊ po is ànimas si faent missas e promiténtzias Terminologia iscientìfica prdc Ètimu ltn. missa Tradutziones Frantzesu messe Ingresu mass Ispagnolu misa Italianu méssa Tedescu Messe, Gottesdienst, Amt.

minsennòre , nm: missegnore, missennori, monsignore, muncignori, munsignore, muntzennori, mussegnore, mussegnori, mussennore, mussennori, mussignori Definitzione títulu de arrespetu chi si giaet prus che àteru a is píscamos Sinònimos e contràrios obispu, píscamu Ètimu spn., itl. miseñor Tradutziones Frantzesu monseigneur Ingresu monsignor Ispagnolu monseñor Italianu monsignóre Tedescu Monsignore.

mintagói mentecói

mintapàre , nm Definitzione chie istat betandho apare, naendho cosas chi no funt, ponendho male de s'àteru, fintzes cunsiderau una manera de fàere Sinònimos e contràrios afusadore, afuseri, limbibúdidu, missimpari, tragalleri / bodheta Frases ístadi muda, mintapare! ◊ odheu, custu mintapare!… 2. sas lanas e su mintapare no faghiant parte de su mundhu sou Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu médisant Ingresu whisperer Ispagnolu murmurador Italianu sussurróne Tedescu Gerüchtemacher.

míntere , vrb: míntiri Definitzione totu is significaos de pònnere, imbarare, imbarrugare, lassare in d-unu logu, in d-unu tretu, apitzu de calecuna cosa, aintru; si narat fintzes in su sensu de fàere bènnere o intrare in corpus o in s'ànimu una fortza o unu sentidu / pps. míntidu, missu Sinònimos e contràrios mintire, míssiri, pònnere | ctr. bocare, leai, picare Maneras de nàrrere csn: m. avriu = fàghere a timire meda; m. atropógliu = pesare burdellu, buluzu; m. briu, fortza = intrare brios, fortza; m. (laore) in ranu = fàghere ingranire Frases cherzo chi mi mintas in parte de sos méritos tuos ◊ at fatu errore a che míntere tantos santos in d-una chéjia minore ◊ mintèndheche sa lana in su cannitu tesset aratzos ◊ míntemi in parte de sos milliones! ◊ míntere a modhe su linu in s'abba ◊ paret chi proat gustu a míntere su didu in sa ferida ◊ mentidí is carciones! ◊ mintimus manu a su tema de cantare 2. donzi forma de vita apunta a naschire li mintiat un'ispantu, unu ghiliore chi li fortzicaiat sos sentitos (A.Pau)◊ li at ammustradu su letu mintèndhelu in s'aposentu ◊ vinu bi cheret a bos míntere fortza! ◊ li aiat missu intro de su coro unu calore novu chi l'aiat prenata de isetos 3. Deus meu, mintidemilu in ranu custu laore! Ètimu ltn. mittere Tradutziones Frantzesu mettre Ingresu to put Ispagnolu poner, meter Italianu méttere Tedescu stellen (in piedi, verticale), legen ( orizzontale), stecken (infilare),

mintevógu , nm Definitzione chie ponet o bogat fogos, nau in cobertantza in su sensu chi ponet sa gente a brigare, a gherrare, s'unu contr'a s'àteru Sinònimos e contràrios bestivocos, imbrastieri, imprenidore, insulladori, piliseri, supuzadore, supuzeri, trebuleri, triuladore Frases est unu mintevogu de sos mannos, e puru imbrastieri! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fauteur de troubles Ingresu instigator Ispagnolu instigador Italianu sobillatóre Tedescu Hetzer.