minoràre minorài
minòre , agt, nm: minori Definizione
de duas o prus cosas, personas o àteru, sa chi tenet in calecunu piessignu prus pagu mannària; de cosas chi creschent, sa chi tenet prus pagu tempus; nau solu de gente, chi no est in tempus de tènnere totu su càrrigu de diritos, doveres, responsabbilidade, chi no at lómpiu is degheoto annos / a/c. custu foedhu, candho est impreau po distínghere númenes chi inditant su èssere piticu de una cosa, in DitzLcs. est incurtzau a min. e númenes deosi agiummai sèmpere acabbant in -edhu, -edha (es.: ómine, omin-edhu, fémina, femin-edha), ma podent acabbare in -ichedhu, -ixedhu e var. (is agt. po impiticare de prus sa calidade in méngua podent fàere in -edhedhu, -edhutzu, che a minore: minoredhu, minoredhedhu, minoredhutzu, e bolendho inditare custa calidade ancora prus in méngua si arrepitit -edh cantu si bolet faendho unu superlativu microscópicu…); sa méngua in -edhu, -ichedhu si faet no solu cun is númenes ma fintzes cun is agetivos e pps. po giare a cumprèndhere chi sa cosa o sa calidade no dhu'est própriu o fintzes chi funt esageraos (es. un'apretixedhu a bessí cun cussu frius po bagamundai!…◊ informadedhus funt, in custu logu…, no t'iscínt narri mancu s'oràriu de unu trenu! ◊ bellixedhu, tui, andendi a passillai a pantalonis segaus!…)/ sos minores = is fillus, s'úrtima generatzioni
Sinonimi e contrari
acocoadu,
bassu,
minorache,
minudu
/
giòvanu,
piciocu,
pisedhu 3
| ctr.
mannu
Frasi
est pisedhu minore e no podet zúghere su cabu de sa pessone manna ◊ coment'e ómine ghetabat pacu pupa, ma cantu fit minore de carena fit mannu de coro ◊ sa frommiga est un'animaledhu minore ◊ deo no apo a èssere mannu mannu ma no so mancu minore minore! (Mura)◊ abarra aundi t'ant biu de minori crescendi!
2.
at modos de unu carriarzu, no rispetat ne minores e ne mannos ◊ a su minore za bi cheret pagu a che lu conchinare! ◊ su prus minore tenet bisonzu de su prus mannu ◊ depides dare auditu a su minore comente a su mannu (Deut.)◊ Luisi est su minore de fizos meos
3.
sos minores no votant
Cognomi e Proverbi
smb:
Minore
/
prb:
abba minore no girat molinu
Etimo
ltn.
minore(m)
Traduzioni
Francese
petit,
mineur
Inglese
small
Spagnolo
pequeño,
menor de edad
Italiano
pìccolo,
minorènne
Tedesco
klein,
niedrig,
jung,
Kleine.
minoredàdi , nf: minoridade,
minoridadi Definizione
su èssere piticos, is piticos; su èssere is prus pagos
Sinonimi e contrari
minoria
Frasi
colza sa minoridade inue bi at gherra!
Traduzioni
Francese
minorité
Inglese
minority
Spagnolo
minoría
Italiano
minorità
Tedesco
Minderwertigkeit,
Minorität,
Minderheit,
Minderzahl.
minoredhédhu , agt Sinonimi e contrari
minoredhutzu,
pirrichininiu
Traduzioni
Francese
très petit
Inglese
very small
Spagnolo
muy pequeño,
minúsculo
Italiano
piccolíssimo
Tedesco
sehr klein.
minoredhútzu , agt Sinonimi e contrari minoredhedhu Frasi sas gianas fint fadas minoredhutzas.
minòri minòre
minoría , nf Definizione
sa parte minore, su prus pagu: postu unu css. tanti paris a chentu, in chentu prus pagu de 50 funt sa m., unu tanti prus pagu de sa metade (nau mescamente de personas, de assembleas)
Sinonimi e contrari
minoràntzia
| ctr.
majoria
Traduzioni
Francese
minorité
Inglese
minority
Spagnolo
minoría
Italiano
minoranza
Tedesco
Minorität,
Minderheit,
Minderzahl.
minoriànu , agt Definizione chi est unu pagu piticu Sinonimi e contrari minorache, minorile Frasi est un'istànsia minoriana e iscardit deretu.
minoridàde, minoridàdi minoredàdi
minoríle , agt Definizione
chi est minore, unu pagu piticu
Sinonimi e contrari
minorache,
minudu,
picochile
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
minuscule
Inglese
small,
tiny
Spagnolo
minúsculo
Italiano
minùscolo
Tedesco
sehr klein.
minoríu , nm Definizione
is minores, is piticos; su tempus de sa vida candho unu est piticu
Sinonimi e contrari
crialla,
feduliu,
minudia
/
picinnia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfance
Inglese
childhood
Spagnolo
infancia
Italiano
infànzia
Tedesco
Kinder,
Kindheit.
minorónzu , agt Definizione minoredhu, prus piticu de comente serbit Sinonimi e contrari minorache Etimo srd.
minorròca menduarròca
mínsa , nf: míscia,
missa Definizione
de totu is funtziones de sa Crésia cristiana, sa prus de importu, sa chi si faet po arregodu de sa morte e passiones de Cristos in sa grughe e arrengratziamentu a Deus Babbu
Modi di dire
csn:
nàrrere sa m., andhare a m., èssere in m.; m. manna = missa mazore, cantada, missa de tardu; m. resada, pausada, rasa, lisa = chentza nudha de ispetziale, fintzas missa ’e chito, sa prima, su manzanu chito, chentza cantada; m. ’e pudhu = sa de mesanote a Pasca de nadale; m. ’e arbore = missa de chito; m. truncada = sa missa de sa zoja santa, "in coena Domini"; m. noa, sa prima m. = sa prima missa chi narat unu candho si est fatu a preíderu; leare sa m. a ccn. = proibbire a unu preíderu de sighire a nàrrere sa missa; torrare sa m. a ccn. = dàreli s'autorizatzione a torrare a nàrrere sa missa; m. de sos isposos, de mortu = sa chi si narat pro sos isposos cojendhe, pro unu mortu; m. de s'isprefundhu, de assentu = missa de s'arretiru, missa pro unu mortu chi, paret, no podet agatare pasu mancu in s'àteru mundhu… (lu narant a irrocu puru); sa m. est intrada = at comintzadu; sa m. est essida = at acabbau; preíderu so e missa canto = fato su dovere meu e donzunu si arranzet!, deo so postu pro fàghere custu e no mi chirchedas àteru!; m. de arregodu = sa missa de su mese pro unu mortu
Frasi
est festa manna chin míscia drinnida, ca benit fintzas su píscamu ◊ che fimus in missa ◊ sos zòvanos andhant a missa mazore, sos mannos a missa de chito ◊ a su mortu li ant fatu sa missa a corpus presente ◊ sa genti afestat su Santu cun missa cantada ◊ faghe impresse, no andhes a missa intrada!◊ po is ànimas si faent missas e promiténtzias
Terminologia scientifica
prdc
Etimo
ltn.
missa
Traduzioni
Francese
messe
Inglese
mass
Spagnolo
misa
Italiano
méssa
Tedesco
Messe,
Gottesdienst,
Amt.
minsennòre , nm: missegnore,
missennori,
monsignore,
muncignori,
munsignore,
muntzennori,
mussegnore,
mussegnori,
mussennore,
mussennori,
mussignori Definizione
títulu de arrespetu chi si giaet prus che àteru a is píscamos
Sinonimi e contrari
obispu,
píscamu
Etimo
spn., itl.
miseñor
Traduzioni
Francese
monseigneur
Inglese
monsignor
Spagnolo
monseñor
Italiano
monsignóre
Tedesco
Monsignore.
mintagói mentecói
mintapàre , nm Definizione
chie istat betandho apare, naendho cosas chi no funt, ponendho male de s'àteru, fintzes cunsiderau una manera de fàere
Sinonimi e contrari
afusadore,
afuseri,
limbibúdidu,
missimpari,
tragalleri
/
bodheta
Frasi
ístadi muda, mintapare! ◊ odheu, custu mintapare!…
2.
sas lanas e su mintapare no faghiant parte de su mundhu sou
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
médisant
Inglese
whisperer
Spagnolo
murmurador
Italiano
sussurróne
Tedesco
Gerüchtemacher.
míntere , vrb: míntiri Definizione
totu is significaos de pònnere, imbarare, imbarrugare, lassare in d-unu logu, in d-unu tretu, apitzu de calecuna cosa, aintru; si narat fintzes in su sensu de fàere bènnere o intrare in corpus o in s'ànimu una fortza o unu sentidu / pps. míntidu, missu
Sinonimi e contrari
mintire,
míssiri,
pònnere
| ctr.
bocare,
leai,
picare
Modi di dire
csn:
m. avriu = fàghere a timire meda; m. atropógliu = pesare burdellu, buluzu; m. briu, fortza = intrare brios, fortza; m. (laore) in ranu = fàghere ingranire
Frasi
cherzo chi mi mintas in parte de sos méritos tuos ◊ at fatu errore a che míntere tantos santos in d-una chéjia minore ◊ mintèndheche sa lana in su cannitu tesset aratzos ◊ míntemi in parte de sos milliones! ◊ míntere a modhe su linu in s'abba ◊ paret chi proat gustu a míntere su didu in sa ferida ◊ mentidí is carciones! ◊ mintimus manu a su tema de cantare
2.
donzi forma de vita apunta a naschire li mintiat un'ispantu, unu ghiliore chi li fortzicaiat sos sentitos (A.Pau)◊ li at ammustradu su letu mintèndhelu in s'aposentu ◊ vinu bi cheret a bos míntere fortza! ◊ li aiat missu intro de su coro unu calore novu chi l'aiat prenata de isetos
3.
Deus meu, mintidemilu in ranu custu laore!
Etimo
ltn.
mittere
Traduzioni
Francese
mettre
Inglese
to put
Spagnolo
poner,
meter
Italiano
méttere
Tedesco
stellen (in piedi,
verticale),
legen ( orizzontale),
stecken (infilare),
mintevógu , nm Definizione
chie ponet o bogat fogos, nau in cobertantza in su sensu chi ponet sa gente a brigare, a gherrare, s'unu contr'a s'àteru
Sinonimi e contrari
bestivocos,
imbrastieri,
imprenidore,
insulladori,
piliseri,
supuzadore,
supuzeri,
trebuleri,
triuladore
Frasi
est unu mintevogu de sos mannos, e puru imbrastieri!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fauteur de troubles
Inglese
instigator
Spagnolo
instigador
Italiano
sobillatóre
Tedesco
Hetzer.