A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

noditzàu , agt Definitzione postu a notu, sinnalau, annoditzau; su prus bene bófiu Sinònimos e contràrios nodidu, sinnaladu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu remarqué, signalé Ingresu indicated Ispagnolu señalado Italianu notato, segnalato Tedescu angezeigt, gekennzeichnet, empfohlen.

nódiu, nodíu nodídu

nodónzu , nm Definitzione su nodare, cricare e tènnere preugu Ètimu srd.

nodóssu, nodósu , agt, nm: nudosu Definitzione chi est totu nodos, chi portat nodos; nau de animale, maladia a s'ossu, genia de ufradura Sinònimos e contràrios annuosu, corronosu, neosu, nodhulosu, noischedhosu, nudorosu | ctr. nébidu Frases fit arrambadu a unu banchedhu nodossu de ozastru ◊ zughiat in manos unu fuste de ozastru nodosu e russu piús de su bultzu ◊ portat is manus pitichedhas e nuosas che s'ollastu Ètimu ltn. nodosus Tradutziones Frantzesu noueux Ingresu knaggy Ispagnolu nudoso Italianu nodóso Tedescu knotig

nodriaméntu , nm Sinònimos e contràrios mànigu, nurdiadura, nutrimentu Frases su corpus rechedit su nodriamentu po dhu podi sustenni.

nodrigàre , vrb: nordigare, nudriai, nudricare, nudrigare, nurdiai, nurdigare, nutricare Definitzione giare o pigare alimentu, nutrimentu, ma nau prus che àteru in sensu figurau Sinònimos e contràrios alimentai, nudrire / campare Frases no bastant sos de domo, sos de fora puru depo nordigare! ◊ su pani si núrdiat ◊ ca l'at nudrigada fitianu, sèndheli sorre, "mama" l'at giamada (P.Zedda)◊ comente si nódrigat su pipiu de naschidórgiu?◊ est nordigannodhu sa pobidha ca issu est malàidu 2. cantos pastores, teracos, aggrucant sos ierros nudricandhe s'anzenu in s'istempériu! ◊ aperzo sas ventanas a sas chertas eternas, ma núdrico in s'óspile imbaléschiu de anneos ◊ batint ranzeras e núrdigant sos annos saliosos ◊ cun totu cussu dinare si podet nudricare víssiu e godimentu cantu cheret Ètimu ltn. nutricare Tradutziones Frantzesu nourrir Ingresu to feed Ispagnolu alimentar, nutrir Italianu nutrire Tedescu nähren.

nódu , nm: nou, nudu Definitzione incropada o lobu istrintu de cosa chi faet a acapiare (codriola, ligatzu, fune o àteru) fatu a manera de poderare impare cosas diferentes o medas; foedhandho de sa carena, genia de gurone, de cosighedha tundha chi si faet, coment'e unu giúmburu, o fintzes ingrussadura de is annoigadòrgios o in àteru css. tretu de sa carena (es. in s'ischina) o fintzes de erbas e linnas ue bogant àteru cambu; foedhandho de linnas segadas, mescamente sa linna de su cambu o nae chi ch'est arresurtada in mesu de su truncu o nae prus grussa comente at sighiu a ingrussare: arresurtat a istúturu, faet un'àngulu cun su truncu, e segundhu comente benit segada si paret unu tretu tundhu diferente / erba de chentu nodos = erbastérria (Polygonum aviculare), erba de centus nuus = survache (Equisetum palustre) Sinònimos e contràrios annou, nú / nodule Maneras de nàrrere csn: zenias de nodu: afissu, sizidu o istrintu, lascu, mortu o acugurrau (chi no s'isorbet o malu a isòrbere), curréntile o currente (chi sucurret), biu (de si pòdere isòrbere comente si tirat unu cabu); èssere allorigadu che unu nodu moltu = fatu a unu gantzu, própiu a lóriga; n. in bula = maladia de no ingullire, dispiaghere mannu chi paret de zúghere cosa in bula, fintzas carchi cosa in contràriu chi no si cheret baliare, no si atzetat; su n. o figu de sa bula = itl. pómo di Adamo; n. de s'ischina = vèrtebra; nodos de sa manu, de sos pódhighes, us nudus de us didus = annugradorzos, nògias Frases torro gràssias a Deu chi apo atzapau sos nodos isortos ◊ sa lana si est imbojada e fata a nodu ◊ prendhe a nodu mortu chi no s'isorbat!◊ unu marzane tentu a lobu cricaiat de si fuire, ma prus si moviat e prus su nou istringhiat ◊ si m'at fatu unu nudu in buca de s'istòcomo 2. s’istrinta de manu sua fachiat tracare sos nudos de pódhiches de chie lu saludait 4. su nodu mortu chi aimus fatu in abbratzos si est pro sempre isortu ◊ su nodu de su piantu ti astringhiat sa bula ◊ s'istògomo lu zuto a nodu mortu e in buca no m'intrat alimentu Ètimu ltn. nodus Tradutziones Frantzesu nœud, broussin Ingresu knot Ispagnolu nudo Italianu nòdo, nòcchio Tedescu Knoten.

nódu 1 , nm: nou 2 Definitzione pedra manna meda, orroca, fintzes cúcuru de monte de orrocas / min. nodischedhu; concas de nou = nodos, gai comente si ndhe bidet a paris a terra in sos caminos Sinònimos e contràrios arroca, caróngiu, crastu, marràgiu Frases bi aiat unu nodu sanu timidu dae onzi minadore ◊ si bidiat sa bidha che nodu solitàriu in altu mare ◊ sa citade est posta in terra che unu nodu rutu dae s'altu ◊ connosco cuss'orroca chi nant su "Nou orruèndheche" Tradutziones Frantzesu roc, rocher Ingresu rock Ispagnolu roca Italianu masso Tedescu Block, Felsblock.

nódu 2 , nm: notu Definitzione su ischire, su connòschere, su arregodare po àere bistu Maneras de nàrrere csn: pònnere a notu, tènnere a notu = abbaidare bene unu logu o una cosa de si pòdere ammentare ite fit, inue, candho, comente e totu su chi serbit pro l'agatare torra; andai a su nodu = andai mirendu a unu puntu fissu chi fait de ghia; tènnere nodu = àere postu a notu, ammentare; èssere de notu = èssiri bellus a arregordai bèni una cosa, logu, genti, isceti po dh'èssiri bia una borta; su nodu de un'animale = su naturale, s'istintu; pèrdere notu, pèrdere de notu a unu, de unu = iscarèsciri, no dh'arregordai, no dhu connosci prus Frases in malu no bi apo pessau e mancu mi l'apo postu a notu ◊ su ladru fit tentu a notu pro l'arrestare ◊ fit pitzinnu de notu: ischiat de cada anzone cale fit sa mama ◊ prite mi naras chi no so de notu, chi no connosco chi ses tianesu? ◊ s'àinu est animale de notu: ue colat una borta no si l'irméntigat prus ◊ ammèntadi sa die, giughe a notu s'ora! ◊ deo no dhu tegno a notu ca no dh'apo torrau a bíere ◊ fintzas de notu ti fia perdindhe, de candho fimus chentza nos bídere!◊ su nodu est ca su crabaxu depit connosci craba e crabitu po dhu ammamai Ètimu srd.

nodúle , nm Definitzione nodu mannu in is linnas, ma fintzes lobu istrintu malu a iscapiare Sinònimos e contràrios nodu Ètimu srd.

nodulósu , agt Definitzione nau de sa linna, de su linnàmene, chi est nodosu, totu nodos Sinònimos e contràrios nodosu.

Noè , nm: Noeu Definitzione su nódidu patriarca de sa Bíbbia, cudhu de su dellúbbiu universale / s'arcu, su circu de N. = circhiolla Frases Noè, candho s'iscredet chi prus su corbu no biet torrau - su tontu mannu! - credet ch'in sas abbas si siat afocau (A.G.Solinas).

nòe nòbe

noèdha , nf Definitzione novidade, scera, nada essia prus reghente; nau de bíngia, sa pastinada (prantada) noa Sinònimos e contràrios bodheta, nobidade / pàltinu Frases no ndhe cherzo intèndhere noedhas perunas!

noedhàmene , nm Definitzione cosa noa, mescamente frutuàriu o àteru deasi, candho cumènciat a lòmpere, su primu chi essit.

noédhu nobédhu Frases

noeghèntos nobichèntos

noéllu nobédhu

noemíla, noemíza , agt, nm Definitzione noe bortas mila: nau de dinare, sèmpere pl. (sos noemiza / is noemila éuros) Tradutziones Frantzesu neuf-mille Ingresu nine thousand Ispagnolu nueve mil Italianu novemila Tedescu neuntausend.

noèna nobèna