noantàmas , cng: nointamas,
nointames,
nointàmene,
nontamus,
notammis Definitzione
(cng. cuncessiva) genia de foedhu chi giaet un'idea de cosa contrària: cun totu cussu…, no solu de…, no solu no…; po giare prus fortza a su chi si narat, s'impreat coment'e po repitire unu foedhu / noantamas de... antzis = no de..., no solu… antzis, fintzas
Sinònimos e contràrios
tamen*,
mancumale,
prusaprestu
/
cdh. nointamu
Frases
nointamas sas cosas sunt andhadas a su revessu (G.Ruju)◊ si est cugudhadu in cara che batia frisca, nointamas l'ant connotu ◊ no apo mai crétidu in cussos contos, nointamas in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos
2.
nointamas at faedhadu male de me, ma de tota s'eréntzia ◊ nointames de sere a cadhu a sa nuda, no rezo mancu in sedha! ◊ nointamen de mi frimmare, devia andhare piús lestru ◊ notammis a no torrare a nàrrere nudha, ma fut issu etotu a andhare in agiudu a chie ndhe teniat bisóngiu
3.
no solis ant bidu sa pupa de s'ómine, ma l'ant finas connotu, nointamas!
Tradutziones
Frantzesu
cependant,
malgré,
néanmoins
Ingresu
in spite of,
however
Ispagnolu
sin embargo,
a pesar de
Italianu
tuttavìa,
nonostante,
nondiméno
Tedescu
auch wenn,
obwohl,
trotzdem.
nòba nòa
nobàdile noàdile
nobàle noàle
nobànta , agt, nm: nonanta,
noranta Definitzione
su tanti de noe bortas deghe (in números àrabbos 90, in números romanos XC)
Frases
cumpridu at deris nonanta ses annos però gràscias a Deu ancora est forte ◊ po noranta ses annos chi tenet est de bonu sensu!◊ tziu Antiogu s'est mortu candho at crómpiu noranta duos annos
2.
su noranta semus bénnidos a istare a inoghe ◊ babbai at lómpidu sos naranta
Ètimu
ltn.
nonaginta
Tradutziones
Frantzesu
quatre-vingt-dix
Ingresu
ninety
Ispagnolu
noventa
Italianu
novanta
Tedescu
neunzig.
nobantésimu , agt Definitzione cussu de noranta.
nobantína , nf Definitzione
unu tanti a giru de noranta, ccn. de prus, ccn. de mancu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
à peu près quatre-vingt-dix
Ingresu
about ninety
Ispagnolu
unos noventa
Italianu
novantina
Tedescu
etwa neunzig.
nóbbile , agt, nm: nóbbili,
núbbile Definitzione
nau de cosa e pruschetotu de sentidu e manera de fàere o de fata, chi est de grandhe valore, de arrespetare meda po su chi tenet de giustu, de bonu e de bellu; nau de gente, chi o chie aparteniat a famíglia potente, chi cumandhàt / conca nóbbile = in cobertantza, conca mesu maca, pessone irzudissiada
Sinònimos e contràrios
pretziadu,
valoradu
Frases
est núbbile sa vida e su rispetu (A.Marceddu)
2.
is nóbbilis sardus teniant su "don"◊ su nóbbile marchesu Franchiscu Urru fut connotu cun su paralúmene de Múrtinu Mannu
Tradutziones
Frantzesu
noble
Ingresu
noble (man)
Ispagnolu
noble
Italianu
nòbile
Tedescu
adlig,
edel,
Adlige.
nobbilèsa , nf: nubbilesa Definitzione
su èssere nóbbile; is nóbbiles
Frases
su truncu chi l'aiat generadu teniat nobbilesa a fundhamentu
2.
nerimí, tot'is piciochedhus de sa nobbilesa faint iscola de cantu?
Tradutziones
Frantzesu
noblesse
Ingresu
nobility
Ispagnolu
nobleza
Italianu
nobiltà
Tedescu
Adel.
nóbbili nóbbile
nobbilía , nf, nm: nobbiliu Definitzione is nóbbiles Frases irrocat a sa nobbilia ca at torrau a sant'Andria dae mere a pedidore ◊ a cumandhare cumandhavant cussizeris e nobbilia, chi fint sa matessi zente Ètimu srd.
nobbilitài, nobbilitàre , vrb Definitzione essire o fàere nóbbile, giare nobbilesa.
nobbilíu nobbilía
nòbe , agt, nm: noe,
noi,
nove Definitzione
su númeru intremesu de oto e deghe, s'unidade contada una borta de mancu de is pódhighes de is duas manos pigaos impare (in números àrabbos 9, in números romanos IX); nau a solu cun art. pl. e fatu a nf., oràriu, is noe oras
Frases
in cussa famíllia fint noe frades ◊ semus andhados in noe a fàghere sa faina ◊ aundi funt is atrus noi? ◊ sa mama istat nove meses cun su fizu in sinu aspetandhe a naschire
2.
che sunt sas noe de sero ◊ a is noi oras de mengianu fut torrau a sa pratza
Ètimu
ltn.
novem
Tradutziones
Frantzesu
neuf
Ingresu
nine
Ispagnolu
nueve
Italianu
nòve
Tedescu
neun
nobédhu , agt, nm: noedhu,
noellu,
novedhu,
nubedhu,
nuedhu Definitzione
chi est nou, essiu de pagu o fatu a nou; vitellu de unu a tres o bàtoro annos
Sinònimos e contràrios
noale,
noàdile,
nobu 1,
noiciolu,
núvulu
| ctr.
béciu
Maneras de nàrrere
csn:
bíngia noedha = pàstinu, binza bogada a nou, pastinada de pagos annos; is noedhus (faedhendhe de pische) = muscionalla, pischighedhu de naschidorzu
Frases
fiat sempri prontu a narri fuedhus pitziosus a is bagadias e a is isposas nuedhas ◊ peri pro custu sufrides sa pena de chie una domo at fabbricadu e dae noedha sorte cumandhadu la lassat pro andhare a terr'anzena (A.Casula)◊ custa bíngia portat sempri frutu meda ca est noedha
2.
a s'arvorinu, candho si nch'est ischidadu, bi mancaiat una cropa de noedhos ◊ nuedhos rudes in tanca ndhe apas unu milione!
Ètimu
ltn .
novellus
Tradutziones
Frantzesu
nouveau
Ingresu
spring
Ispagnolu
recién hecho,
novillo
Italianu
novèllo
Tedescu
neu,
jung,
frisch.
nobèna , nf: nobina,
noena,
noina,
novena,
nughina,
nuina,
nuvina Definitzione
pregadoria chi si faet noe dies aifatu de pare po devotzione a unu santu, a Nostra Segnora, po Paschighedha; pregadoria longa, su istare a su prega prega a ccn. chi no bolet intèndhere, chistione longa / èssere/istare in su mundhu una nobena = pagas dies
Sinònimos e contràrios
precadoria
Frases
sos mannos nostros faghiant nuinas pro bídere sa fine de sa sicagna ◊ fàghere depo noina a calchi santu chi acanse su disizu de ti mirare
2.
za bi ndhe cheret de nuinas pro ti fagher mòere!…◊ custa novina, tandho, paret prus longa de su chi crediamus totus finas a oe!
3.
in custu mundhu bi semus una nobena e no zusta!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
neuvaine
Ingresu
novena
Ispagnolu
novena
Italianu
novèna
Tedescu
Novene.
nobenànte , nm: noinante, novenante, nughinante, nuinante Definitzione chie andhat a nuinare, a is festas Sinònimos e contràrios noineri Frases che fiant sas nuinantes andhàntiles, chi andhànt, faiant sa funtzione e si che torrànt Ètimu srd.
nobenàre , vrb: nobinare,
noinare,
nughinare,
nuinare Definitzione
fàere is nuinas; istare a su prega prega aifatu de ccn. de malintesa, chi no bolet iscurtare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire une neuvaine
Ingresu
to pray novenas
Ispagnolu
hacer novenas
Italianu
fare le novène
Tedescu
die Novene beten.
nobenaría , nf: novenaria Definitzione su nuinare, su istare nuinandho Sinònimos e contràrios nuinonzu Ètimu srd.
nobergàles , nm pl Definitzione noe reales, bíndhighi centésimos de unu francu sardu Frases est zubilandhe chi no bazo nobergales ◊ corjolu de arantzu ndh'apo comporau nobergales ◊ su late si bendhiat a nobergales su litru Ètimu srd.