noantàmas , cng: nointamas,
nointames,
nointàmene,
nontamus,
notammis Definizione
(cng. cuncessiva) genia de foedhu chi giaet un'idea de cosa contrària: cun totu cussu…, no solu de…, no solu no…; po giare prus fortza a su chi si narat, s'impreat coment'e po repitire unu foedhu / noantamas de... antzis = no de..., no solu… antzis, fintzas
Sinonimi e contrari
tamen*,
mancumale,
prusaprestu
/
cdh. nointamu
Frasi
nointamas sas cosas sunt andhadas a su revessu (G.Ruju)◊ si est cugudhadu in cara che batia frisca, nointamas l'ant connotu ◊ no apo mai crétidu in cussos contos, nointamas in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos
2.
nointamas at faedhadu male de me, ma de tota s'eréntzia ◊ nointames de sere a cadhu a sa nuda, no rezo mancu in sedha! ◊ nointamen de mi frimmare, devia andhare piús lestru ◊ notammis a no torrare a nàrrere nudha, ma fut issu etotu a andhare in agiudu a chie ndhe teniat bisóngiu
3.
no solis ant bidu sa pupa de s'ómine, ma l'ant finas connotu, nointamas!
Traduzioni
Francese
cependant,
malgré,
néanmoins
Inglese
in spite of,
however
Spagnolo
sin embargo,
a pesar de
Italiano
tuttavìa,
nonostante,
nondiméno
Tedesco
auch wenn,
obwohl,
trotzdem.
nòba nòa
nobàdile noàdile
nobàle noàle
nobànta , agt, nm: nonanta,
noranta Definizione
su tanti de noe bortas deghe (in números àrabbos 90, in números romanos XC)
Frasi
cumpridu at deris nonanta ses annos però gràscias a Deu ancora est forte ◊ po noranta ses annos chi tenet est de bonu sensu!◊ tziu Antiogu s'est mortu candho at crómpiu noranta duos annos
2.
su noranta semus bénnidos a istare a inoghe ◊ babbai at lómpidu sos naranta
Etimo
ltn.
nonaginta
Traduzioni
Francese
quatre-vingt-dix
Inglese
ninety
Spagnolo
noventa
Italiano
novanta
Tedesco
neunzig.
nobantésimu , agt Definizione cussu de noranta.
nobantína , nf Definizione
unu tanti a giru de noranta, ccn. de prus, ccn. de mancu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
à peu près quatre-vingt-dix
Inglese
about ninety
Spagnolo
unos noventa
Italiano
novantina
Tedesco
etwa neunzig.
nóbbile , agt, nm: nóbbili,
núbbile Definizione
nau de cosa e pruschetotu de sentidu e manera de fàere o de fata, chi est de grandhe valore, de arrespetare meda po su chi tenet de giustu, de bonu e de bellu; nau de gente, chi o chie aparteniat a famíglia potente, chi cumandhàt / conca nóbbile = in cobertantza, conca mesu maca, pessone irzudissiada
Sinonimi e contrari
pretziadu,
valoradu
Frasi
est núbbile sa vida e su rispetu (A.Marceddu)
2.
is nóbbilis sardus teniant su "don"◊ su nóbbile marchesu Franchiscu Urru fut connotu cun su paralúmene de Múrtinu Mannu
Traduzioni
Francese
noble
Inglese
noble (man)
Spagnolo
noble
Italiano
nòbile
Tedesco
adlig,
edel,
Adlige.
nobbilèsa , nf: nubbilesa Definizione
su èssere nóbbile; is nóbbiles
Frasi
su truncu chi l'aiat generadu teniat nobbilesa a fundhamentu
2.
nerimí, tot'is piciochedhus de sa nobbilesa faint iscola de cantu?
Traduzioni
Francese
noblesse
Inglese
nobility
Spagnolo
nobleza
Italiano
nobiltà
Tedesco
Adel.
nóbbili nóbbile
nobbilía , nf, nm: nobbiliu Definizione is nóbbiles Frasi irrocat a sa nobbilia ca at torrau a sant'Andria dae mere a pedidore ◊ a cumandhare cumandhavant cussizeris e nobbilia, chi fint sa matessi zente Etimo srd.
nobbilitài, nobbilitàre , vrb Definizione essire o fàere nóbbile, giare nobbilesa.
nobbilíu nobbilía
nòbe , agt, nm: noe,
noi,
nove Definizione
su númeru intremesu de oto e deghe, s'unidade contada una borta de mancu de is pódhighes de is duas manos pigaos impare (in números àrabbos 9, in números romanos IX); nau a solu cun art. pl. e fatu a nf., oràriu, is noe oras
Frasi
in cussa famíllia fint noe frades ◊ semus andhados in noe a fàghere sa faina ◊ aundi funt is atrus noi? ◊ sa mama istat nove meses cun su fizu in sinu aspetandhe a naschire
2.
che sunt sas noe de sero ◊ a is noi oras de mengianu fut torrau a sa pratza
Etimo
ltn.
novem
Traduzioni
Francese
neuf
Inglese
nine
Spagnolo
nueve
Italiano
nòve
Tedesco
neun
nobédhu , agt, nm: noedhu,
noellu,
novedhu,
nubedhu,
nuedhu Definizione
chi est nou, essiu de pagu o fatu a nou; vitellu de unu a tres o bàtoro annos
Sinonimi e contrari
noale,
noàdile,
nobu 1,
noiciolu,
núvulu
| ctr.
béciu
Modi di dire
csn:
bíngia noedha = pàstinu, binza bogada a nou, pastinada de pagos annos; is noedhus (faedhendhe de pische) = muscionalla, pischighedhu de naschidorzu
Frasi
fiat sempri prontu a narri fuedhus pitziosus a is bagadias e a is isposas nuedhas ◊ peri pro custu sufrides sa pena de chie una domo at fabbricadu e dae noedha sorte cumandhadu la lassat pro andhare a terr'anzena (A.Casula)◊ custa bíngia portat sempri frutu meda ca est noedha
2.
a s'arvorinu, candho si nch'est ischidadu, bi mancaiat una cropa de noedhos ◊ nuedhos rudes in tanca ndhe apas unu milione!
Etimo
ltn .
novellus
Traduzioni
Francese
nouveau
Inglese
spring
Spagnolo
recién hecho,
novillo
Italiano
novèllo
Tedesco
neu,
jung,
frisch.
nobèna , nf: nobina,
noena,
noina,
novena,
nughina,
nuina,
nuvina Definizione
pregadoria chi si faet noe dies aifatu de pare po devotzione a unu santu, a Nostra Segnora, po Paschighedha; pregadoria longa, su istare a su prega prega a ccn. chi no bolet intèndhere, chistione longa / èssere/istare in su mundhu una nobena = pagas dies
Sinonimi e contrari
precadoria
Frasi
sos mannos nostros faghiant nuinas pro bídere sa fine de sa sicagna ◊ fàghere depo noina a calchi santu chi acanse su disizu de ti mirare
2.
za bi ndhe cheret de nuinas pro ti fagher mòere!…◊ custa novina, tandho, paret prus longa de su chi crediamus totus finas a oe!
3.
in custu mundhu bi semus una nobena e no zusta!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
neuvaine
Inglese
novena
Spagnolo
novena
Italiano
novèna
Tedesco
Novene.
nobenànte , nm: noinante, novenante, nughinante, nuinante Definizione chie andhat a nuinare, a is festas Sinonimi e contrari noineri Frasi che fiant sas nuinantes andhàntiles, chi andhànt, faiant sa funtzione e si che torrànt Etimo srd.
nobenàre , vrb: nobinare,
noinare,
nughinare,
nuinare Definizione
fàere is nuinas; istare a su prega prega aifatu de ccn. de malintesa, chi no bolet iscurtare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire une neuvaine
Inglese
to pray novenas
Spagnolo
hacer novenas
Italiano
fare le novène
Tedesco
die Novene beten.
nobenaría , nf: novenaria Definizione su nuinare, su istare nuinandho Sinonimi e contrari nuinonzu Etimo srd.
nobergàles , nm pl Definizione noe reales, bíndhighi centésimos de unu francu sardu Frasi est zubilandhe chi no bazo nobergales ◊ corjolu de arantzu ndh'apo comporau nobergales ◊ su late si bendhiat a nobergales su litru Etimo srd.