nobichèntos , agt, nm: noeghentos,
noexentos,
noigentus,
noighentos,
novichentos,
noixentus Definizione
chi est unu tanti de noe bortas chentu (in números àrabbos 900, in números romanos CM)/ su Noighentos = is annus de su 1901 a su 2000; coment'e agt. podet cuncordare cun su nm.; n. milla = noighenta miza, noeghenta mila
Frasi
su milli e noighentos trinta duos, set'e santuaine pro memória, letore, pro l'atire a ògios tuos ndh'apo fatu sa trista e breve istória (A.Pinna)◊ dh’iant cungedau in su milli e noixentus coranta cincu ◊ cussu est pastore mannu abberu, tenet noighentas berbeghes
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
neuf cents
Inglese
ninehundred
Spagnolo
novecientos
Italiano
novecènto
Tedesco
neunhundert,
zwanzigstes Jahrhundert.
nobidàde , nf: novedade,
novedadi,
novidade,
novidadi Definizione
cosa o chistione chi essit o s'intendhet sa primu borta, fata a nou, diferente de su chi si connoschiat
Sinonimi e contrari
noa
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
nouveauté
Inglese
novelty
Spagnolo
novedad
Italiano
novità
Tedesco
Neuigkeit.
nobína nobèna
nobinàre nobenàre
nóbu , agt, nm: nou 1,
novu Definizione
chi o cosa chi est fata de pagu, est un'àtera diferente de su chi si teniat o chi dhue fut innanti; chi no tenet perunu guastu, peruna neghe (nau de ccn., chi est un'àteru, chi dhu'est de pagu): pl. nobos, noos (nr. nos); f. noa, noba, nòua
Sinonimi e contrari
bonu,
càmbiu,
giòvunu
| ctr.
béciu,
consumidu,
malandhadu
Modi di dire
csn:
avb.: annu nou (Annunou) = prima dí de annu; Luna noa = sa luna candu si bit cummentzendi a crèsciri torra; èssere nou de... = no connòschere su…; a nobas = tempus ainnantis, s'annu chi benit; cojada noa, cojadu nou, cojados noos = cojaus de pagu; torrare una cosa a noa = arranzàrela, acontzàrela de pàrrere noa; (pagare, torrare cosa) a su nou = a s'iscunzada
Frasi
sa cosa noa piaghet a totugantos ◊ custa tzacheta la tenzo unu muntone de annos, ma est noa noa ◊ domo noa, trastes noos! ◊ at àpiu pitzinnu nobu: fit isposada tres annos ◊ sa zente est totu cuntenta de su preíderu nou! ◊ modas nòuas in terras bècias ◊ dhoi fut un'ómini chi dhi fut morta sa mulleri, si fut torrau a cojai e sa mulleri noba teniat unu fillu mascu ◊ custu est su síndhigu nou
2.
su betzu nachi fit menzus de su nou
3.
so nou de su logu e tocat chi calicunu mi acumpanzet ◊ a nobas as a falare a sa festa ◊ chie l'ischit chi a nobas tue no ti ndhe ridas de totu custu? ◊ custa est moda chi ant vocadu como a novu
Etimo
ltn.
novus
Traduzioni
Francese
neuf
Inglese
new
Spagnolo
nuevo
Italiano
nuòvo
Tedesco
neu.
nòbu , avb: nou Definizione
risposta de nega, giada cun fortza: balet coment'e totu una fràsia
Sinonimi e contrari
none,
nossa,
nòssada,
nosse
| ctr.
eja,
emmo
Frasi
- Custa cosa tui dh'as fata?! - Nobu, apu nau!!! ◊ nou, Cicitu: essu dèu! ◊ nou, ca no est aici!
Traduzioni
Francese
non
Inglese
no
Spagnolo
no
Italiano
no
Tedesco
nein
nòce , nf Definizione puzone de las noces = sa passalidorta o passaridroxa.
nòcere , vrb: nòchere,
nòciri,
nògere,
nòghere,
nògiri,
noxi 1,
nòxiri Definizione
fàere dannu o male, pònnere neghe a sa salude, a sa nedidesa de su cristianu, de sa cosa, de s'animale o matedu / pps. nóchidu, nóciu, nógiu (nó-ci-u, nó-gi-u)
Sinonimi e contrari
addagnai,
danneficai,
indomaxai,
scalabrai
| ctr.
giuai,
rechèdere
Frasi
is mortos no podent nògere a nemos ◊ ello chie ti est nochendhe chi no ti podes irbojare? ◊ no ti dha provis meda sa conca, no ti noxat!…◊ a isse no li noghet ne caldu e ne fritu ◊ no si at a noxi prus nisciunu ingannu ◊ su mufore noghet a sas binzas ◊ a sa màchina li noghet a la dassare fora ◊ no ti pighis ferenu ca ti nocit!◊ cust'ària ti nogit!◊ su chi apu fatu no mi est nóciu
2.
fuo zente connota e logos mios, mi noghet su tocu ’e sas campanas (A.Spano)
Etimo
ltn.
nocere
Traduzioni
Francese
nuire
Inglese
to harm
Spagnolo
perjudicar,
dañar
Italiano
nuòcere,
pregiudicare
Tedesco
schaden.
nòche , avb Definizione in custu logu, in custu tretu, in custa cosa, in custu chistionu o argumentu / a noche, in noche = annoche, innoche; dae noche = de, dae inoghe Sinonimi e contrari indhenongi, ineco, inècondhe, innoce*, nongi | ctr. cue, icudhei, innei Frasi ite cheres chi sient custos pacos dimoniedhos de noche?! ◊ rema ca ti remo che semus bénnios anòchendhe.
nòche 1 , prn, avb Definizione nos + che: prn. pl. su primu (nos = nois, nosatrus, a nois), e avb. de logu indefiniu su che (apustis de su vrb. si podet méngius pònnere totu a unu) = si nci Frasi a noche leades in màchina a bidha? ◊ a noche la ghirades custa cosa? ◊ como noche andhamus ◊ torramunnoche a domo ca est tardu! ◊ prima chi noche furent terra e mare est menzus a contipizare ◊ acradiade su passu ca sinono noche daet a tardu! ◊ sas berbeghes noche sunt essidas de su cunzadu.
nòchere nòcere
nóchidu , pps: nóchiu,
nóghidu,
nógiu,
nóxiu Definizione
de nòchere e var.; nóchiu est fintzes nm., noghimentu
Frasi
a sa cosa prantada s'abba a tropu li at nóghidu e si ch'est andhada male ◊ est a tússiu ca si che at bogadu pizu e li at nóghidu! ◊ est zente chi no at mai nóchiu a nisciune ◊ a tie ti at nógiu custu tempus!
Traduzioni
Francese
nui
Inglese
harmed
Spagnolo
perjudicado
Italiano
nociuto
Tedesco
geschadet.
nochimòre , nm Definizione su èssere innóchidos, pagu abbistos, trotos puru Sinonimi e contrari balossímini, dortidúdine, isapidoria, travessura Etimo srd.
nóchimu , agt Definizione chi est innóchidu, pagu abbistu Sinonimi e contrari ballalloe, balossu, trevessu Etimo srd.
nóchiu nóchidu
nócidu , agt Definizione chi est debbiledhu, nau prus che àteru cun denghe a is pipios.
nòciri nòcere
nocorónzu , agt Definizione nau de ccn., chi est pagu abbistu, tontatzu Sinonimi e contrari innóchidu.
nocuridàde , nf Definizione
pagu contivígiu, farta de incuru, coment'e chi sa cosa o chistione no importet
Sinonimi e contrari
fridura 1,
incroga
Traduzioni
Francese
indifférence
Inglese
indifference
Spagnolo
indiferencia
Italiano
indifferènza
Tedesco
Gleichgültigkeit.
nocúru , agt Definizione nau de ccn., chi no tenet contivígiu, chi dhi fartat s'incuru, coment'e chi sa cosa o chistione no dh'importet / fàghere a sa n. = chentza incuru Sinonimi e contrari iscontipizau | ctr. apensamentau, contipizosu Etimo srd.