A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

sunsédiu sucédiu

suntànu , nm: sutanu Definitzione bestimentu de fundhu, po fémina, larga a bisura de gunnedha Sinònimos e contràrios bidhori, cànsciu, tetela Terminologia iscientìfica bst Ètimu itl. sottana.

suntéllu , nm Definitzione genia de misura po fàere figuras a arcu (in is arcos etotu) Ètimu ctl. cintel.

sunterrài , vrb: suterrai, suterrare Definitzione pònnere asuta de terra, carragiare de terra Sinònimos e contràrios interrai | ctr. isciunterrai, studugai Frases ndi ant sunterrau mellus de tui puru, prus sanus e prus fortis!◊ chi abarru meda, in custa bidha, mi sunterrant! Ètimu itl. sotterrare.

suntòre sentòre

súntu , nm Definitzione cosa nada o iscrita cun pagos foedhos Sinònimos e contràrios summàriu.

suntzèdi sucèdere

suntzòrra , nf: tzintzorra Definitzione genia de tzintzigorru birdànciu, mannu meda Sinònimos e contràrios bobboietanas, boveri / brabballoca, bucagorra, croca, pissigorru 1, sicigorru, tabacorra Terminologia iscientìfica crp, helix aspersa Ètimu srd.

suntzuinédhu , nm Definitzione pilloni de beranu o chirisi de perca, genia de pigione pitichedhedhu Sinònimos e contràrios buginu, cherre, cidhi, ciórighe, colacolamuru, muschita, oghibboi, pisciagulu, pisinache, pisirica, tziritziri Terminologia iscientìfica pzn.

súnza , nf: ansúngia* Definitzione pígiu grussu de ógiu in bentre, ógiu porchinu Sinònimos e contràrios àbile, alabare, ogiuseu, saginu / cdh, sciugna.

súo sóu

suòr, suòra , nf Definitzione títulu chi si giaet a is mòngias, mescamente po dhas tzerriare o numenare.

suoràre suderàre

suòre, suòri sòri

súos , agt, prn pl: suus Definitzione chi (sos chi, totu sos chi) funt o apartenent o pertocant a issu, a issa (3ˆ pers. sing.): acumpàngiat númenes mascos plurales e si ponet sèmpere apustis che a totu is possessivos; coment'e prn. pigat sèmpere s'art. is/sos; foedhandho de gente, coment'e prn. sos suos funt is de domo, is de sa famíglia, o fintzes totu cudhos chi funt a sa parte sua (de ccn.) Frases nci at postu is óminis suus po si assegurai su controllu de unu logu aici importanti ◊ fiat bellu su colori de is ogus suus ◊ mai isse at pedidu azudu pro sos bisonzos suos ◊ onzunu depet istare in càncaros suos, chentza si che imbarrigare subra de àtere 2. su mastru fit interroghendhe sos suos ◊ custus funt is contus tuus: intendeus is suus! 3. a chie mi at criticadu li àuguro chi sos suos li fetant su chi sos mios ant fatu a mie! Ètimu ltn. suus Tradutziones Frantzesu ses, les siens Ingresu his (her, its) Ispagnolu sus, los suyos Italianu suòi, i suòi Tedescu seine, ihre.

súpa , nf: tzupa Definitzione genia de papare fatu cun cosa brodosa (brodu, late, àteru) cun àteru de tostau ammodhigau in mesu / min. supichedha Maneras de nàrrere csn: èssere a s. (nadu de chie at bufadu) = imbriagu pérdiu; bíviri a sa s. allena = campare de su chi li daet àtere; pigai o fai s. de ccn., de ccn. cosa = fàgherendhe atzola, resessire (e sigomente est sempre cun sa nega "no, non", cheret nàrrere su contràriu: nudha) Frases sa parfaruza de su pane de fresa est bella fata a supa 2. no ndi potzu fai supa de cussu piciochedhu! ◊ is dotoris no ndi pigant supa e iscuendi iscuendi si nci andant ◊ de cussu no fait a ndi bogai supa ◊ intendiat un'ispétzia de isciollóriu chi no fadiat a ndi pigai supa Terminologia iscientìfica mng Ètimu itl. suppa Tradutziones Frantzesu soupe Ingresu soup Ispagnolu sopa Italianu zuppa Tedescu Suppe.

súpa 1 súba

supàda , nf Definitzione segada chi si faet in d-una o in ambas origas de un'animale po sinnu: si faet faendho una segada a isperradura in s'origa de sa punta a mesu, chentza che ndhe bogare nudha Sinònimos e contràrios calpida, carfia, scodroncada, isupada / ferida Ètimu srd.

supànda , nf Definitzione su chelu de un'aposentu Sinònimos e contràrios bòbida, chilirasu Terminologia iscientìfica dmo.

supàre , vrb: assupai* Definitzione portare s'àlidu afannau, èssere assupandho, coment'e candho unu at curtu; istracare; fintzes passare de un'ala a s'àtera de unu logu, intrare, fichire in logu dificurtosu Sinònimos e contràrios afandhare, afauciae, allacanae, ammatanai, sufratare. Maneras de nàrrere csn: supare sos ossos a ccn. = fragassare sos ossos, iscúdere; no che la supat = no la binchet, no bi la faghet a bínchere sa dificurtade, unu dolore; s. unu caminu, unu rivu = colare de una parte a s'àtera