tugàre tocài 1
túghe túche
túgiu trúcu
tuglídu , pps, agt, nm: tulidu,
tullidu,
tulliu Definitzione
de tullire; nau de un'arremu, chi est retesu, cancarau, malu, no podet fàere fortza; nau de ccn., chi o chie portat un'arremu, o est in totu, irvàlitu, addoliau, malàidu / su tulliu de sa férula = sa chima, cabadhu de férula
Sinònimos e contràrios
aggrauncidu,
baldadu 1,
baldu,
istropiadu,
rentesu,
tzemiau
2.
ogus iscaringiaus, ne is istérrias de cinixu aundi is làndiris tullius, cument'e pardaxus assentaus, acamant in s'umbra
3.
cun sa tua assisténtzia e divina vertude ant a tènnere sa salude sos tuglidos ◊ mira sos isconsolados, rimédia sos tuglidos!
4.
a piticos si faiaus su cadhu de canna o de tulliu, e de tulliu si faiat su carru po giogae
Ètimu
spn.
tullido
Tradutziones
Frantzesu
paralytique
Ingresu
paralytic
Ispagnolu
paralítico
Italianu
paralìtico
Tedescu
gelähmt.
túgnu , nm, nf: tunna,
tunnio,
tunniu,
túnniu Definitzione
genia de erba chi no portat clorofilla, dhue ndh'at calidades bonas a papare e àteras toscosas / in su túnniu si podet distínghere: sa conca (agiummai sèmpere cucurúcia, lisa in pitzu, a tiras asuta), su tenaghe; túnniu de prade = cardulinu de padenti o cardulinu grogu, zenia de antunna groga a s'ala de fundhu, in colore de castanza subra, bona (itl. porcino, Boletus edulis)/ andhare a tunnio, tempus de tunnio = corrorinai, tempus chi essit su codrolinu
Sinònimos e contràrios
antunna*,
cardulinu,
corrorinu,
cucumedhu,
tontonniu,
túvara 1
Terminologia iscientìfica
rba, rbzc
Tradutziones
Frantzesu
champignon
Ingresu
mushroom
Ispagnolu
hongo,
seta
Italianu
fungo
Tedescu
Pilz.
túgulu , agt, nm Definitzione chi est a bisura de tubbu; grifone, túvulu Sinònimos e contràrios túvulu* 1 Sambenados e Provèrbios smb: Tugulu.
túi túe
túidure trútini
tuínzu , nm Sinònimos e contràrios farrogu, forrogadura, forrogóngiu, isforrogu.
tuíre , vrb Definitzione tuvire, istuvonare, forrogare comente faent is porcos cun su bruncu cricandho cosa Sinònimos e contràrios corrovai, farrogai, fodichinare, iforrogare, sforrogonai Frases sos sirvones sont tuindhe sas trempas de su monte ◊ cussu bivet tuindhe in sos muntonarzos chei sos porcos!
túis túe
tuíu , pps, agt Definitzione de tuire 2. una murena púdida de grodho, che a issu matessi tuia dae su sorde, lu mundhait in carcanzos.
túja , nf Definitzione duas arratzas de cipréssiu burdu, genia de linna modhe e toscosa Terminologia iscientìfica mtm, Thuja occidentalis, Platycladus orientalis.
túju trúcu
túla túa 1
tulàre , vrb: atulare* Definitzione su sestare, semenare o fàere is tulas; fàere surcos in mesu de is terras prenas po ndhe bogare is abbas a tropu: abbarrat sa terra coment'e fata a tulas Sinònimos e contràrios abbarzare, assulcai.
tulàtzu , nm: turatzu Definitzione s'ispiga de su moriscu: gurdone de triguíndia o pipiedha de cixiniau / t. de nie = tàpile mannu de froca Sinònimos e contràrios burrichedhu, cozorotu, cucuta, pannucra, trúturi 1, tutuàciu 2. comintzeit a fiocare… onzi turatzu de nie mannu cantu a mie! Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd.
tulbàta , nf Sinònimos e contràrios colbata.
tulbíu , nm Definitzione istrégiu mannu de ortigu po pònnere sa farra impastada a pesare (aghedare) Terminologia iscientìfica stz.
tulèdha toèdha