atendiài , vrb Definitzione pònnere o fàere a manera chi una cosa abbarret istirada, cun is càbudos o is oros tiraos Sinònimos e contràrios istèndhere, istenniare, istèrrere, istirare, stendiai, tèndhere Frases sa funi aténdiat fintzas chi si segat ◊ si aténdiat sa pasta cun su túturu Sambenados e Provèrbios prb: atendiai su pei in cunforma a su lentzoru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étendre Ingresu to stretch Ispagnolu distender Italianu distèndere, stirare Tedescu strecken.

illargàda , nf Definitzione su illargare; tretu largu de camminos, istradas o àteru deasi; dólima, dolore a su brúciu, a sa manu, de chie at fatu isfortzu messandho a manu Sinònimos e contràrios allargada, illascada / illàrghiu | ctr. afissa, astrinta Frases su gurutu fit astrintu che caracolu ma in d-unu tretu fachiat un'illargada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu élargissement Ingresu open space, wide stretch Ispagnolu ensanche Italianu slargo Tedescu Verbreiterung.

illorigàre , vrb Definitzione istèrrere, ispràghere o istirare cosa pinnigada; rfl. si narat fintzes in su sensu de fàere impresse Sinònimos e contràrios ilboligare, istirare | ctr. alloricare Frases como faghimus una bella caminada ca nos illorigamus sas ancas 2. pesa, illorigadindhe, ca est tardu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étendre Ingresu to stretch Ispagnolu desentorpecer Italianu sgranchire Tedescu recken.

ispiòndiri , vrb: ispròndhere, ispròndiri, isprúndhere, isprúndiri, spòndiri Definitzione iscúdere, betare, fèrrere atesu (fintzes nàrrere); bogare, bogare prus in fora (fintzes essire), aporrire, giare o fàere a bíere cosa faendhodha, naendhodha e faendhodha connòschere Sinònimos e contràrios aggradiare, aporrire, fèrrere, imperiare, impròdere, lampinare, spiondai / espressai Frases cun d-unu cannedhu sulendi a totu fortza nci ispiondit a celu cudhas birilliedhas ◊ dae cue subra s'ispériat unu paris mannu, a cantu podet ispròndhere s'oju! ◊ mi at ispróndiu una pedra ◊ is sardistas defendint e isprundint s'istória de sa Sardigna ◊ su pulíticu cheriat cundennadu a si manigare sas paràulas ch'isprundhit 2. de ingunis sa rivolutzioni isprundit in totu s'Europa ◊ est tzerriendumí ca mi at ispróndiu cosa de su muru de cortili ◊ su tostoine isprundhiat sa conca dae su covecu ◊ ge si dh'at circara sa serbidora: bai e circa de aundi nd'est isprúndia! Tradutziones Frantzesu se pencher, dépasser Ingresu to stretch, to jut out Ispagnolu arrojar, asomar, extender Italianu protèndere, spòrgere Tedescu vorstrecken, hinausstrecken.

istèndhere , vrb: istèndiri, stendi Definitzione ispràghere is trastos isciustos po asciutare in su sole (o àteru), pònnere sa cosa a manera chi arresurtet o abbarret isprata in largària, o fintzes istirada in longària Sinònimos e contràrios atendiai, istenniare, istèrrere, istirare, stendiai, tèndhere | ctr. atuturae Ètimu ltn. extendere Tradutziones Frantzesu étendre, étaler Ingresu to hang out (lay), to stretch Ispagnolu tender, extender Italianu stèndere, sciorinare Tedescu aufhängen.

istérria , nf: istérrida, istérrita, stérrida Definitzione su istèrrere; cosa istérria, logu paris o a dónnia modu tretu mannu ocupau cun calecuna cosa o de pòdere cunsiderare de longària e largària; in su càntigu a tenore, su cuménciu a boghe sola, segundhu sa pesada (mutos, mutetus) is versos de su cuménciu (duos, tres o fintzes bàtoro, naos cambas o peis); sa cosa (frutuàriu, laore, o àteru) posta o betada isprata de pigare logu meda; fintzes unu chistionu chi si cumènciat, una chistione chi benit presentada / istérrita de ocru = a cantu afiet ogru, fintzas a ue imbatit sa vista Sinònimos e contràrios isterrementu, isterrina / amprura Frases a s'olia ammuntonada li cheret dadu un'istérrida pro no si lanire ◊ su monte est prenu de funnos de suégliu a istérrita de ocru 2. su fogu fuidu zughet istérrida manna ◊ sa bérgula no la sigo a istèrrere, bastat s'istérrida chi zughet ◊ amus agatadu sa pira a istérrida, suta de s'àrbure ◊ s'olia in terra bi est a istérrida ◊ sont terrinos chi parent postos a istérrita che in sa pranta de sa manu ◊ medas terras de Sa Nurra fint totu un'istérrida de pramma ◊ at atzapatu un'istérrita de feruledha casari 3. medas cantones de como sunt chena rima, chena istérrida e ne torrada ◊ su chi no apo nau in cust'istérria l'at a bíere chie at a lèghere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étendue, introduction, préambule Ingresu stretch, introduction, preamble Ispagnolu tendido, extensión, introducción, preámbulo Italianu stésa, estensióne, distésa, introduzióne, preàmbolo Tedescu Ausgebreitete, Ausdehnung, Einführung, Präambel.

istirài , vrb: istirare, istiriare, stirai Definitzione tirare (o incracare) cosa a manera de dh'allonghiare, de abbarrare prus isprata, larga, chentza piegas; nau de gente, fàere abbituare a s'irfortzu, a sa pelea, a su trebballu (o fintzes mòrrere)/ istiràresi = genia de móvia de sa carena (apustis chi est istétia ora meda firma) coment'e a istiradura (mescamente de cambas e de bratzus), a illonghiadura, coment'e chi serbat a dha fai istai mellus (ma chi parit mali a dhu fai ananti de genti); lassai istirai sa t. = candho at própiu, lassare asciutare, chi sa terra suspat bene s'abba Sinònimos e contràrios atendiai, ispàlghere, istèndhere, istiriolare, stendiai, tèndhere / tirai / pranciai | ctr. abbajonare, acocovedhae, afrascillonai, atuturae 2. s'ómine, si no est istirau a minore, torrat a risu, sa gana li sichit sas códias 3. a s'istirai a sa fossa! Tradutziones Frantzesu tendre Ingresu to stretch Ispagnolu tender, estirar Italianu stirare, tèndere Tedescu strecken.

istiratzàre , vrb Sinònimos e contràrios istirai, istiriolare, istirodhai, stirociae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étirer Ingresu to stretch Ispagnolu estirar, extender Italianu stiracchiare Tedescu strecken.

istiriolàre , vrb Definitzione istirare unu pagu tropu, fàere prus longu istirandho Sinònimos e contràrios ilfodhonare, illonghiae, istiratzare, istirodhai, stirociae Frases a fortza de l'istiriolare, custu gorfo, como ti ruet male 2. no bi l'istirioles, su cuntrestu: sègalu in curtzu! (G.Ruju) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étirer Ingresu to stretch Ispagnolu estirar, extender Italianu stiracchiare Tedescu strecken.

stendiài , vrb: istendiai* Definitzione pònnere istérriu, istirau, bene apertu Sinònimos e contràrios atendiai, illorigare, ispàlghere, istenniare, istèrrere, istirai, tèndhere | ctr. ammuntonae, atuturae Frases m'increscit a stendiai custu bratzu, de candu mi ant operau ◊ sa pulenta in sa mesa sténdiat mellus si no est tropu tostada 2. is acàpius fiant stendiaus, su motori de sa màchina, po s'isfortzu, si fiat imballau Tradutziones Frantzesu étendre Ingresu to stretch Ispagnolu tender, estirar Italianu stèndere, sgranchire Tedescu ausstrecken.

tiràda , nf: tirara, tirata Definitzione su tirare, su tirare a cropu, su fàere a tiradura, a suspidura; tantighedhu de cosa chi si suspit, chi s'ingurtit, e àteru; tretu longu e largu pigau totu pínnigu / t. de pinna = frigada, passada de pinna e singiale iscritu chi lassat a bisura de arraja Sinònimos e contràrios tostada / sutzada / ingullida, tichedhu, tirone / istirada Frases tres amantes pro un'isposa sunt a tiradas de pare ◊ at donau una tirada de funi 2. mi apo fatu una tirata de custas sigaretas ◊ si allughiat su tzigarru e fachiat tiratas longas ◊ est iscurtu, muconosu e a tiradas de nares ◊ at fatu una tirada de binu 3. su camminu fiat una bona tirada ◊ una borta eus fatu una tirara a Bidhexidru in Cincuxentus! 4. arendhe abberiant surcos chi pariant tiradas de pinna Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de tirer Ingresu pull, draw, stretch Ispagnolu tirada Italianu tirata Tedescu Ziehen.

trétu , nm Definitzione su logu (cunsiderau de largaria, de longària) in cantu distintu de un'àteru logu, ma pentzadu prus che àteru coment'e pagu, parte, distàntzia (logu e tempus) inter duos puntos diferentes Sinònimos e contràrios ciassu, locu 1, puntu 1 Maneras de nàrrere csn: èssere a malu t. = istai mali, èssiri a puntu légiu; t. malu = logu chi andat mali po ccn. cosa (es. passai, trabballai, àteru); a tretos de… (+ vrb) = in arriscos de…; in t. in t., de t. in t. = donzi tantu, fatuvatu, onzi tantu de caminu; colare o passare a t. = atesu, aillargu (ma a bortas pentzau fintzas coment'e pagu, acanta: "mamma tua est passada a tretu de sa morte candho at dadu sa vida a tie"); bènnere a t., in tretos, lòmpiri a t., portai a t. = acanta, aprobe; a tretus = a bortas; a t. de… (+ númene chi inditat tempus)= apustis de…; a tretos = a magras, a bàllios; t. po t… = cufromma a su tretu, pro su tretu chi est; istare o abbarrare onzunu in tretos suos = istare o abbarrare onzunu in su sou, in càncaros suos, chentza istrobbare àtere Frases apo agatadu unu tretu malu de istrada, totu fossos ◊ apoi de unu tretu bonu de caminu mi pariat chi calchi cosa no cumbinaiat ◊ dh'apu curtu unu tretu ma no dh'apu sorigau ◊ su tretu uve si curriat su palu de pede fit unu cucuredhu de pretichina ◊ pònedi inoghe a fàghere cussu triballu, ca est tretu in paris ◊ de innòi a ingunis nc'est unu tretu mannu ◊ currit, currit ma no fait tretu 2. no li regales una cosighedha de nudha a sa cojada noa, za no semus a cussu tretu! ◊ ses a malu tretu de abberu, si mancu arritzas! ◊ mi so ammaculiadu in sa cadrea a tretos de ndhe rúere ◊ in tretu in tretu arruiat, currendu ◊ in tretu in tretu atobiamus is fascinajus udesus benendi a bidha ◊ sas bacas de Bodale fint in tale zassu, ma sa chirca ch'est passada a tretu ◊ si mi benis a tretu ti naro una cosa ◊ funt lómpius a tretu de s'iscólliu ◊ neune li est passadu a tretu de che li pòdere furare carchi cosa ◊ est piciochedhu bravu, a tretus! ◊ Frantziscu fiat sabbateri, ma a tretus trabballàt in su sartu puru ◊ resultat a che los dispatzare, ma cudhos a tretu de calchi chida sunt torrados ◊ mi at illatadu sa domo e mi l'at fata a tretos Ètimu ctl. tret Tradutziones Frantzesu lieu, place, espacement Ingresu place, space, interval, stretch Ispagnolu trecho, rato Italianu pósto, spàzio, intervallo, tratto Tedescu Ort, Zwischenraum, Abstand.

«« Torra a chircare