atendiài , vrb Definitzione
pònnere o fàere a manera chi una cosa abbarret istirada, cun is càbudos o is oros tiraos
Sinònimos e contràrios
istèndhere,
istenniare,
istèrrere,
istirare,
stendiai,
tèndhere
Frases
sa funi aténdiat fintzas chi si segat ◊ si aténdiat sa pasta cun su túturu
Sambenados e Provèrbios
prb:
atendiai su pei in cunforma a su lentzoru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
étendre
Ingresu
to stretch
Ispagnolu
distender
Italianu
distèndere,
stirare
Tedescu
strecken.
illargàda , nf Definitzione
su illargare; tretu largu de camminos, istradas o àteru deasi; dólima, dolore a su brúciu, a sa manu, de chie at fatu isfortzu messandho a manu
Sinònimos e contràrios
allargada,
illascada
/
illàrghiu
| ctr.
afissa,
astrinta
Frases
su gurutu fit astrintu che caracolu ma in d-unu tretu fachiat un'illargada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
élargissement
Ingresu
open space,
wide stretch
Ispagnolu
ensanche
Italianu
slargo
Tedescu
Verbreiterung.
illorigàre , vrb Definitzione
istèrrere, ispràghere o istirare cosa pinnigada; rfl. si narat fintzes in su sensu de fàere impresse
Sinònimos e contràrios
ilboligare,
istirare
| ctr.
alloricare
Frases
como faghimus una bella caminada ca nos illorigamus sas ancas
2.
pesa, illorigadindhe, ca est tardu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
étendre
Ingresu
to stretch
Ispagnolu
desentorpecer
Italianu
sgranchire
Tedescu
recken.
ispiòndiri , vrb: ispròndhere,
ispròndiri,
isprúndhere,
isprúndiri,
spòndiri Definitzione
iscúdere, betare, fèrrere atesu (fintzes nàrrere); bogare, bogare prus in fora (fintzes essire), aporrire, giare o fàere a bíere cosa faendhodha, naendhodha e faendhodha connòschere
Sinònimos e contràrios
aggradiare,
aporrire,
fèrrere,
imperiare,
impròdere,
lampinare,
spiondai
/
espressai
Frases
cun d-unu cannedhu sulendi a totu fortza nci ispiondit a celu cudhas birilliedhas ◊ dae cue subra s'ispériat unu paris mannu, a cantu podet ispròndhere s'oju! ◊ mi at ispróndiu una pedra ◊ is sardistas defendint e isprundint s'istória de sa Sardigna ◊ su pulíticu cheriat cundennadu a si manigare sas paràulas ch'isprundhit
2.
de ingunis sa rivolutzioni isprundit in totu s'Europa ◊ est tzerriendumí ca mi at ispróndiu cosa de su muru de cortili ◊ su tostoine isprundhiat sa conca dae su covecu ◊ ge si dh'at circara sa serbidora: bai e circa de aundi nd'est isprúndia!
Tradutziones
Frantzesu
se pencher,
dépasser
Ingresu
to stretch,
to jut out
Ispagnolu
arrojar,
asomar,
extender
Italianu
protèndere,
spòrgere
Tedescu
vorstrecken,
hinausstrecken.
istèndhere , vrb: istèndiri,
stendi Definitzione
ispràghere is trastos isciustos po asciutare in su sole (o àteru), pònnere sa cosa a manera chi arresurtet o abbarret isprata in largària, o fintzes istirada in longària
Sinònimos e contràrios
atendiai,
istenniare,
istèrrere,
istirare,
stendiai,
tèndhere
| ctr.
atuturae
Ètimu
ltn.
extendere
Tradutziones
Frantzesu
étendre,
étaler
Ingresu
to hang out (lay),
to stretch
Ispagnolu
tender,
extender
Italianu
stèndere,
sciorinare
Tedescu
aufhängen.
istérria , nf: istérrida,
istérrita,
stérrida Definitzione
su istèrrere; cosa istérria, logu paris o a dónnia modu tretu mannu ocupau cun calecuna cosa o de pòdere cunsiderare de longària e largària; in su càntigu a tenore, su cuménciu a boghe sola, segundhu sa pesada (mutos, mutetus) is versos de su cuménciu (duos, tres o fintzes bàtoro, naos cambas o peis); sa cosa (frutuàriu, laore, o àteru) posta o betada isprata de pigare logu meda; fintzes unu chistionu chi si cumènciat, una chistione chi benit presentada / istérrita de ocru = a cantu afiet ogru, fintzas a ue imbatit sa vista
Sinònimos e contràrios
isterrementu,
isterrina
/
amprura
Frases
a s'olia ammuntonada li cheret dadu un'istérrida pro no si lanire ◊ su monte est prenu de funnos de suégliu a istérrita de ocru
2.
su fogu fuidu zughet istérrida manna ◊ sa bérgula no la sigo a istèrrere, bastat s'istérrida chi zughet ◊ amus agatadu sa pira a istérrida, suta de s'àrbure ◊ s'olia in terra bi est a istérrida ◊ sont terrinos chi parent postos a istérrita che in sa pranta de sa manu ◊ medas terras de Sa Nurra fint totu un'istérrida de pramma ◊ at atzapatu un'istérrita de feruledha casari
3.
medas cantones de como sunt chena rima, chena istérrida e ne torrada ◊ su chi no apo nau in cust'istérria l'at a bíere chie at a lèghere
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
étendue,
introduction,
préambule
Ingresu
stretch,
introduction,
preamble
Ispagnolu
tendido,
extensión,
introducción,
preámbulo
Italianu
stésa,
estensióne,
distésa,
introduzióne,
preàmbolo
Tedescu
Ausgebreitete,
Ausdehnung,
Einführung,
Präambel.
istirài , vrb: istirare,
istiriare,
stirai Definitzione
tirare (o incracare) cosa a manera de dh'allonghiare, de abbarrare prus isprata, larga, chentza piegas; nau de gente, fàere abbituare a s'irfortzu, a sa pelea, a su trebballu (o fintzes mòrrere)/ istiràresi = genia de móvia de sa carena (apustis chi est istétia ora meda firma) coment'e a istiradura (mescamente de cambas e de bratzus), a illonghiadura, coment'e chi serbat a dha fai istai mellus (ma chi parit mali a dhu fai ananti de genti); lassai istirai sa t. = candho at própiu, lassare asciutare, chi sa terra suspat bene s'abba
Sinònimos e contràrios
atendiai,
ispàlghere,
istèndhere,
istiriolare,
stendiai,
tèndhere
/
tirai
/
pranciai
| ctr.
abbajonare,
acocovedhae,
afrascillonai,
atuturae
2.
s'ómine, si no est istirau a minore, torrat a risu, sa gana li sichit sas códias
3.
a s'istirai a sa fossa!
Tradutziones
Frantzesu
tendre
Ingresu
to stretch
Ispagnolu
tender,
estirar
Italianu
stirare,
tèndere
Tedescu
strecken.
istiratzàre , vrb Sinònimos e contràrios
istirai,
istiriolare,
istirodhai,
stirociae
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
étirer
Ingresu
to stretch
Ispagnolu
estirar,
extender
Italianu
stiracchiare
Tedescu
strecken.
istiriolàre , vrb Definitzione
istirare unu pagu tropu, fàere prus longu istirandho
Sinònimos e contràrios
ilfodhonare,
illonghiae,
istiratzare,
istirodhai,
stirociae
Frases
a fortza de l'istiriolare, custu gorfo, como ti ruet male
2.
no bi l'istirioles, su cuntrestu: sègalu in curtzu! (G.Ruju)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
étirer
Ingresu
to stretch
Ispagnolu
estirar,
extender
Italianu
stiracchiare
Tedescu
strecken.
stendiài , vrb: istendiai* Definitzione
pònnere istérriu, istirau, bene apertu
Sinònimos e contràrios
atendiai,
illorigare,
ispàlghere,
istenniare,
istèrrere,
istirai,
tèndhere
| ctr.
ammuntonae,
atuturae
Frases
m'increscit a stendiai custu bratzu, de candu mi ant operau ◊ sa pulenta in sa mesa sténdiat mellus si no est tropu tostada
2.
is acàpius fiant stendiaus, su motori de sa màchina, po s'isfortzu, si fiat imballau
Tradutziones
Frantzesu
étendre
Ingresu
to stretch
Ispagnolu
tender,
estirar
Italianu
stèndere,
sgranchire
Tedescu
ausstrecken.
tiràda , nf: tirara,
tirata Definitzione
su tirare, su tirare a cropu, su fàere a tiradura, a suspidura; tantighedhu de cosa chi si suspit, chi s'ingurtit, e àteru; tretu longu e largu pigau totu pínnigu / t. de pinna = frigada, passada de pinna e singiale iscritu chi lassat a bisura de arraja
Sinònimos e contràrios
tostada
/
sutzada
/
ingullida,
tichedhu,
tirone
/
istirada
Frases
tres amantes pro un'isposa sunt a tiradas de pare ◊ at donau una tirada de funi
2.
mi apo fatu una tirata de custas sigaretas ◊ si allughiat su tzigarru e fachiat tiratas longas ◊ est iscurtu, muconosu e a tiradas de nares ◊ at fatu una tirada de binu
3.
su camminu fiat una bona tirada ◊ una borta eus fatu una tirara a Bidhexidru in Cincuxentus!
4.
arendhe abberiant surcos chi pariant tiradas de pinna
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
action de tirer
Ingresu
pull,
draw,
stretch
Ispagnolu
tirada
Italianu
tirata
Tedescu
Ziehen.
trétu , nm Definitzione
su logu (cunsiderau de largaria, de longària) in cantu distintu de un'àteru logu, ma pentzadu prus che àteru coment'e pagu, parte, distàntzia (logu e tempus) inter duos puntos diferentes
Sinònimos e contràrios
ciassu,
locu 1,
puntu 1
Maneras de nàrrere
csn:
èssere a malu t. = istai mali, èssiri a puntu légiu; t. malu = logu chi andat mali po ccn. cosa (es. passai, trabballai, àteru); a tretos de… (+ vrb) = in arriscos de…; in t. in t., de t. in t. = donzi tantu, fatuvatu, onzi tantu de caminu; colare o passare a t. = atesu, aillargu (ma a bortas pentzau fintzas coment'e pagu, acanta: "mamma tua est passada a tretu de sa morte candho at dadu sa vida a tie"); bènnere a t., in tretos, lòmpiri a t., portai a t. = acanta, aprobe; a tretus = a bortas; a t. de… (+ númene chi inditat tempus)= apustis de…; a tretos = a magras, a bàllios; t. po t… = cufromma a su tretu, pro su tretu chi est; istare o abbarrare onzunu in tretos suos = istare o abbarrare onzunu in su sou, in càncaros suos, chentza istrobbare àtere
Frases
apo agatadu unu tretu malu de istrada, totu fossos ◊ apoi de unu tretu bonu de caminu mi pariat chi calchi cosa no cumbinaiat ◊ dh'apu curtu unu tretu ma no dh'apu sorigau ◊ su tretu uve si curriat su palu de pede fit unu cucuredhu de pretichina ◊ pònedi inoghe a fàghere cussu triballu, ca est tretu in paris ◊ de innòi a ingunis nc'est unu tretu mannu ◊ currit, currit ma no fait tretu
2.
no li regales una cosighedha de nudha a sa cojada noa, za no semus a cussu tretu! ◊ ses a malu tretu de abberu, si mancu arritzas! ◊ mi so ammaculiadu in sa cadrea a tretos de ndhe rúere ◊ in tretu in tretu arruiat, currendu ◊ in tretu in tretu atobiamus is fascinajus udesus benendi a bidha ◊ sas bacas de Bodale fint in tale zassu, ma sa chirca ch'est passada a tretu ◊ si mi benis a tretu ti naro una cosa ◊ funt lómpius a tretu de s'iscólliu ◊ neune li est passadu a tretu de che li pòdere furare carchi cosa ◊ est piciochedhu bravu, a tretus! ◊ Frantziscu fiat sabbateri, ma a tretus trabballàt in su sartu puru ◊ resultat a che los dispatzare, ma cudhos a tretu de calchi chida sunt torrados ◊ mi at illatadu sa domo e mi l'at fata a tretos
Ètimu
ctl.
tret
Tradutziones
Frantzesu
lieu,
place,
espacement
Ingresu
place,
space,
interval,
stretch
Ispagnolu
trecho,
rato
Italianu
pósto,
spàzio,
intervallo,
tratto
Tedescu
Ort,
Zwischenraum,
Abstand.