Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

insabiài, insabiàre , vrb: issabiare Definitzione callai a ciorbedhu, fàere o essire sàbios, lassare de fàere machines Sinònimos e contràrios | ctr. ammachiae, dessessire Frases una cosa aici de issu no mi dha iap’èssi mai aspetada: ma ci pentzu dèu a dhu fai insabiai! ◊ a bois cust'abba bos at issabiadu Tradutziones Frantzesu devenir raisonnable Ingresu to become sensible Ispagnolu hacerse sensato Italianu métter giudìzio, rinsavire Tedescu vernünftig werden.

insabonài, insabonàre , vrb: intzabonai, issabonare, issaponare Definitzione frigare o pònnere su sabone; nau in cobertantza, pigare a ccn. a frandhigos Sinònimos e contràrios allisai, allosingai, frandhigare, improsae, lígnere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu savonner Ingresu to soap Ispagnolu jabonar Italianu insaponare Tedescu einseifen.

insaboriài , vrb Definitzione giare o pònnere sabore a sa cosa Sinònimos e contràrios assainetare, issaborire | ctr. isaboriare Tradutziones Frantzesu donner de la saveur Ingresu to flavour Ispagnolu sazonar Italianu insaporire Tedescu schmackhaft machen.

insacài, insacàre , vrb: isciacare, issacare Definitzione pònnere cosa in sacos; pònnere sa cosa a issacu, a càtigu, a istibbidura po ndhe fàere càbere de prus in s'istrégiu; in cobertantza, abbudhare, púnghere (a lepa, a puntorzu)/ i. feli = pigare arrennegu, tzacu Sinònimos e contràrios assacai / abbaticare, istibbire / istichire, pònnere, tzacare Frases amus issacadu s'olia pro la zúghere a maghinare ◊ su trigu netu in s'arzola s'issacat pro che lu giúghere a bidha ◊ no as àteru impreu, petzi issachendhe néula!… 2. nche lu cheriant issacare in prejone Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ensacher Ingresu to sack Ispagnolu ensacar Italianu insaccare Tedescu in Säcke füllen.

insaculàre , vrb: issaculare Definitzione su iscutulare de su carru andhandho in camminos chi dhue at pedra, fossos, chentza apagiare Sinònimos e contràrios assachitai, assaconare, irghinitare, iscutuai, nannigare, sachedhare, saidare, saigare, tzantziare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ballotter, rebondir Ingresu to jolt Ispagnolu dar tumbos Italianu trabalzare Tedescu springen.

insagiài, insagiàre, insajài, insajàre , vrb Definitzione provare, ma fintzes ifricire (nau de bestimentu) Sinònimos e contràrios annestrare, assagiai, assagliai Frases su maistu de pannos insàgiat una giubba, una bestimenta 2. abbitaant campiles e sartos, a chie pastorighendhe, a chie bandhidendhe e a chie insajèndhesi pro su zogu (Z.P.Pintore) Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu essayer, éprouver, exercer Ingresu to train, to prove Ispagnolu ensayar Italianu provare, addestrare Tedescu probieren, unterweisen.

insaliàre , vrb: issaliare, issalibare Definitzione pònnere salia, isciúndhere cun sa salia, fintzes ispudare Sinònimos e contràrios gruspire, imbusinare, ispudai, saliai 2. dogni nemigu l'at insaliada, dogni limba, ridendhe, l'at befada Tradutziones Frantzesu mouiller de salive Ingresu to insalivate Ispagnolu salivar Italianu insalivare Tedescu einspeicheln.

insambenàre , vrb: issambenare, issambentare, insangunai Definitzione imbrutare de sàmbene Sinònimos e contràrios insambentae, insangrentare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ensanglanter Ingresu to cover with blood Ispagnolu ensangrentar Italianu insanguinare Tedescu blutig machen.

insangiài , vrb Definitzione essire a sàngia, totu matéria, nau de freadura Sinònimos e contràrios apostemai, impostemai, maltzire, sanzire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu suppurer Ingresu to fester Ispagnolu supurar Italianu suppurare Tedescu vereitern.

insedhài, insedhàre , vrb: issedhare Definitzione pònnere sa sedha, su sedhatzu a un'animale (molente, cuadhu); pigare a unu che àinu in su sensu de dhu trampare, cullonare, brinchidare a pitzu a cobèrrere; arresurtare, orrúere Sinònimos e contràrios imbastai, sedhai Frases su teracu insedheit sos cadhos e prepareit fusile e cabbanu a su mere 2. si mi at insedhau una borta no m'insedhat prus! ◊ su caboni insedhat sa pudha 3. sa festa de sa Defessa si nche issedhat in úrtimos de capitanni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu seller Ingresu to saddle Ispagnolu ensillar Italianu sellare Tedescu satteln.

inserrài, inserràre , vrb: isserrare Definitzione pònnere in logu serrau, aintru / i. de su corpus = fàghere istare chentza andhare de corpus, a carru arrésciu; i. ódius = muntènnere s'ódiu; i. trigu, loris = pònnere in magasinu Sinònimos e contràrios acorrae 1, incassidhare, incirrai, incortae, incungiai | ctr. bocare Frases isserrachelu in fora! ◊ isserrachelu intro! ◊ fatzu is paperis po m'inserrai in d-unu guventu ◊ sos operajos si che sunt isserrados in sa fàbbrica pro protesta ◊ ite ses, timindhe a ti che furare chi t'isserras? 2. bi at cosas de manigare chi ammódhigant, àteras chi isserrant de su corpus Tradutziones Frantzesu enfermer Ingresu to shut in Ispagnolu encerrar Italianu rinchiùdere, asserragliare Tedescu einsperren.

insertài , vrb: insertare Definitzione pònnere o intrare una cosa in mesu de àteras, de un'àtera, in d-una lista o àteru Sinònimos e contràrios intrae, istichire, tzacare | ctr. bocare, leai / essire Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu introduire Ingresu to insert Ispagnolu insertar Italianu inserire Tedescu einfügen, einreihen.

insinnigàre , vrb rfl: iscinigare, iscinniare, iscinnigare, issindhigare, issinnigare Definitzione nau solu de fémina, fàere su fedu, naschire unu fígiu Sinònimos e contràrios iglierare, infendiai*, iscendiai, palturire, springiai Frases l'apo preguntadu si si fit issindhigada sa muzere (G.Ruju)◊ ant ischípiu chi cudha fémina si fut issindhigada ◊ no dh'ischius chie at issindhigau de pagu in bidha Tradutziones Frantzesu accoucher Ingresu to be delivered (of a child) Ispagnolu parir Italianu partorire, sgravarsi Tedescu gebären.

insissiligài , vrb: insitzibigai, intzitziligai, ississiligai Sinònimos e contràrios aciopai, atorigare, auntzare, inciulai, intzidare, umprigare / atiare, incidai, intriscare, mincidiare | ctr. caciare Frases s'espi terràina apu imparau a no dha insissiligai e peri a no mi fai pungi ◊ dh'intendis? e poi narat ca soi dèu chi insissiligu! 2. ti fait prageri a ississiligai sa curiosidadi sua Tradutziones Frantzesu inciter Ingresu to prod Ispagnolu incitar Italianu stuzzicare Tedescu reizen.

insolfatàre , vrb Definitzione meighinare sa bide a solfatu Sinònimos e contràrios surfatai Tradutziones Frantzesu sulfater le vignes Ingresu to copper Ispagnolu aplicar el cobre Italianu ramare Tedescu bespritzen mit Kupfervitriol.

insonnigài , vrb: insonnigrae, issonnigare Definitzione pigare sonnu / andhare a s'insónniga insónniga = sonisonni, ruíndhesi de su sonnu Sinònimos e contràrios dormire, indormiscai, ingalare | ctr. ischidare Frases Taresa fit a s'issónniga issónniga, li pariat de àere intesu arréxunu ma che li pariat atesu: sa meighina l'aiat tota intambainada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'endormir Ingresu to fall asleep Ispagnolu adormecerse Italianu addormentarsi, assonnarsi Tedescu einschlafen.

insuài , vrb: insuare Definitzione nau de is animales fémina, èssere o bènnere in more; nau de gente, pesare burdellu, pònnere avolotu Sinònimos e contràrios assuae, impurdedhiri, ingrilliri, seguzare 2. tocat a passai sa boxi e a insuai su logu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exciter Ingresu to excite Ispagnolu excitarse las hembras, alborotar Italianu eccitare Tedescu erregen.

insudhíre , vrb Definitzione àere o pònnere in sudhos, pistighíngiu, pentzamentos Sinònimos e contràrios acimbellai, apinnicare, assudhire Frases deves fuire sos bios, ca ti podent insudhire e nòghere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se préoccuper Ingresu to get anxious Ispagnolu preocuparse Italianu preoccuparsi, impensierirsi Tedescu besorgt sein.

insuldíre , vrb: insurdire, issurdire Definitzione pèrdere o fintzes fàere pèrdere sa capacidade de is origas, fintzes pèrdere is atuamentos, istare immadoinaos Sinònimos e contràrios insurdai, insurdèssiri / ammadainare Frases si depet pònnere ambaghe in orijas pro no ndh'essire issurdidu ◊ sezis buchimannas e ischides boghinare fintzas a insurdire!(G.Addis) 2. li at iscutu un'isbarriada de fuste a conca chi l'at insurdidu Tradutziones Frantzesu devenir sourd Ingresu to become deaf Ispagnolu ensordecer Italianu insordire Tedescu taub werden.

insulfaràre , vrb: intzurfuai, intzurfurai Definitzione meighinare sa cosa (bide o àteru) cun su súrfaru Sinònimos e contràrios alluchetare, sulfarare, zorfare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu soufrer Ingresu to sulphur Ispagnolu azufrar Italianu inzolfare, solforare Tedescu schwelfen.