A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

albiàre , vrb Definition pònnere s'àlbiu a unu muru, giare una o prus manos de crachina cun arena o cimentu impastaos allisandho cun sa palita e cun su fratassu Synonyms e antonyms arrabbussai, imbusciae, intonicai Idioms csn: a. a russu = intunigare in russu, dare una prima manu de intúnigu; a. in fine = pònnere su pizighedhu chi cuguzat sas mancàssias e agabbat s'intúnigu Sentences aiant acontzadu su logu: pesadu muros, albiadu, illatinadu, fatu sas crabituras, postu zannas e fentanas (A.Cossu).

àlbigu , agt Definition de colore biancu; chi est abbrigau a fogu, antzis fintzes biancu de cantu est budhiu Synonyms e antonyms biancu / abbrigau, ingrujadu Scientific Terminology clr Etymon srd.

albilàstru abbilàltru

albíle abríbi

albinàda , nf Synonyms e antonyms illatada Etymon srd.

albinadúra , nf Synonyms e antonyms illatadura, illatonzu, imbarchinadura Etymon srd.

albinàre , vrb Definition fàere biancu cun late de crachina Synonyms e antonyms illatare, illatinare, imbarchinai, inalbinare, incalchinare Etymon srd. Translations French blanchir, enduire de plâtre English to whiten, to plaster Spanish enjalbegar Italian imbiancare, intonacare German tünchen, verputzen.

albinàtu , agt: alvinatu Definition colore, nau de una genia de terra bianca, carcària, s'albinu; custa calidade de terramíngiu puru Scientific Terminology clr Etymon srd. Translations French blanchâtre English whitish Spanish albarizo Italian bianchìccio German weißlich.

albínu , nm, agt: alvinu Definition genia de terramíngiu, terra albinata, lugiana Synonyms e antonyms sansinu Sentences sa terra tenet frantas richesas mannas, ca est oro fintzas s'alvinu ◊ si fraigaiant domos de matones de alvinu e de paza Scientific Terminology mnr Etymon ltn. albinus Translations French pouzzolane English pozzolan Spanish albar, puzolana Italian tèrra bianca, pozzolana German Pozzolanerde.

albítriu , nm: arbítiu, arbítriu, arvítiu Definition sa capacidade chi unu tenet de decídere, de fàere una cosa chentza dipèndhere de nemos e de nudha si no de sa volontade personale; capacidade de si pònnere a solos, desesi, a fàere faina, òperas, capacidade de cumprèndhere, a bortas nau fintzes po sa prontesa chi unu tenet de si mediare candho si presentat sa dificurtade Synonyms e antonyms afrinzu, atuamentu, capatzidade, intiga, intílliu / abbrétiu 2. fui istronada, no cumprendia prus nudha e no isciu comenti apu tentu sa fortza e s'arbítiu de ndi dhu istudai! ◊ candu si chistionat de custas cosas depis tenni s'arbítiu de no dha nomenai nimancu, a sa bonànima de mamma! ◊ is istrupiaus no tenint s'arbítriu de portai unu sodhu a domu (G.Cossu)◊ is arbítrius de su logu nostu si redusint a sa laurera e a sa pastoria Translations French volonté English will Spanish albedrío, iniciativa Italian arbìtrio, intraprendènza, capacità di iniziativa German Ermessen, Unternehmungslust.

àlbiu , nm Definition ischedradura, pígiu de impastu (crachina o cimentu cun arena) chi si ponet a is muros po dhos finire, allisare, carragiare is fartas, istare prus límpios e po dhos pòdere intínghere Synonyms e antonyms arrebbussu, incalchinu, innàlvinu, intúnigu, pulimentu Etymon srd. Translations French crépi, plâtre English plaster Spanish enlucido, revoque Italian intònaco German Verputz.

àlbore àlbere

albòre, albòri , nm: alvore, arbore, arbori, avrore Definition s'ora chi est cumenciandho a fàere die, chi si cumènciat a bíere, a fàere lughe su mengianu Synonyms e antonyms abbréschida, abbreschidorza, alboriadórgiu, chentales, impodhile, ispanigada, nea, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, intríchinu, iscurigantina Idioms csn: ghetai arbori = abbrèschere, comintzare a fàghere die; missa de arbore = missa de chito Sentences a chitzu a su primu albore est candho si pesat su bachedhu ◊ fendi e no fendi arboris portu su chetzi a moli (P.Siddi)◊ su massaju s'impunnat po arai candu ghetat arbori ◊ est arribbau chitzi chitzi, cumentzendi a fai arboris ◊ in su serenu alvore si coronat su chelu de lizos e de rosas… (M.Bussalay) Scientific Terminology sdi Etymon ltn. albore(m) Translations French aube English dawn Spanish alba, amanecer Italian alba German Morgendämmerung.

àlbori àlbere

alboriadórgiu , nm: arboriadórgiu Definition su mengianu chitzo faendho die, s'ora chi cumènciat a abbrèschere, a illuèschere Synonyms e antonyms abbréschida, abbreschidorza, albore, chentales, impodhile, obrescidórgiu, orboriadórgiu, spanigadroxu, scampiadórgiu | ctr. interinada, intríchinu, murriadrosu Sentences a s'alboriadórgiu de una dí de maju si furint agataus paris ◊ ant trabballau de s'alboriadórgiu a su merici Scientific Terminology sdi Etymon srd.

alborotài abborotài

alborótu , nm: arbolotu, arvolotu Definition genia de moida a meda, de sonu, de boghes, de cosas chi si movent de dónnia manera, sentza órdine e ne régula, fintzes una genia de pentzamentu Synonyms e antonyms abbatúliu, abbolotu, arrevolotu, atrepógliu, carralzu, sciumbullu, trambullu, tregollu Idioms csn: a. de istògumu = buluzamentu, ganamala; a. de pópulu = su si furriare de zente meda totu paris contras a chie cumandhat, contras a ccn. Sentences ascurta su mari cantu fait alborotu! ◊ no pesis arvolotu! 2. intendhendhe custas allegas est arrumbaa in arbolotu Translations French pagaille, bagarre English scuffle, disorder Spanish alboroto Italian scompìglio, baruffa German Verwirrung, Rauferei.

albúciu , nm Definition s'arraighina grussa chi portat s’abrutzu Scientific Terminology rbr Etymon ltn. albucium Translations French bulbe de l'asphodèle English bulb of the asphodel Spanish bulbo del asfódelo Italian bulbo dell'asfodèlo German Asphodillzwiebel.

àlbure àlbere

alburiài , vrb Definition cumenciare a fàere die Synonyms e antonyms abbrèschere, abrurai, albeschire, illuchèschere, obbrèsciri, orboriai | ctr. iscorigai, murinai Sentences s'úndixi a noti obbrescendi a doxi, totus disigiamus s'ora de alburiai po s'istrasura chi iat fatu Etymon srd.