A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

abbuvulàdu , agt Definition chi est ufrau, abbruvudhadu; nau de ccn., chi est unu pagu coment'e oféndhiu, pirmau Synonyms e antonyms ufradu / abbutzadu, acubadu, pirmatu 2. su babbu est tristu e abbuvuladu ca a sos fizos no lis abbastat ne birde e ne sicu Etymon srd.

abbuzàda , nf Definition papada manna, de cosa meda Synonyms e antonyms abbentrada, abbrentosicada, abbrentosichedhada, abbuvudhada, afrascada, atatamacada, atatina, imporrada, irbentrada, isbuserigada Sentences ant fatu una bona abbuzada de pane carasadu, saltitza e casu cun binu cannonadu Etymon srd. Translations French gueuleton English big-feed Spanish atracón, panzada Italian scorpacciata German übermäßige Esserei.

abbuzàre , vrb Definition pònnere in sa buza: betare a bentre, papare meda; isciúndhere in calecuna cosa aintru de un’istrégiu Synonyms e antonyms abbentrare, abbentruscare, abbiscarzare, abbrentosicare, abbudhai, abbuselcare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai / ammodhigare 3. su prídiru ne bogat sos botighedhos de s'ozusantu, che abbuzat su pódhighe mannu a intro e dhi sinnat sos chizos Etymon srd.

abbuzàre 1 abbutzàre

abè àba 2

àbe , nf: abi, àbia, ape Definition genia de bobboi (upm) in colore de castàngia, cun is alas, chi faet a chedha manna (pigione) siat a solu, desesi, e siat pesau e contivigiau in is casidhos po su mele, sa chera e àteros produtos; s'abe si distinghet in tres castas: abe fémina (abe maista), sa chi trebballat mescamente cricandho su druche in is frores (e punghet puru, ca portat s'agu – o puntorju àpinu – e in su casidhu podet tènnere s'impreu de sa difesa), abe mascu (abe prus matuca), bonu solu po ingendrare sa cria de s'abe reina, s'abe reina (abiera) chi faet sa cria (abrudhu) e cumandhat totu su pigione; s'abe faet a sola in buidos de matas bècias (casa), ma pruschetotu dha contivígiant in casidhos de ortigu o de linna fatos adatos po arregòllere su mele / sa cria = su fedu nou chi depit nàsciri; abe casidhera = de casidhos; iscussua = puzone de abe chi, si no si bochit s'abe reina (noa o betza, segundhu), candho naschet su puzone nou lassat su casidhu (e puzone primarju) e si fuit a fàghere un'àteru nidu Synonyms e antonyms cdh. abba Idioms csn: èssere che a s'abe de sos casidhos = triballantes meda; andhare che puzone de abe = abarrai sempri in movimentu; biri s'abi in celu = bídere bene meda; abe mascru (nadu in suspu de unu) = mandronatzu, chie istat ammandronadu ispetendhe chi triballent sos àteros Sentences candho s'abe punghet, cun sa puntura bi lassat sa mata ◊ sa mata che a s'abe che li falet! ◊ iscugurrau boliast de una sciurma de abis! ◊ in sos fiores bi est s'abe paschendhe totu impodhinada 2. tengu una múida a conca chi mi parit de portai una scursura de abis ◊ feminas chi si presumint in gradu: bidu conca de soldadu current che abe a su moju! (G.Ruzzone)◊ andhat che puzone de abe ◊ si betat che abe a moju ◊ mandrone, no ses che a s'abe de sos casidhos, no! Surnames and Proverbs smb: Abi, Abis / prb: dae s'abe dulcura e salude Scientific Terminology crp, apis mellifica Etymon ltn. ape(m) Translations French abeille English bee Spanish abeja Italian ape German Biene.

abeàna , nf: abiana, apiana, apianu 1, piana Definition mérula apiana, puzoni birdi o rúndini murinisca, genia de pigione, mannitu (cantu sa meurra), chi si papat s’abe, s’espu e àteros bobboitedhos deosi: in su gúturu est grogo, in bentre est de colore tra birde e asulu gàrrigu; in Sardigna nidat puru (in trèmenes de errios) e a logos dhi narant cocheàchina ca iscocat s'abe in is bíngias in tempus chi s'àghina est coendho Synonyms e antonyms abiàrgiu, abiarja, abioi, apiaresu, marragau, miàrgiu, pranedha Sentences sa lestra abiana faghet catza in s'abialzu Scientific Terminology pzn, merops apiaster Etymon ltn. apiana Translations French guêpier d’Europe English european bee-eater Spanish abejaruco europeo Italian mèrope German Bienenfresser.

abèdha , avb Synonyms e antonyms adhadhai, adhae, atesu, indhedha, inella, inello, inidha Sentences est locu apertu a sa bisione de sos montes de abedha (A.Satta)◊ b’at zirandhe ideas chi venint dae s’Europa e dae prus abedha (M.Columbu) Etymon ltn. ab(e)+illac.

abejài , vrb Definition pentzare meda o èssere apedhiau a calecuna cosa (giogu, trebbalu, àteru), agiummai maniàticu Sentences ma lah ca est abejau cun cussa loredha, lah!… Translations French se fixer English to be a stickler Spanish tener manía Italian avére una fissazióne German eine fixe Idee haben.

abejàu , pps, agt Definition de abejai; chi pentzat meda a calecuna cosa (giogu, trebballu, àteru), agiummai maniàticu.

abéju , nm Synonyms e antonyms berinizu, grima, lollória, violu Etymon srd. Translations French obsession, idée fixe English obsession, fixed idea Spanish manía, obsesión Italian ossessióne, idèa fissa German Obsession.

abeliadòri , agt Definition chi istat abeliendhe, apedhandho, a boghes (nau prus che àteru de is canes) Etymon srd.

abeliài , vrb Definition naendho de canes, apedhare, guguliare; nau de gente, betare tzérrios po dolore, dispraxere o dannu mannu (e fintzes ammachiadura); disigiare meda, forte, arrabiare Synonyms e antonyms agruguai, agruinai, aguriai, guguliare, gurruliai, orulare, zarulare / intzunchiai / abbochinare, addorojare, ilvariare / apiliare, spedhiae 2. deo no nci dha fàciu prus, soe abeliandumí: in domu funt pigandusidha contras de mimi! (G.C.Mameli) 3. at abeliau sa filla totu sa noti, mischina, cudha fémina morendisí ◊ at abeliau una fita de síndria 4. ndhe leat is ogros in sàmbene, faet iscarfe e abéliat cun s'infinitzu Scientific Terminology bga Etymon srd. Translations French hurler, glapir English to howl Spanish aullar, gañir, quejarse Italian ululare, guaire German heulen, klagen.

abeliàri , vrb Definition pigare sonnu, dormire Synonyms e antonyms aggalenare, apisulinare, galare, ingalenare | ctr. ischidare, sbeliai Sentences si bit ca fut fadiau meda: si est abeliau sétziu etotu.

abeliàu , pps, agt Definition de abeliai; chi no est tanti giustu de conca, chi s'est ammachiau, ammachiandhosi Synonyms e antonyms irvalioti, machilloto / ilvariadu 2. su piciocu pariat unu pegus de fera, cun is ogros tintus de sàmbani, sa carena tirada che un'abeliau, ma issa no dh'iat tímiu ◊ mellus su piriciolu po moderai sa menti abeliada de tristura! Translations French folichon, folâtre English madcap Spanish chiflado Italian pazzerèllo German närrisch.

abélidu, abéliu , nm Definition su apedhare o guguliare de is canes; foedhandho de gente, boghes de dolore; idea fissa, violu, oriolu Synonyms e antonyms agrugu, agúriu, giàngiulu, gruju, gurrúliu, órulu, zàrulu / pedine 3. ndi teneis unu de abéliu po sa binnenna!…(E.Nieddu) Scientific Terminology bga Etymon srd. Translations French hurlement English howl Spanish aullido, queja Italian ululato, guaito German Heulen, Klage.

abéliu 1 , nm Synonyms e antonyms abelleu, mania.

abelléu , nm Synonyms e antonyms abéliu 1, mania.

abèna , nf: arvena, auena, fena 1, obena, vena 1 Definition genia de laore chi si sèmenat prus che àteru a brovendha Synonyms e antonyms saina Scientific Terminology lrs, Avena sativa Etymon ltn. avena Translations French avoine English oats Spanish avena Italian avéna German Hafer.

abendonài abbandhonàre