A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

chiàrju, chiàrzu chiàgliu

chibàre , vrb: chivare Definition nau de frutu, de granos, ispigas e àteru deasi, fàere o portare su chiu, fàere prenu, cumprire Synonyms e antonyms achiare, cumprire, ingranire 2. at picau in bufu su cuberru de sa famíllia totu s'annu, chin s'isetu de sos balanzos mai chivaos ◊ pro s'ànima istasia s'alimentu chivet, s'ispica groga de sa fide, sos coros tirchinaos! (G.Piga)◊ as tribbulau ispicas profumadas chivadas de amore Etymon srd.

chibàre 1 , vrb Definition forrogare su terrenu, comente faent is porcos e is sirbones cun su murru cricandho arraighinas e gremes a papare Synonyms e antonyms farrogai, fodichinare, iforrogare, scarrovai, sforrogonai, terrare Sentences est chibanne rojaros de isporu chin códules de irrocos Etymon srd.

chibarzína , nf Synonyms e antonyms civraxedhu, fresinu Etymon srd.

chíbbalu, chíbbaru , agt: chíbberu Definition dhu narant pruschetotu de animales candho funt tzatzaos, prenos, e de produtos de sa terra candho essint bellos prenos, e de cosas ufradas; nau de gente, candho unu si credet unu pagu tropu o est ufrau (nau de sa natura de su mascu = arreta) Synonyms e antonyms imbénnidu, introtzu, intrusciadu, pienu, zibbu / càdriu, crípinu, crispu, intreu, téteru, ufradu | ctr. acalamau, lentu, lenu Idioms csn: fiadu chíbberu = animali sanu, bellu e grassu; zúghere sa fune in chíbberu = zúghere sa fune tirada, crispa; èssere chíbberu (nadu de unu pro comente faghet) = èssere intreu, crèresi tropu, èssere ammurrionadu Sentences zughiat sas titas chíbberas ca fit una die chena allatare ◊ tiu Antiogu fit cun ojos de braja a petus chíbberu ◊ giughet un'anca chíbbera, ofiada chi paret chi bi l'apant sulada ◊ s'ispiga chi siat bella e chíbbera e dogni ranu peset mesa líbbera! 2. s'abba calat chíbbera e su bentu che la fuetat atesu ◊ chilco a passu chíbberu in caminu peràulas chi mi abberzant in giaru como e cras puru de sas pedras su faedhu…(G.Fiori) 3. già sezis pagu chíbberu, oe: ite azis irmurzadu, canna de rú?! ◊ zughes sas piberistas longas e chíbberas che tudha de porcu Etymon ltn. gibber, -era, -erum Translations French turgescent, prospère, bouffi d'orgueil, plein de morgue English turgid, prosperous Spanish túrgido, próspero, orgulloso, arrogante Italian tùrgido, prosperóso, trónfio German prall, blühend, aufgeblasen.

chíbbera , nf Synonyms e antonyms botada, capotada.

chibberàre , vrb Definition essire o fàere chíbberu, prenu, ufrau Synonyms e antonyms inchibberare Etymon srd.

chibberèsa , nf Definition su èssere chíbberu; nau in cobertantza, su si crèdere meda Synonyms e antonyms cripinore, intrusciamentu / altivesa, barrosia, intreore, madérria, magnosidade 2. po chibberesa revudant s'agiudu Etymon srd. Translations French turgescence, hauteur, orgueil English turgidity, haughtiness Spanish turgencia, altivez Italian turgidézza, alterìgia, supèrbia German Geschwollenheit, Hochmut.

chíbberu chíbbalu

chibèdha , nf Definition sa chibudhita chi faent unas cantu erbas e mescamente cussa de su fossone 2. su tenteadore l'est terrandhe sas chibedhas e sas raichinas fungudas de su coro e totu sos mermedhos de sa conca (G.Delogu) Scientific Terminology rbr.

chibíru , nm: chilibru, chiliru, chilivru, cibiru, cilíriu, ciliru, cilivru, cilívuru, ciolíriu, cioliru, ciubiru, ciuliru, ciuiru, coliru, culiri, gilivru Definition genia de aina, fata che un'istrégiu tundhu a costaos bàscios cun su fundhu a tramas de tzinniga o de filuverru lascu, po isseberare s'àliga grussa de su laore incungiau (s'àliga prus fine che calat a terra, sa prus grussa cun su movimentu a molinadura si ammuntonat impare in mesu in pitzu de su laore); in cobertantza si narat fintzes po avolotu, chimentu, cunfusione Synonyms e antonyms cerrigu, chiridu, ciriu Idioms csn: ciuliru de fai farra = sedatu; fàghere in chiliru (su laore) = pònniri su lori in su ciuliru po dhu prugai, po ndi pinnicai s'àliga; falare che chiliru (nau de istrexu) = sfàiri, pèrdiri totu; fàghere in chiliru a unu = isprecullitai meda a unu, nàrriri mali de unu; mandhare su chiliru a s'abba = mandai a unu chi no est bellu a nudha, po debbadas; tènniri a ccn. fidau che àcua in ciuliru = no li dare fide nudha; fàghere in chiliru e in canistedha = circai bèni meda una cosa; tocaisí de cilivru = ammachiàresi; pònnere chilivru = tzacare cuvusione, pònnere burdellu; èssiri cara de chilibru = isfaciu Sentences su pódhini grussu si sèberat cun su sedatzu, su fini cun d-una palinedha o unu ciuliru ◊ at a ai prugau cuatru cibirus de trigu ◊ custa tzinniga mi serbit po fai unus cantu de chibirus 2. bene dh'at fata issu, ca si ch'est essiu de custu chilivru! ◊ chena féminas abbarraus in asséliu, ca cussas ponent chilivru! 3. custu isterzu totu istampadu falat che chiliru ◊ a mandhare a tie est a pònnere su chiliru a s'abba: no ndhe faghes bene una! 4. sos fatos de sa bidha los aiant passados in chiliru e cunsizeris e síndhigu cundennados ◊ at fatu sa bidha in chiliru pro comporare unu chilu de buseca! ◊ amus fatu in chiliru totu sa leada chirchendhe su bestiàmine 5. nostra Signora mia, custus funt tocandusí de cilivru! Scientific Terminology ans Etymon ltn. ciribrum Translations French crible English sieve Spanish criba Italian crivèllo German Sieb.

chibósu , agt Definition nau de frutos chi cumprint su chiu o granu, chi dhu portant bellu matucu; nau de unu papare, chi est cun pagu brodu, cun chiu meda Synonyms e antonyms chibudu, ingranidu Etymon srd.

chíbu , nm: chiu, chivu, ciu 3, criu 1, giu Definition sa parte de mesu, su meudhu de is linnas; su sèmene de frutos chi portant s'ossu (o fintzes chentza ossu), ispartziu in duos perrales (chiu = ctr. corza); parte de sa farra, su chi abbarrat bogau su pódhine, su chivarzu e s'iscete: est grussitu, bonu meda, si faet a frégula (sucu) e si ndhe ammesturat a s'iscete po fàere a pane; fintzes cosa sólida bista coment'e contràriu de cosa lícuida (chiu ≠ brodu: manigare cosa a brou a chiu = cosa a granu cota in su brodu)/ chiu de méndhula, de nughe, de péssighe, de pruna e àteru Synonyms e antonyms papu 1, pisu, sèmene / símbua / cdh. chia Sentences méndhula a duos chios ◊ su chivu est ingranindhe ◊ custu est cudhu chivu de néspula chi aias prantatu ◊ no contat sa corja: contat su chivu! 2. su chiu de sa farina lu faghimus a sucu 3. si che at manigadu totu: brou e chiu Surnames and Proverbs smb: Chiu Scientific Terminology rbr Etymon ltn. cibus Translations French cotylédon, cerneau English cotyledon, kernel Spanish duramen, sémola Italian cotilèdone, gherìglio, sémola German Keimblatt, Nußkern, Kleie.

chibúdha chebúdha

chibudhàju , nm Definition chie prantat o bendhet chibudha Synonyms e antonyms chibudheri Etymon srd.

chibudhàlzu, chibudhàrzu , nm: cibudhàrgiu Definition genia de bobboi de colore mélinu chi faet asuta de terra: inue est trebballau istuvonat totu asuta e si che papat s'arraighina modhe de sa cosa prantada Synonyms e antonyms canigriada, canutzu, cugumbiraxu, istampasucros, margianedha, morucibudhu, pumataju, sarrone / cdh. boumacioni Scientific Terminology crp, gryllotalpa gryllotalpa Etymon srd. Translations French taupe-grillon English mole-cricket Spanish cortón Italian grillotalpa German Maulwurfsgrille.

chibudhéri , nm Definition chie prantat o bendhet chibudha Synonyms e antonyms chibudhaju Sentences cussu fit unu de sos mezus chibudheris otieresos Etymon srd.

chibudhíta , nf Definition min. de chibudha; prantàgia de chibudha, su chi naschit de su sèmene po fàere sa chibudha noa, a conca Synonyms e antonyms ciudhina / cdh. ciudhita.

chibudhòne , nm: chipudhone Definition cibudhu mascu, prantàgia chi no faet conca ma solu sa canna coment'e po bogare su frore.

chibúdu , agt Definition nadu de frutos chi cumprint su chiu o ranu, chi lu zughent bellu maduru; nadu de mànigu, chi est cun pagu brou, cun chiu meda Synonyms e antonyms chibosu, ingranidu Etymon srd.