felòne 1 , nm: vellone* Definition genia de làntia a bàtoro bicos Synonyms e antonyms luchera Sentences pintas istigas giaras, felones de sole e conas de paghe.
felorósu , agt Definition chi sentit fele, tzacu, arrennegu Synonyms e antonyms arrabbiosu, arragonosu, bischiliosu, buzarrosu, croconosu, febosu, ragiosu, sutzuliu Scientific Terminology ntl Etymon srd.
felósu febósu
fèlpa , nf: ferpa Definition drapu de seda cun su pilu longu; genia de orrobba.
fèlta , nf: festa Definition
die feriada, nodia, chi no si trebballat; ispàssiu mannu, alligria po calecuna cosa o ccn. / min. festichedha, festixedha
Synonyms e antonyms
scesta
/
divertera,
spàssiu
Idioms
csn:
f. cumandada = die de pretzetu, chi si depet andhare a missa; fàghere o fai f. = afestai; fàghere sa f. a unu (in cobertantza)= bochire a ccn; festas de corriolu = festas chi si faghent in campu e ue si bi daet pane, peta a manigare e àteru a totu sa zente; leàresi sas festas = andai de una festa a s'àtera, abarrai sempri avatu de is festas; (sètzere a cadhu) a sa festaja = de rugadis in sa sedha, comente faghent sas féminas
Sentences
addaghi ant a torrare fizos tuos, Sardigna mia, sonamus a festa! (F.Sechi)◊ no frundhiat tempus isbuduscendhe dinaris fatu de sos butighinos mancu in dies de festa
2.
si ficheit in conca s'idea de l'apostare a fusile e de li fàghere sa festa ◊ cassant unu cerbu e dhi faint festa ◊ bi at chie si leat sas festas pro divertire e chie pro triballare ◊ ite tiat èssere una festa si no bi at zente?◊ pro fàghere sa festa, dinari meda azis buscadu?
Surnames and Proverbs
smb:
Festa
/
prb:
pro andai a festa dogna mandrona est lesta ◊ zente paga bona festa
Etymon
ltn.
festa
Translations
French
fête,
célébration
English
holiday,
celebration
Spanish
fiesta,
festejo
Italian
fèsta,
festeggiaménto
German
Feiertag,
Feier,
Fest.
feltàre , vrb: afestai*, festai, festare 1 Definition fàere festa Synonyms e antonyms abbagadiare Sentences devo andhare a ue sunt festanno a sant'Arega ◊ a sant'Aostinu lu festant tres bortas ◊ sunt festanno a santa Maria ◊ cussu santu aundi dhu festant? 2. bisonzu chi tribàglie, no est a festare!
fèltru , nm Definition ispétzia de pannu fatu a prentzadura.
féltu , pps, agt: fertu Definition
de fèrrere; nau de unu, chi pecat a conca, chi no est tanti giustu; nau de laore o frutuàriu, chi est guastu, abboau, mantzau; nau de cosa semenada, chi dhue ant postu tropu sèmene (tropu craca e po cussu no faet bona); nau de ccn., fintzes oféndhiu
Synonyms e antonyms
colpadu,
feridu,
ibbecau
/
istoladu
/
magangiau
/
imbàtidu
Idioms
csn:
alivertu = fertu a s'ala (e, in cobertantza, pagu giustu de ciorbedhu, fertu); fertu a sale = salidu tropu; fertu a binu = imbriagu; laore fertu a sèmene = seminau tropu cracu
Sentences
mi so fertu seghendhe linna ◊ at próidu ma de abba no ndhe li at fertu a custa cosa ca zughiat sa domo imbia ◊ che li at iscutu una nae a cambarinu ma no l'at fertu ◊ un'arroghedhu de linna mi est fertu a trempas!
2.
est coment'e unu gurtúgliu fertu a morte ◊ custu lori est fertu ◊ custa mela est ferta meda e no est bella a papai ◊ fut fertu a una camba, non podiat prus caminare e perdiat sàmbene
3.
a cussu fertu de frade tou no lu podiant lassare in manincómiu?!…◊ ses male fertu peus de unu médiu ca non sentis vilesa ne mancàntzia (V.Congias)
4.
custa pedhe est ferta a sale ◊ custu laore est fertu a sèmene ◊ so pensendhe chi tes èssere istadu fertu a binu su mi faedhare gai! ◊ su pipiu mi dh'ant fertu de ogu malu!
5.
sa mamma dha difendhet isteressandho unu discursu de difesa in pitzu de is piciocas fertas de is limbas malas
Surnames and Proverbs
prb:
chini cantat in mesa o in letu o est macu o est fertu ◊ menzus fertu a balla chi no a machine
Translations
French
blessé
English
hit,
wounded
Spanish
herido,
chiflado,
pasado
Italian
ferito,
colpito
German
verletzt.
felúga , nf: filuga Definition
bastimentu piticu de bordu bàsciu; in cobertantza, unu chi ischit totu, ispertu, o fintzes cosa o nova chi si giaet a ischire mandhandho a ccn.; genia de manígiu pagu límpiu chi si faet a dannu de ccn. / àere filuga de carchi cosa = ischírendhe, àere carchi nova
3.
li ant iscobiadu sa filuga!
Etymon
itl.
Translations
French
felouque
English
felucca
Spanish
falucho
Italian
feluca
German
Feluke.
félura , nf: férula Definition
feurra, genia de erba prus che àteru toscosa: sicat e torrat a bogare in s’arraighina dónnia annu, faet una genia de fògia chi assimbígiat a su fenugu ma manna meda e sa chima (o cannone) candho sicat est ispongiosa lebiedhedha e grussa
Synonyms e antonyms
faurra
/
cdh. férrula
Idioms
csn:
feruledha casale = férula casari, càsina, de casu (thapsia garganica); male de sa férula = su male chi leat a s'animale chi at manigadu férula
Sentences
munnat su forru cun d-un'iscova de feluredha o de saucu
Scientific Terminology
rba, Ferula communis, Ferulago nodosa
Etymon
ltn.
ferula
Translations
French
férule
English
ferula
Spanish
ferula,
cañaheja
Italian
fèrola
German
Steckenkraut.
fementídu , agt Definition
nau de sa manera de fàere, unu pagu che a sa fémina, chi est delicada, coment’e frandhigu
Sentences
l'at pedidu in manera fementida
Etymon
spn.
fementido
Translations
French
efféminé,
flatteur
English
effeminate,
flattering
Spanish
afeminado,
lisonjero
Italian
effeminato,
lusinghévole
German
weibisch,
Schmeichel.
fémina , nf, agt: fémmia,
fémmina Definition
nau mescamente de sa genia umana, s'organísimu chi prus isvilupat s’aparatu adatu po arrecire e ingendrare s'óvulu, fàere crèschere su fedu e afigiare; si narat mescamente in su sensu de persona fémina e fintzes de pobidha; nau pentzandho a ómine cojuau, sa pobidha; títulu de arrespetu chi si giaet prus che àteru a fémina chi no si connoschet o chi no s'ischit chie est; de duas cosas chi s'intrant apare, sa chi portat un'istampighedhu po intrare s'àtera (su mascu)/ erba de féminas = iparra (Capsella bursa pastoris)
Synonyms e antonyms
mulleri,
pobidha
/
femininu
| ctr.
ómine
/
mascru
/
maridu,
pobidhu
Idioms
csn:
f. afainada, fata, bagadia, cojada, bella, lègia, fainera; f. istrobbada = chi zughet su mese; f. primarza, primajola = chi at tentu fedu sa prima borta; f. istrumada = chi s'est istrumada, ndhe at pérdiu su fedu; f. andhada e bénnida, f. mala = fémina imbitzada a ómines; dimandhare f. = chèrrere a muzere; anzone, batu, àinu f. = si narat de totu sos númenes chi no tenent númene diferente de su mascru; sere a cadhu a sa moda de sas féminas = cun is cambas a una parti; sa f. est bennia in ou (nadu de zòvana creschindhe)= at comintzadu a li bènnere su mese, comintzat a èssere a tretu de fizolare
Sentences
dh'eis a crei cras su chi fadeus nosu féminas!…◊ sa fémina in malíscia contat nudha: niunu mi lu podet dennegare (Pulina)◊ finas a oe sa fémina est restada che iscrau ◊ cussu picioconi, chi no donat cura, is féminas dhu torrant a s'ossu
2.
che tenzo sa fémina foraidha e cheret chi mi arranze a sa sola, oe
3.
bona fémina, de ue sezis? ◊ fémina, ite cheres? ◊ o cudha fémina, mighi in cue no b'istat neune!
4.
bi at zuncu mascru e zuncu fémina, fiore mascru e fiore fémina ◊ custu est unu lèpuri fémina ◊ custos teniant unu fizu màsciu e una fiza fémina ◊ si piscant is arritzonis fémina ca portant is ous
5.
e torra ancora gastos e ispassos, pranzos rebbotas e lussos e galas, abbusos e burrúscios e fragassos, malos cumpanzos e féminas malas (P.Casu)
Surnames and Proverbs
prb:
fémina chene busciaca, fémina mesu maca ◊ fémina neada fémina pretziada ◊ iscuru a s'ómine chi narat segretos a fémina ◊ sa malíscia de sa fémina superat totu sas àteras
Etymon
ltn.
femina
Translations
French
femme
English
woman
Spanish
mujer,
hembra,
femenino
Italian
dònna,
fémmina,
femminile
German
Weib,
Frau,
weiblich.
feminàju , agt, nm: feminàrgiu,
feminarxu,
feminarzu,
femminàrgiu,
femminarxu,
femminaxu Definition
chi o chie, ómine, est sèmpere in crica de féminas
Synonyms e antonyms
abborsadori,
afeminadu,
bacasseri,
bragheteri,
ebbaresu,
feminitu,
pascidori,
saboneri
/
ttrs. feminàgiu
Sentences
cussu est sempri isfainau e dhi andant malus fragus: femminaxu e curridori, dhu bint in dógnia punta! ◊ cussu fit unu feminarzu chentza arresetu ◊ cussas funt èguas e issus feminaxus!
Etymon
srd.
Translations
French
don juan
English
rake
Spanish
don juan
Italian
dongiovanni
German
weibertoll,
Frauenheld,
Schürzenjäger.
feminàlla , nf, nm: feminaza,
feminazu,
femmiarxu,
femminazu Definition
chedha de féminas, féminas medas, is féminas
Synonyms e antonyms
feminiu
/
cdh. feminàglia
Sentences
a missa donzi die bi andhat meda sa feminaza ◊ cussa est fèngia de feminalla ◊ su feminazu pensaiat a samunare, prugare e fàere a pane su trigu
Etymon
srd.
Translations
French
les femmes
English
women (a lot of)
Spanish
mujerío
Italian
le dònne,
quantità di dònne
German
Frauen (Pl.).
feminàre , vrb Definition abbitare cun féminas, andhare a féminas Synonyms e antonyms pillitai Sentences no li deghet a feminare Etymon srd.
feminàrgiu feminàju
feminàrgiu 1 , nm Definition a logos, is féminas Synonyms e antonyms feminalla.
feminàri , agt: femineri Definition
bragheti allegru, chi andhat meda a féminas
Synonyms e antonyms
acunnadu,
brodhanu,
carrosu,
donneri,
ebbaresu,
egueri,
falderi,
feminaju,
feminitu,
pillitosu,
travicaletos
Sentences
su mi àere nadu femineri mi at fatu una grandhe impressione
Etymon
srd.
Translations
French
coureur de filles
English
philanderer
Spanish
mujeriego
Italian
donnaiòlo
German
weibertoll.
feminàrxu, feminàrzu feminàju
feminàza, feminàzu feminàlla