A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

felòne 1 , nm: vellone* Definitzione genia de làntia a bàtoro bicos Sinònimos e contràrios luchera Frases pintas istigas giaras, felones de sole e conas de paghe.

felorósu , agt Definitzione chi sentit fele, tzacu, arrennegu Sinònimos e contràrios arrabbiosu, arragonosu, bischiliosu, buzarrosu, croconosu, febosu, ragiosu, sutzuliu Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd.

felósu febósu

fèlpa , nf: ferpa Definitzione drapu de seda cun su pilu longu; genia de orrobba.

fèlta , nf: festa Definitzione die feriada, nodia, chi no si trebballat; ispàssiu mannu, alligria po calecuna cosa o ccn. / min. festichedha, festixedha Sinònimos e contràrios scesta / divertera, spàssiu Maneras de nàrrere csn: f. cumandada = die de pretzetu, chi si depet andhare a missa; fàghere o fai f. = afestai; fàghere sa f. a unu (in cobertantza)= bochire a ccn; festas de corriolu = festas chi si faghent in campu e ue si bi daet pane, peta a manigare e àteru a totu sa zente; leàresi sas festas = andai de una festa a s'àtera, abarrai sempri avatu de is festas; (sètzere a cadhu) a sa festaja = de rugadis in sa sedha, comente faghent sas féminas Frases addaghi ant a torrare fizos tuos, Sardigna mia, sonamus a festa! (F.Sechi)◊ no frundhiat tempus isbuduscendhe dinaris fatu de sos butighinos mancu in dies de festa 2. si ficheit in conca s'idea de l'apostare a fusile e de li fàghere sa festa ◊ cassant unu cerbu e dhi faint festa ◊ bi at chie si leat sas festas pro divertire e chie pro triballare ◊ ite tiat èssere una festa si no bi at zente?◊ pro fàghere sa festa, dinari meda azis buscadu? Sambenados e Provèrbios smb: Festa / prb: pro andai a festa dogna mandrona est lesta ◊ zente paga bona festa Ètimu ltn. festa Tradutziones Frantzesu fête, célébration Ingresu holiday, celebration Ispagnolu fiesta, festejo Italianu fèsta, festeggiaménto Tedescu Feiertag, Feier, Fest.

feltàre , vrb: afestai*, festai, festare 1 Definitzione fàere festa Sinònimos e contràrios abbagadiare Frases devo andhare a ue sunt festanno a sant'Arega ◊ a sant'Aostinu lu festant tres bortas ◊ sunt festanno a santa Maria ◊ cussu santu aundi dhu festant? 2. bisonzu chi tribàglie, no est a festare!

fèltru , nm Definitzione ispétzia de pannu fatu a prentzadura.

féltu , pps, agt: fertu Definitzione de fèrrere; nau de unu, chi pecat a conca, chi no est tanti giustu; nau de laore o frutuàriu, chi est guastu, abboau, mantzau; nau de cosa semenada, chi dhue ant postu tropu sèmene (tropu craca e po cussu no faet bona); nau de ccn., fintzes oféndhiu Sinònimos e contràrios colpadu, feridu, ibbecau / istoladu / magangiau / imbàtidu Maneras de nàrrere csn: alivertu = fertu a s'ala (e, in cobertantza, pagu giustu de ciorbedhu, fertu); fertu a sale = salidu tropu; fertu a binu = imbriagu; laore fertu a sèmene = seminau tropu cracu Frases mi so fertu seghendhe linna ◊ at próidu ma de abba no ndhe li at fertu a custa cosa ca zughiat sa domo imbia ◊ che li at iscutu una nae a cambarinu ma no l'at fertu ◊ un'arroghedhu de linna mi est fertu a trempas! 2. est coment'e unu gurtúgliu fertu a morte ◊ custu lori est fertu ◊ custa mela est ferta meda e no est bella a papai ◊ fut fertu a una camba, non podiat prus caminare e perdiat sàmbene 3. a cussu fertu de frade tou no lu podiant lassare in manincómiu?!…◊ ses male fertu peus de unu médiu ca non sentis vilesa ne mancàntzia (V.Congias) 4. custa pedhe est ferta a sale ◊ custu laore est fertu a sèmene ◊ so pensendhe chi tes èssere istadu fertu a binu su mi faedhare gai! ◊ su pipiu mi dh'ant fertu de ogu malu! 5. sa mamma dha difendhet isteressandho unu discursu de difesa in pitzu de is piciocas fertas de is limbas malas Sambenados e Provèrbios prb: chini cantat in mesa o in letu o est macu o est fertu ◊ menzus fertu a balla chi no a machine Tradutziones Frantzesu blessé Ingresu hit, wounded Ispagnolu herido, chiflado, pasado Italianu ferito, colpito Tedescu verletzt.

felúga , nf: filuga Definitzione bastimentu piticu de bordu bàsciu; in cobertantza, unu chi ischit totu, ispertu, o fintzes cosa o nova chi si giaet a ischire mandhandho a ccn.; genia de manígiu pagu límpiu chi si faet a dannu de ccn. / àere filuga de carchi cosa = ischírendhe, àere carchi nova 3. li ant iscobiadu sa filuga! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu felouque Ingresu felucca Ispagnolu falucho Italianu feluca Tedescu Feluke.

félura , nf: férula Definitzione feurra, genia de erba prus che àteru toscosa: sicat e torrat a bogare in s’arraighina dónnia annu, faet una genia de fògia chi assimbígiat a su fenugu ma manna meda e sa chima (o cannone) candho sicat est ispongiosa lebiedhedha e grussa Sinònimos e contràrios faurra / cdh. férrula Maneras de nàrrere csn: feruledha casale = férula casari, càsina, de casu (thapsia garganica); male de sa férula = su male chi leat a s'animale chi at manigadu férula Frases munnat su forru cun d-un'iscova de feluredha o de saucu Terminologia iscientìfica rba, Ferula communis, Ferulago nodosa Ètimu ltn. ferula Tradutziones Frantzesu férule Ingresu ferula Ispagnolu ferula, cañaheja Italianu fèrola Tedescu Steckenkraut.

fementídu , agt Definitzione nau de sa manera de fàere, unu pagu che a sa fémina, chi est delicada, coment’e frandhigu Frases l'at pedidu in manera fementida Ètimu spn. fementido Tradutziones Frantzesu efféminé, flatteur Ingresu effeminate, flattering Ispagnolu afeminado, lisonjero Italianu effeminato, lusinghévole Tedescu weibisch, Schmeichel.

fémina , nf, agt: fémmia, fémmina Definitzione nau mescamente de sa genia umana, s'organísimu chi prus isvilupat s’aparatu adatu po arrecire e ingendrare s'óvulu, fàere crèschere su fedu e afigiare; si narat mescamente in su sensu de persona fémina e fintzes de pobidha; nau pentzandho a ómine cojuau, sa pobidha; títulu de arrespetu chi si giaet prus che àteru a fémina chi no si connoschet o chi no s'ischit chie est; de duas cosas chi s'intrant apare, sa chi portat un'istampighedhu po intrare s'àtera (su mascu)/ erba de féminas = iparra (Capsella bursa pastoris) Sinònimos e contràrios mulleri, pobidha / femininu | ctr. ómine / mascru / maridu, pobidhu Maneras de nàrrere csn: f. afainada, fata, bagadia, cojada, bella, lègia, fainera; f. istrobbada = chi zughet su mese; f. primarza, primajola = chi at tentu fedu sa prima borta; f. istrumada = chi s'est istrumada, ndhe at pérdiu su fedu; f. andhada e bénnida, f. mala = fémina imbitzada a ómines; dimandhare f. = chèrrere a muzere; anzone, batu, àinu f. = si narat de totu sos númenes chi no tenent númene diferente de su mascru; sere a cadhu a sa moda de sas féminas = cun is cambas a una parti; sa f. est bennia in ou (nadu de zòvana creschindhe)= at comintzadu a li bènnere su mese, comintzat a èssere a tretu de fizolare Frases dh'eis a crei cras su chi fadeus nosu féminas!…◊ sa fémina in malíscia contat nudha: niunu mi lu podet dennegare (Pulina)◊ finas a oe sa fémina est restada che iscrau ◊ cussu picioconi, chi no donat cura, is féminas dhu torrant a s'ossu 2. che tenzo sa fémina foraidha e cheret chi mi arranze a sa sola, oe 3. bona fémina, de ue sezis? ◊ fémina, ite cheres? ◊ o cudha fémina, mighi in cue no b'istat neune! 4. bi at zuncu mascru e zuncu fémina, fiore mascru e fiore fémina ◊ custu est unu lèpuri fémina ◊ custos teniant unu fizu màsciu e una fiza fémina ◊ si piscant is arritzonis fémina ca portant is ous 5. e torra ancora gastos e ispassos, pranzos rebbotas e lussos e galas, abbusos e burrúscios e fragassos, malos cumpanzos e féminas malas (P.Casu) Sambenados e Provèrbios prb: fémina chene busciaca, fémina mesu maca ◊ fémina neada fémina pretziada ◊ iscuru a s'ómine chi narat segretos a fémina ◊ sa malíscia de sa fémina superat totu sas àteras Ètimu ltn. femina Tradutziones Frantzesu femme Ingresu woman Ispagnolu mujer, hembra, femenino Italianu dònna, fémmina, femminile Tedescu Weib, Frau, weiblich.

feminàju , agt, nm: feminàrgiu, feminarxu, feminarzu, femminàrgiu, femminarxu, femminaxu Definitzione chi o chie, ómine, est sèmpere in crica de féminas Sinònimos e contràrios abborsadori, afeminadu, bacasseri, bragheteri, ebbaresu, feminitu, pascidori, saboneri / ttrs. feminàgiu Frases cussu est sempri isfainau e dhi andant malus fragus: femminaxu e curridori, dhu bint in dógnia punta! ◊ cussu fit unu feminarzu chentza arresetu ◊ cussas funt èguas e issus feminaxus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu don juan Ingresu rake Ispagnolu don juan Italianu dongiovanni Tedescu weibertoll, Frauenheld, Schürzenjäger.

feminàlla , nf, nm: feminaza, feminazu, femmiarxu, femminazu Definitzione chedha de féminas, féminas medas, is féminas Sinònimos e contràrios feminiu / cdh. feminàglia Frases a missa donzi die bi andhat meda sa feminaza ◊ cussa est fèngia de feminalla ◊ su feminazu pensaiat a samunare, prugare e fàere a pane su trigu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu les femmes Ingresu women (a lot of) Ispagnolu mujerío Italianu le dònne, quantità di dònne Tedescu Frauen (Pl.).

feminàre , vrb Definitzione abbitare cun féminas, andhare a féminas Sinònimos e contràrios pillitai Frases no li deghet a feminare Ètimu srd.

feminàrgiu feminàju

feminàrgiu 1 , nm Definitzione a logos, is féminas Sinònimos e contràrios feminalla.

feminàri , agt: femineri Definitzione bragheti allegru, chi andhat meda a féminas Sinònimos e contràrios acunnadu, brodhanu, carrosu, donneri, ebbaresu, egueri, falderi, feminaju, feminitu, pillitosu, travicaletos Frases su mi àere nadu femineri mi at fatu una grandhe impressione Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coureur de filles Ingresu philanderer Ispagnolu mujeriego Italianu donnaiòlo Tedescu weibertoll.

feminàrxu, feminàrzu feminàju

feminàza, feminàzu feminàlla