Abbreviations Legenda | Symbols Legend

tancàda , nf Definition su tancare Synonyms e antonyms serrada 1 | ctr. abbelta Etymon srd. Translations French clôture, action de fermer English turn Spanish cierre, cerramiento Italian serrata German Schließen.

tantecàntu , cng Definition si bit ca… est ladinu chi… : nau coment'e una cosa chi si lassat andhare, chi si cuncedet Synonyms e antonyms aposici, cantecante, tantetantu, tanti Sentences tantecantu su mòrrere est natura: curret che abba in su pendhente sou ◊ no bi andhes, como, tantecantu no serbit a nudha ◊ tantecantu est gai, fintzas si daet a bídere chi nono Translations French cela va de soi English it is plan Spanish está claro que Italian è evidènte che… German es versteht sich, daß

tànti , agt, prn, avb, cng: tantis, tantu, tantus Definition foedhu chi, postu po agt. o prn., inditat cantidade chentza precisada, ma mescamente nau cun su significau de meda e fintzes in su sensu de su chi dhue bolet o bisòngiat e bastat po calecuna cosa (agt. f. tanta e tanti etotu); postu po avb. inditat tempus meda; cng. intr'e duas propositziones cun valore de cunseguéntzia o fintzes de càusa / min. tantighedhu Synonyms e antonyms aposici, tantecantu Idioms csn: de tantu in tantu = totora, fatuvatu, dónnia tantis; tantus de…, tanti pro… = isceti pro…, su chi bastat po…; pro tanti ca… = andhe chi…, tantu za…; tanti za!…, tantu za!… = própiu nono! Sentences mai colores chin tanti netesa gosi si at bistu ◊ tantis óminis no agiudant sa mulleri ◊ tantis consilleris no boliant cussu ◊ tantis bortas faint aici ◊ de tantas malas sortes no isco a cale nàrrere ohi ◊ is mammas chi no iscínt educai is fillus dhus lassant in sa bia a tanti oras de noti! 2. ti cres ca su tanti de su chervedhu est misurau sicundhe sa buzaca? ◊ triballamus finas a fàghere su tantu ◊ benide a manigare: su tantu bi est pro totugantos ◊ dàemi su tantu chi cheres ◊ a triballare totu s'annu pro un'incunza goi no bi est su tantu ◊ de sa banca ndi bogas su tanti chi podit serbiri ◊ custa chistioni non mi andat tanti a deretu ◊ apu pentzau tanti e mi parit chi non ammanchit nudha ◊ dógnia tanti frimaisí! 3. sa manu fiat essida lébia e lesta tanti chi in tres diis at ispaciau totu ◊ dh'acumpàngiu dèu, tanti depu andai ◊ po tanti ca ses passendu ingunis, brinta a domu de su datori! ◊ sa domu de Tiu Perantoni fut in artu, tantis chi po lompi a pratza sua dhu'iat una pigadedha ◊ tanti zai seo a tretu de mi fàere a isposa!…◊ tantu za est comente naras tue!…◊ tanti gei fiat isceda de mantenni cuada!… (I.Lecca)◊ su babbu no giughiat prus acru de dhu brigare, tanti fut a samunare sa conca a su bestiolu Etymon ltn. tantus Translations French tant de, beaucoup, quantité English so (much), much, quantity Spanish tanto, cantidad Italian tanto, quantità German viel, Menge.

tatalléu , nm Definition sa paga chi si giaet a sa dida Synonyms e antonyms tadaitu, tatajiu Translations French mois de nourrice English wet-nurse's wages Spanish sueldo que se da a las nodrizas Italian baliàtico German Ammenlohn.

telefonàda , nf Definition su telefonare, foedhada in telèfono Sentences innanti de imbiare sa lítera, bos faghet puru una telefonada ◊ apu inténdiu sa telefonada chi at fatu a mulleri mia Translations French coup de téléphone English call (phone) Spanish llamada telefónica Italian telefonata German Anruf.

telzibbúcu , nm: terzebbucu, totzibbucu Definition pannighedhu a si frobbire in murros papandho Synonyms e antonyms frebbeucu, pannighedhu, tiagiola, tialledha, tratabbucu / cdh. tuadholu Etymon itl.l terzebuca Translations French serviette de table English napkin Spanish servilleta Italian tovagliòlo German Serviette.

tenòre, tenòri , nm Definition càntigu a proa, cuncordu, cussertu, si faet in bàtoro ómines: su chi tumbat e cantat est sa boche, is chi dh'acumpàngiant formant su coro (bassu, contra, mesu boche); genia de boghe de ómine, sa prus arta cantandho Synonyms e antonyms cuncordu, cuntzertu Scientific Terminology sntz Etymon itl. Translations French chant choral typique de la Sardaigne, ténor English typical sardinian choral singing, tenor Spanish canto coral sardo Italian caratterìstico canto corale sardo, tenóre German typisch sardischer Choralgesang, Tenor.

tenorósu , agt Definition nau de boghe, de tenore, arta, forte Sentences de su chi at nau, totu in italianu, no ndhe li apo cumpresu nudha: peroe, arratza de boche tenorosa e arratza de bellu discursu chi at fatu! Etymon srd. Translations French de ténor English tenor Spanish de tenor Italian tenorile German tenoral.

tènta , nf Definition tanti de terrenu, de largària parívile, chi si pigat trebballandho (es. marrandho o arandho, arregollendho olia, messandho e àteru): a logos, fintzes possessu, orrugu de terrenu a bisura longa (corria de terra) Synonyms e antonyms ràglia, teneca, tula Idioms csn: leare sa t. = comintzare unu tretu largu cantu podet bastare pro unu o cantos sunt triballendhe a fiancu de pare; truncare sa t. = andhàreche a sa tenta de s'àteru a costazu; segadore de t. = messadore a manu de intro, a s'ala de su laore chentza messadu, su chi sestat sa tenta; fàghere una cosa a t. = totu pínniga, a pínnigu, chentza ndhe lassare nudha; bogai sa t. = fàghereche totu su tretu comintzadu; andai a tenta dereta = deretos, chentza fàghere a biraorba, ne a s'andhetorra; pigai, messai totu a una t. = leandho totu sa largúria de su trebballu; t. de orbaci = pannu, telu de o. comente essit de su telàrgiu a bisura de tenta Sentences no les sa tenta tropu larga, tzapendhe, ca petzi càtigas su chi faghes! ◊ apenas cumentzàt a orbesci seminàt sa tenta e atacàt a marrai ◊ is ispigadrixis depiant bodhiri s'ispiga e passai s'àcua a is messadoris in sa tenta ◊ si funt in medas sa tenta dha pigant prus larga 2. nci seu artziau a monti a tenta dereta ◊ cussa narat una fàula infatu de s'àtera, nosu faeus biri ca dha creeus e issa sighit a tenta dereta ◊ s'abe si leat s'idatone a tenta chirchendhe sas àrbures Etymon srd. Translations French bande de terrain qu’on peut travailler English rope walk Spanish porción de terreno que se trabaja Italian andana German Schwaden.

tentàlza , nf: tentarza Definition pértiga longa de orruo, cambu de orruo totu ispina Synonyms e antonyms àlamu, lama 1 Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French branche de la ronce English brier branch Spanish rama de zarza Italian ramo del róvo German Zweig des Brombeerstrauches.

tentiédhu , nm: sintziedhu, tintiedhu (su t. = nr. sutintiédhu) Definition tzintziedhu, cosa niedha de fumu, a bisura de pruine fine fine, chi faet su fogu mescamente segundhu ite o comente si abbruxat Synonyms e antonyms fodhine, fumàdigu, mascara, sintziniedhu, titibedhu* Translations French suie, noir de fumée English soot Spanish tizne, hollín Italian fulìggine, nerofumo German Ruß.

tentógliu , nm: tentórgiu, tentorju, tentorzu (f.-a) tintógliu Definition prus che àteru, vitellu (ma fintzes àteru animale) de duos a tres annos, bonu de domare Synonyms e antonyms nobedhu, traiscone / anníciu, pudhéricu Sentences forte annijat adhae su tentorzu ◊ li aggradaiat a cúrrere a cadhu e pro custu cheriat domare su tentógliu ◊ regollet sa fraschera, sa bértula e si ndhe andhat a cadhu de sa tentorza Etymon srd. Translations French bouvillon, taurillon, bête de somme English steer, young bull Spanish ternero, jumento Italian giovènco, torèllo, giuménto German junges Rind, Saumtier.

teróju , nm: tológiu, tolozu, torógiu, torógliu, toroju, torou, torozu Definition boghes a meda, a s'istremada, coment'e de lamentu, de dolore, de dannu mannu, de prantu, ma fintzes de murrúngiu sighiu; dolore, dispraxere mannu Synonyms e antonyms coroju, murrunzu, órulu, tórulu, túnchiu / addorojamentu, addoroju, piantu, tormentu Sentences bi est su teroju in domo issoro, no bi at manera de los assussegare ca a su fizu li ghetant sa morte de unu ◊ ohi cun ite tológiu mi che andho!…◊ si pesant a toroju corrighinendhe che boes feridos ◊ ti ant piantu a toroju ◊ si est isfatu in torojos de prantu ◊ at comintzadu a torojos, ohi sa bentre! ohi sa bentre! ◊ a torozu aviant prantu 2. betàdeli a manigare a su porcu, ca est a toroju! ◊ frade tou est a toroju ca a domo sua no bi semus torrados Etymon srd. Translations French déluge de larmes, pleurnicherie English desperate crying Spanish llanto incontenible Italian pianto dirótto, piagnistèo German heftiges Weinen.

terremótu, terremútu , nm Definition trémia forte de su terrenu chi, a segundhu, podet fintzes fàere dannu, ndhe faet orrúere is domos e àteras òperas; fintzes moida manna Synonyms e antonyms tremutu Sentences nachi unu terremotu at bisestradu su Giapone ◊ in cue de terremotos no ndhe lis mancat mai ◊ sa Sardigna no est logu de terremotos de timire ◊ custu fiat princípiu de unu terremotu, casi a unu puntu de si distruiri 2. est proindhe a terremutu Etymon itl. Translations French tremblement de terre English earthquake Spanish terremoto Italian terremòto German Erdbeben.

terrénu , agt, nm: terrinu, tirrinu Definition de sa Terra; chi est o istat in terra, a paris a terra; tretu largu e longu de terra, terra de propiedade no tanti manna distinta cun làcanas, nau fintzes solu in su sensu de ispàtziu, logu coment'e pígiu de fora, de pitzu, de sa Terra Synonyms e antonyms terranzu / terra / cdh. tarrenu Idioms csn: (nadu de cosa) esserebbei a terrinu cobertu = a meda, de che cuguzare su terrinu; ingulliresichelu su terrinu = isparèssiri de no dhu pòdiri agatai; terrinu friscu = terra russa in logu ue bi sumit abba, benatzu; terrinu de bogare = logu dortu de bogare a ràllia pro lu pòdere triballare Sentences sigomente est ómine terrenu, binchet o perdet, segundhu comente ◊ tra totu meses si pesat màgiu solu fioridu, mese su prus favoridu de sa terrina bellesa ◊ cun boghe prus che terrina cantemus in allegria! 2. est un'aposentedhu terrenu ◊ Cristos est nàschidu in d-un'istalla terrena ◊ nosu tenestis domus terrenas 3. est unu terrenu bonu po seminai a lori ◊ creit fostei ca is terrenus dhus iant a pagai po su chi ballint? ◊ alvatendhe so istadu cun bitelledhos in terrinos cruos ◊ cantu fiocat faghet bene ca intrat abba a su terrinu 4. bi fit s'olia in terra a terrinu cobertu ◊ no lu podent agatare in logu: paret chi si che l'at ingullidu su terrinu… Etymon itl. Translations French terrain, pièce de terre English land Spanish terreno, terreno, campo pequeño Italian terréno, appezzaménto di tèrra, suòlo German Boden, Grundstück.

terrichèdha , nf Definition min. de terra: terrenu piticu, pagu pagu de terra Translations French peu de terre English mould Spanish terreno pequeño Italian terrìccio German Bodenkrume.

tiagiòla , nf: tiajola, tiallora, tiaxola, tiazola, tibagiola, tibazola, tivazola Definition tiagedha brodada de orrobba bona chi is féminas ponent in conca a mucadore candho ponent su costúmene; orrugu mannu de orrobba po si frobbire is manos, sa cara, samunandhosi; tiagedha pitica chi si ponet in mesa po si frobbire is murros papandho e tiaxola est su pannitzu po ingòllere a sartu pane e ingaúngiu imbodhigaos impare; in ccn. logu tiazola est sa pedhe chi portant asuta de su tzugu pendhe pendhe boes e bacas / niae a tiaxolas mannas = frocare a tàpiles mannos, a froca lada Synonyms e antonyms macadori / abbamanu / frebbeucu, pannighedhu, telzibbucu, tialledha, tratabbucu / gangule Sentences mamma ricamaiat tiazolas 2. pigaisí tiaxola, furtica, tassa e gortedhu e benei a prandi ◊ poni tialla e tiallora, in mesa! Etymon srd. Translations French linge de bain, serviette de table English napkin, dryer Spanish pañuelo, toalla, servilleta Italian asciugatóio, tovagliòlo German Tuch.

ticài , vrb Definition nau de frutuàriu, fàere marcu, manciare, guastare, nau de gente ingòllere maladia; a logos nau de s'orrobba, pèrdere colore Synonyms e antonyms demare, inticae, maciare | ctr. sanai / ilbiadire 2. s'olia ocannu si est totu ticada ◊ si pigais una mata bona, fintzas su frutu suu at a èssi bonu: si pigais una mata ticada fintzas su frutu suu at a èssi ticau (Ev.)◊ cussu apustis de annus emigrau ndi fut torrau a bidha cun cara mala e mesu ticau Translations French se remplir de vers English to rot Spanish agusanarse Italian bacare German anbohren.

tidilía , nf, nm: atitillia, tidiria, titilia, titiliu, titillia, titiria, titirria Definition (sa t. = nr. "satidilía" e deasi cun totu is var.) istriori de assíchidu o de fritu, genia de trémia chi faet sa carena po assustru o fritu chi at pigau Synonyms e antonyms acrichidhada, arpilia, astriada, istriore, titifrius, tzutzunida / ispreu Sentences su bentu fora faghiat bènnere tidilias de morte (M.A.Seu Deiana)◊ mi ndhe so ischidada a titillias de fritu e arpilada ◊ leadu sempre prus dae tristuras e titirias ti atacas sempre prus a s'ispuntone (L.Castiglia)◊ po titirria sos àlvures restant frimmos e solu su riu murmutat ◊ titilios de fritu mi orpilant sa carena (D.Murru) 2. sa morte li est intrada muitza muitza che tidiria chi abbelenat in beranu sa carena Etymon srd. Translations French frisson de froid English thrill Spanish escalofrío Italian brìvido German Frösteln.

tilimbavuristèra , nf Definition genia de matighedha chi ponent po bellesa: innanti de isparare, acabbandho s'ierru, si càrrigat de frore in colore de orrosa e apustis faet una teghighedha cun su sèmene: sa fògia est larga, matuca, agiummai tundha Synonyms e antonyms pudhedhu Scientific Terminology mt, Cercis siliquastrum Translations French arbre de judas English judas tree Spanish ciclamor Italian àlbero di Giuda German Judasbaum.

«« Search again