desfallíre , vrb Definition
bènnere mancu, pèrdere is fortzas, orrúere
Synonyms e antonyms
abbadherigare,
ammortie,
dilmagiare,
disimainai,
ildimajare,
intostai,
istenteriai,
sdemmaniai
| ctr.
solbèschere
Etymon
ctl.
desfallir
Translations
French
s'évanouir
English
to faint
Spanish
desmayarse,
desfallecer
Italian
venir méno,
svenire
German
in Ohnmacht fallen.
desizàre , vrb: addisigiai,
disigiai,
disigiare,
disigliai,
disilgiai,
disillai,
disixae,
disizare Definition
pentzare a calecuna cosa po dha tènnere, fàere disígios
Synonyms e antonyms
abbramire,
apitare,
bòliri,
chèrrere
Sentences
Bona Pasca cun pragere e cuntentu comente disigiais! ◊ nci fiat una borta un'ómini chi disigiàt de si arricai ◊ augurandu totu su chi disillais! ◊ bos pregamus cantu disizades ◊ isse addaghi disizat una cosa est puntu e mortu! ◊ candho unu est sididu disizat s'abba ◊ como che frundhis sa cosa, ca ses mascadu, ma candho irfàmigas za l'as a disizare! ◊ apo disigiau cosas vonas ◊ un'aràngiu ge fia disigendidhu!
Etymon
ctl.
desitjar
Translations
French
désirer
English
to wish,
to want,
would like
Spanish
desear
Italian
desiderare
German
wünschen.
desmuronài , vrb Definition
su che calare unu muroni, una trema, sa terra de asuba a giosso a muntone mannu
Synonyms e antonyms
immarginare,
irrainare,
irribbare,
istremenare,
sfossonai,
smuronai
Etymon
spn.
Translations
French
ébouler,
s'ébouler
English
to slide (down)
Spanish
desmoronar
Italian
smottare,
franare
German
abrutschen.
desnudài , vrb Definition
bogare sa bestimentu
Synonyms e antonyms
innudare,
spogiai,
spollincai
| ctr.
bestire
Etymon
spn.
Translations
French
dénuder
English
to denude
Spanish
desnudar
Italian
denudare
German
entkleiden (sich).
desogài , vrb: disaogae,
disaogai,
disaogare,
disaugare,
disogai Definition
gosare disaogu, istare a divertimentu
Synonyms e antonyms
disocai,
diveltire,
ispassiare,
isvrasiare,
sdisogai,
spreviai,
sulassai
Sentences
aggràssias chi in custa bella die est pótia andhare a si disaogare! ◊ pro la disaugare li at contau sa balentia chi li fit capitada ◊ si est cagliada, como, no cantat piús, no si podet piús disaogare ◊ is piciochedhos si furint disaogaos meda
Etymon
spn.
desahogar
Translations
French
s'amuser
English
to enjoy oneself,
to take one's mind off
Spanish
divertirse,
entretenerse
Italian
divertirsi,
svagarsi
German
sich unterhalten.
despintài , vrb: dispintai,
dispintare Definition
fàere sa finta de no ischire, fàere a bíere o fàere a crèdere de no ndh'ischire nudha de una chistione, cuare sa beridade, betàresi a… (tontu, macu), agiummai coment'e ammostare una bisura (pinta) diferente; dhue at logu chi bolet nàrrere a s'istorrare, cambiare o fàere cambiare idea po comente unu iat decídiu
Synonyms e antonyms
fínghere
/
ibbortare,
istorrai
Sentences
Nannedhu dispintat totu sa die e a su sero si cumbinchet chi sa bardana est resissia: ma no est gai (N.Mureddu)◊ Luisi tantu po dispintare at tirau a su tzilleri e zira zira che sont daos in d-una tropichedha de pitzinnas ◊ non podis dispintai sempri!
2.
sa mama est in crica de che dhu dispintare de si cojare
Etymon
spn.
Translations
French
feindre,
dissimuler
English
to pretend,
to dissimulate
Spanish
fingir,
disimular,
despintar
Italian
fìngere,
dissimulare
German
vortäuschen.
dessessíre , vrb: disessire Definition
andhare a fora; essire fora de se, fàere a macu, a irbariadu
Synonyms e antonyms
essire
/
ammachiae,
dischissiare,
irbariare,
iscansae
Etymon
srd.
Translations
French
devenir fou
English
to go mad
Spanish
enloquecer
Italian
ammattire
German
den Verstand verlieren.
dessiníre , vrb: disciniri,
dissinire Definition
precisare, decídere totu su chi pertocat una cosa o una chistione; fàere, batire a lompimentu calecuna cosa, pigare una decisione; torrare o giare un'arresposta segura
Synonyms e antonyms
definire,
fàchere,
irdiscinie
Sentences
no seu s'ómini giustu po chistionai de mei e de s'òpera chi apu disciniu ◊ circa de no disciniri nudha contras de cuss'ómini poita notesta, in su sonnu, apu patiu meda po càusa sua (Ev)◊ si fuant pinnigaus po disciniri mellus sa chistioni ◊ tocat a dha disciniri: o a iscola, o a intendi sulitus e tumborrus
2.
est mellus chi siat discinia sa volontadi de Deus (Ev)◊ seis discinendu su chi atrus ant cumentzau ◊ si est discinia sa promissa sua ◊ ant disciniu su chi fut pretzetau de sa lei ◊ ita depeus fai po disciniri is òperas de Deus?
3.
sa fémina torravat arrespostas chene impinnos e goi at mantesu su zòvanu meda tempus chene dessinire
Translations
French
achever,
définir
English
to finish,
to determine
Spanish
concluir,
rematar
Italian
ultimare,
cómpiere,
definire
German
beenden,
definieren.
destrossài, destrossàre , vrb Definition
fàere destrossa, fàere a orrugos, arruinare totu
Synonyms e antonyms
agigotare,
degogliai,
ifasciare,
isciasciai,
iscruncassare,
secare,
truncai
Sentences
destrossada est sa cadena de s'ómine cautivadu
Etymon
ctl., spn.
destrossar
Translations
French
mettre en pièces,
massacre,
endommager
English
to brake to pieces (to tear),
to damage heavily
Spanish
destrozar
Italian
fare a pezzi,
scémpio,
disastrare
German
niedermetzeln.
destrúi , vrb: destrúiri,
distrúere Definition
bogare de pare, isconciare, fàere una cosa de no ndhe pòdere bàlere prus, fàere dannu isperdendho o perdimentandho totu: si narat prus che àteru de css. fata chi benit isconciada o ispérdia; in física, tenet su sensu de fàere iscumpàrrere sa cosa de no si agatare prus in logu perunu e in nudha, cosa chi mai podet èssere ca in natura nudha si distruet ma solu totu si mudat, càmbiat bisura
Synonyms e antonyms
destruire,
idarrocai,
ifàghere,
isciusciai,
isconciare,
istrúere,
torrocai
Sentences
che fut sa pesta de is conillos chi distruiat totu su laore ◊ chi tenis idea de distrui aderetzadiri o ti aderetzu! ◊ si gosi distruimus s'ambiente sa salude ndhe perdet cadiune! (T.Pinna)◊ unu fogu lu distruat!◊ cust'undha at covacadu totu, distruendhe cantu sas tziviltades aiant produidu ◊ si mi abbandhonas tue mi distruo, mi fracasso!
Etymon
spn.
Translations
French
détruire
English
to destroy
Spanish
destruir
Italian
distrúggere
German
zerstören,
vernichten.
destruíre, destruíri , vrb: diltruire,
distruire,
distruiri Definition
guastare, isconciare, fàere una cosa de no ndhe pòdere bàlere prus, fàere dannu isperdendho totu
Synonyms e antonyms
destrui*,
idarrocai,
ifàghere,
isciusciai,
isconciare,
istrúere,
torrocai
| ctr.
fàchere
Sentences
fachent isfortzos pro la distruire ◊ Deus fatzat mossa po ti distruiri: no ses cosa de biri ne biu ne mortu!
Translations
French
détruire
English
to destroy
Spanish
destruir
Italian
distrùggere
German
zerstören,
vernichten.
desvanèssiri , vrb Definition
iscumpàrrere in su nudha, de no si agatare e ne bíere in logu perunu
Synonyms e antonyms
ilvanessire,
isvanèssere
Etymon
spn.
Translations
French
disparaître
English
to vanish
Spanish
desaparecer,
desvanecer
Italian
svanire
German
verschwinden,
verfliegen.
desviài , vrb Definition
su che essire de camminu cunsiderau coment’e ibbàlliu o curpa; fintzes su si pigare is divertimentos
Synonyms e antonyms
deragliare,
irvertzare,
iscansae,
stressiai
/
desogai
| ctr.
incarrebai
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
tourner,
dérailler,
détourner
English
to swerve
Spanish
desviar
Italian
deviare
German
abweichen.
devucàre , vrb Definition
fàere cofuda una cosa, istuvonare a fundhu
Synonyms e antonyms
afungurai,
aprofundai,
aprofundhire,
indevucare,
istuvucare,
stuvulai,
tuvucare
Etymon
srd.
Translations
French
creuser
English
to hollow out
Spanish
cavar
Italian
incavare
German
aushöhlen.
dhadharàre , vrb Definition
sa boghe e su cantare chi faent is arranas
Synonyms e antonyms
cacariare,
cascararare
Sentences
ue in pojatzos dhadharàt sa rana como cantant sas màchinas a glória (P.Casu)◊ una bolta una rana dae su ludu ue faghiat vida dhadharendhe bidet altu altu unu boe matudu pagu atesu in su padru pasculendhe (Limbaresu)◊ sas ranas de carrela e de su poju intendho dhadharendhe una pro una ◊ s'arranedha dhàdharat su cantu antigu
Etymon
srd.
Translations
French
coasser
English
to croak
Spanish
croar
Italian
gracidare
German
quaken.
diciàre , vrb Definition
contare o nàrrere cosas alligras, fàere essias de erríere, nàrrere brullas
Synonyms e antonyms
botai
Etymon
srd.
Translations
French
plaisanter
English
to joke about
Spanish
bromear
Italian
motteggiare
German
scherzen,
spaßen.
dighíre , vrb Definition
lassare cúrrere o padire un'ofesa, unu dolore, un’istrobbu, chentza ndhe fàere contu: s'impreat solu in sa forma de s'infiniu, cun su verbu pòdere e sèmpere po negare: no poto, no podes, no podet dighire
Synonyms e antonyms
abbabiai,
agguantai,
bagiulai,
dollorai
Sentences
no lu podiat dighire chi sa fiza aiat abbertu sa zanna pro collire su peus de sa bidha! ◊ no lu poto dighire su mi àere fatu custa befe chentza mancu li nàrrere nudha!
Translations
French
supporter,
tolérer
English
to tolerate
Spanish
tolerar,
soportar
Italian
tollerare,
soffrire
German
ertragen.
digidíre, digidíri , vrb: digilire,
dizerire,
tizirire Definition
su chi faet mescamente s'istògomo a su papóngiu aprontandhodhu po chi is istentinas che potzant suspire su nutrimentu; dighire, lassare cúrrere un'ofesa
Synonyms e antonyms
concòchere
/
immartire,
ispultidhire,
matiri
Sentences
custa est peta rassa chi no si digilit mancu cun sa magnésia ◊ custu est mossu duru a digilire!
2.
iscuru e míseru chie si cumbinchet de poder digilire totu cun su tempus!
Translations
French
digérer
English
to digest
Spanish
digerir
Italian
digerire
German
verdauen.
dignài, dignàre , vrb: addignare,
dinniai,
dinnare Definition
su si abbasciare a calecuna cosa, a fàere unu sacrifíciu, un'ifortzu, calecuna cosa chi iat a pàrrere una pérdia de cunsideru, de importu, ma sèmpere po una cosa de bonu
Sentences
no ti ses mai dignada de amare pastores e massajos: cherias signores e galantzetes!
Translations
French
daigner
English
to deign
Spanish
dignarse
Italian
degnarsi
German
sich herablassen.
dilatài , vrb: dilatare Definition
su crèschere de mannària de unu materiale prus che àteru cun su caentu, illargare fintzes coment’e isfodhonadura; tirare o lassare agoa
Synonyms e antonyms
crèschere
/
arreusai,
crastinare,
pellongare,
slargai
| ctr.
afíere,
miminare,
torrai
/
antebitzare
2.
tocat a fai su doveri sentza dilatai de dí in dí!
Translations
French
dilater,
renvoyer à plus tard
English
to delate,
to defer
Spanish
aplazar
Italian
dilatare,
rimandare
German
ausdehnen,
verschieben.