desfallíre , vrb Definitzione
bènnere mancu, pèrdere is fortzas, orrúere
Sinònimos e contràrios
abbadherigare,
ammortie,
dilmagiare,
disimainai,
ildimajare,
intostai,
istenteriai,
sdemmaniai
| ctr.
solbèschere
Ètimu
ctl.
desfallir
Tradutziones
Frantzesu
s'évanouir
Ingresu
to faint
Ispagnolu
desmayarse,
desfallecer
Italianu
venir méno,
svenire
Tedescu
in Ohnmacht fallen.
desizàre , vrb: addisigiai,
disigiai,
disigiare,
disigliai,
disilgiai,
disillai,
disixae,
disizare Definitzione
pentzare a calecuna cosa po dha tènnere, fàere disígios
Sinònimos e contràrios
abbramire,
apitare,
bòliri,
chèrrere
Frases
Bona Pasca cun pragere e cuntentu comente disigiais! ◊ nci fiat una borta un'ómini chi disigiàt de si arricai ◊ augurandu totu su chi disillais! ◊ bos pregamus cantu disizades ◊ isse addaghi disizat una cosa est puntu e mortu! ◊ candho unu est sididu disizat s'abba ◊ como che frundhis sa cosa, ca ses mascadu, ma candho irfàmigas za l'as a disizare! ◊ apo disigiau cosas vonas ◊ un'aràngiu ge fia disigendidhu!
Ètimu
ctl.
desitjar
Tradutziones
Frantzesu
désirer
Ingresu
to wish,
to want,
would like
Ispagnolu
desear
Italianu
desiderare
Tedescu
wünschen.
desmuronài , vrb Definitzione
su che calare unu muroni, una trema, sa terra de asuba a giosso a muntone mannu
Sinònimos e contràrios
immarginare,
irrainare,
irribbare,
istremenare,
sfossonai,
smuronai
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
ébouler,
s'ébouler
Ingresu
to slide (down)
Ispagnolu
desmoronar
Italianu
smottare,
franare
Tedescu
abrutschen.
desnudài , vrb Definitzione
bogare sa bestimentu
Sinònimos e contràrios
innudare,
spogiai,
spollincai
| ctr.
bestire
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
dénuder
Ingresu
to denude
Ispagnolu
desnudar
Italianu
denudare
Tedescu
entkleiden (sich).
desogài , vrb: disaogae,
disaogai,
disaogare,
disaugare,
disogai Definitzione
gosare disaogu, istare a divertimentu
Sinònimos e contràrios
disocai,
diveltire,
ispassiare,
isvrasiare,
sdisogai,
spreviai,
sulassai
Frases
aggràssias chi in custa bella die est pótia andhare a si disaogare! ◊ pro la disaugare li at contau sa balentia chi li fit capitada ◊ si est cagliada, como, no cantat piús, no si podet piús disaogare ◊ is piciochedhos si furint disaogaos meda
Ètimu
spn.
desahogar
Tradutziones
Frantzesu
s'amuser
Ingresu
to enjoy oneself,
to take one's mind off
Ispagnolu
divertirse,
entretenerse
Italianu
divertirsi,
svagarsi
Tedescu
sich unterhalten.
despintài , vrb: dispintai,
dispintare Definitzione
fàere sa finta de no ischire, fàere a bíere o fàere a crèdere de no ndh'ischire nudha de una chistione, cuare sa beridade, betàresi a… (tontu, macu), agiummai coment'e ammostare una bisura (pinta) diferente; dhue at logu chi bolet nàrrere a s'istorrare, cambiare o fàere cambiare idea po comente unu iat decídiu
Sinònimos e contràrios
fínghere
/
ibbortare,
istorrai
Frases
Nannedhu dispintat totu sa die e a su sero si cumbinchet chi sa bardana est resissia: ma no est gai (N.Mureddu)◊ Luisi tantu po dispintare at tirau a su tzilleri e zira zira che sont daos in d-una tropichedha de pitzinnas ◊ non podis dispintai sempri!
2.
sa mama est in crica de che dhu dispintare de si cojare
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
feindre,
dissimuler
Ingresu
to pretend,
to dissimulate
Ispagnolu
fingir,
disimular,
despintar
Italianu
fìngere,
dissimulare
Tedescu
vortäuschen.
dessessíre , vrb: disessire Definitzione
andhare a fora; essire fora de se, fàere a macu, a irbariadu
Sinònimos e contràrios
essire
/
ammachiae,
dischissiare,
irbariare,
iscansae
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go mad
Ispagnolu
enloquecer
Italianu
ammattire
Tedescu
den Verstand verlieren.
dessiníre , vrb: disciniri,
dissinire Definitzione
precisare, decídere totu su chi pertocat una cosa o una chistione; fàere, batire a lompimentu calecuna cosa, pigare una decisione; torrare o giare un'arresposta segura
Sinònimos e contràrios
definire,
fàchere,
irdiscinie
Frases
no seu s'ómini giustu po chistionai de mei e de s'òpera chi apu disciniu ◊ circa de no disciniri nudha contras de cuss'ómini poita notesta, in su sonnu, apu patiu meda po càusa sua (Ev)◊ si fuant pinnigaus po disciniri mellus sa chistioni ◊ tocat a dha disciniri: o a iscola, o a intendi sulitus e tumborrus
2.
est mellus chi siat discinia sa volontadi de Deus (Ev)◊ seis discinendu su chi atrus ant cumentzau ◊ si est discinia sa promissa sua ◊ ant disciniu su chi fut pretzetau de sa lei ◊ ita depeus fai po disciniri is òperas de Deus?
3.
sa fémina torravat arrespostas chene impinnos e goi at mantesu su zòvanu meda tempus chene dessinire
Tradutziones
Frantzesu
achever,
définir
Ingresu
to finish,
to determine
Ispagnolu
concluir,
rematar
Italianu
ultimare,
cómpiere,
definire
Tedescu
beenden,
definieren.
destrossài, destrossàre , vrb Definitzione
fàere destrossa, fàere a orrugos, arruinare totu
Sinònimos e contràrios
agigotare,
degogliai,
ifasciare,
isciasciai,
iscruncassare,
secare,
truncai
Frases
destrossada est sa cadena de s'ómine cautivadu
Ètimu
ctl., spn.
destrossar
Tradutziones
Frantzesu
mettre en pièces,
massacre,
endommager
Ingresu
to brake to pieces (to tear),
to damage heavily
Ispagnolu
destrozar
Italianu
fare a pezzi,
scémpio,
disastrare
Tedescu
niedermetzeln.
destrúi , vrb: destrúiri,
distrúere Definitzione
bogare de pare, isconciare, fàere una cosa de no ndhe pòdere bàlere prus, fàere dannu isperdendho o perdimentandho totu: si narat prus che àteru de css. fata chi benit isconciada o ispérdia; in física, tenet su sensu de fàere iscumpàrrere sa cosa de no si agatare prus in logu perunu e in nudha, cosa chi mai podet èssere ca in natura nudha si distruet ma solu totu si mudat, càmbiat bisura
Sinònimos e contràrios
destruire,
idarrocai,
ifàghere,
isciusciai,
isconciare,
istrúere,
torrocai
Frases
che fut sa pesta de is conillos chi distruiat totu su laore ◊ chi tenis idea de distrui aderetzadiri o ti aderetzu! ◊ si gosi distruimus s'ambiente sa salude ndhe perdet cadiune! (T.Pinna)◊ unu fogu lu distruat!◊ cust'undha at covacadu totu, distruendhe cantu sas tziviltades aiant produidu ◊ si mi abbandhonas tue mi distruo, mi fracasso!
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
détruire
Ingresu
to destroy
Ispagnolu
destruir
Italianu
distrúggere
Tedescu
zerstören,
vernichten.
destruíre, destruíri , vrb: diltruire,
distruire,
distruiri Definitzione
guastare, isconciare, fàere una cosa de no ndhe pòdere bàlere prus, fàere dannu isperdendho totu
Sinònimos e contràrios
destrui*,
idarrocai,
ifàghere,
isciusciai,
isconciare,
istrúere,
torrocai
| ctr.
fàchere
Frases
fachent isfortzos pro la distruire ◊ Deus fatzat mossa po ti distruiri: no ses cosa de biri ne biu ne mortu!
Tradutziones
Frantzesu
détruire
Ingresu
to destroy
Ispagnolu
destruir
Italianu
distrùggere
Tedescu
zerstören,
vernichten.
desvanèssiri , vrb Definitzione
iscumpàrrere in su nudha, de no si agatare e ne bíere in logu perunu
Sinònimos e contràrios
ilvanessire,
isvanèssere
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
disparaître
Ingresu
to vanish
Ispagnolu
desaparecer,
desvanecer
Italianu
svanire
Tedescu
verschwinden,
verfliegen.
desviài , vrb Definitzione
su che essire de camminu cunsiderau coment’e ibbàlliu o curpa; fintzes su si pigare is divertimentos
Sinònimos e contràrios
deragliare,
irvertzare,
iscansae,
stressiai
/
desogai
| ctr.
incarrebai
Ètimu
ctl., spn.
Tradutziones
Frantzesu
tourner,
dérailler,
détourner
Ingresu
to swerve
Ispagnolu
desviar
Italianu
deviare
Tedescu
abweichen.
devucàre , vrb Definitzione
fàere cofuda una cosa, istuvonare a fundhu
Sinònimos e contràrios
afungurai,
aprofundai,
aprofundhire,
indevucare,
istuvucare,
stuvulai,
tuvucare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
creuser
Ingresu
to hollow out
Ispagnolu
cavar
Italianu
incavare
Tedescu
aushöhlen.
dhadharàre , vrb Definitzione
sa boghe e su cantare chi faent is arranas
Sinònimos e contràrios
cacariare,
cascararare
Frases
ue in pojatzos dhadharàt sa rana como cantant sas màchinas a glória (P.Casu)◊ una bolta una rana dae su ludu ue faghiat vida dhadharendhe bidet altu altu unu boe matudu pagu atesu in su padru pasculendhe (Limbaresu)◊ sas ranas de carrela e de su poju intendho dhadharendhe una pro una ◊ s'arranedha dhàdharat su cantu antigu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
coasser
Ingresu
to croak
Ispagnolu
croar
Italianu
gracidare
Tedescu
quaken.
diciàre , vrb Definitzione
contare o nàrrere cosas alligras, fàere essias de erríere, nàrrere brullas
Sinònimos e contràrios
botai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
plaisanter
Ingresu
to joke about
Ispagnolu
bromear
Italianu
motteggiare
Tedescu
scherzen,
spaßen.
dighíre , vrb Definitzione
lassare cúrrere o padire un'ofesa, unu dolore, un’istrobbu, chentza ndhe fàere contu: s'impreat solu in sa forma de s'infiniu, cun su verbu pòdere e sèmpere po negare: no poto, no podes, no podet dighire
Sinònimos e contràrios
abbabiai,
agguantai,
bagiulai,
dollorai
Frases
no lu podiat dighire chi sa fiza aiat abbertu sa zanna pro collire su peus de sa bidha! ◊ no lu poto dighire su mi àere fatu custa befe chentza mancu li nàrrere nudha!
Tradutziones
Frantzesu
supporter,
tolérer
Ingresu
to tolerate
Ispagnolu
tolerar,
soportar
Italianu
tollerare,
soffrire
Tedescu
ertragen.
digidíre, digidíri , vrb: digilire,
dizerire,
tizirire Definitzione
su chi faet mescamente s'istògomo a su papóngiu aprontandhodhu po chi is istentinas che potzant suspire su nutrimentu; dighire, lassare cúrrere un'ofesa
Sinònimos e contràrios
concòchere
/
immartire,
ispultidhire,
matiri
Frases
custa est peta rassa chi no si digilit mancu cun sa magnésia ◊ custu est mossu duru a digilire!
2.
iscuru e míseru chie si cumbinchet de poder digilire totu cun su tempus!
Tradutziones
Frantzesu
digérer
Ingresu
to digest
Ispagnolu
digerir
Italianu
digerire
Tedescu
verdauen.
dignài, dignàre , vrb: addignare,
dinniai,
dinnare Definitzione
su si abbasciare a calecuna cosa, a fàere unu sacrifíciu, un'ifortzu, calecuna cosa chi iat a pàrrere una pérdia de cunsideru, de importu, ma sèmpere po una cosa de bonu
Frases
no ti ses mai dignada de amare pastores e massajos: cherias signores e galantzetes!
Tradutziones
Frantzesu
daigner
Ingresu
to deign
Ispagnolu
dignarse
Italianu
degnarsi
Tedescu
sich herablassen.
dilatài , vrb: dilatare Definitzione
su crèschere de mannària de unu materiale prus che àteru cun su caentu, illargare fintzes coment’e isfodhonadura; tirare o lassare agoa
Sinònimos e contràrios
crèschere
/
arreusai,
crastinare,
pellongare,
slargai
| ctr.
afíere,
miminare,
torrai
/
antebitzare
2.
tocat a fai su doveri sentza dilatai de dí in dí!
Tradutziones
Frantzesu
dilater,
renvoyer à plus tard
Ingresu
to delate,
to defer
Ispagnolu
aplazar
Italianu
dilatare,
rimandare
Tedescu
ausdehnen,
verschieben.