Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

dilindàre , vrb: dillindare, dislindare Definitzione distínghere in manera crara Sinònimos e contràrios iscerai, ispeltzificare Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu distinguer Ingresu to distinguish, to specify Ispagnolu deslindar Italianu distínguere, specificare Tedescu erkennen, kennzeichen, spezifizieren.

dilmagiàre , vrb: dimajai, dimmajai, dimmajare, dirmajare, dirmazare, dismajai, dismajare, drimmajare, drimmazare Definitzione pèrdere is atuamentos, coment'e candho unu si che ammusterchet e abbarrat immadoinau un’iscuta po dolore o dispraxere mannu Sinònimos e contràrios abbadherigare, addramainai, addrimmagiare, ammortie, ammustèlchere, dimaniai, disimainai, ildimajare, ilmarinare, sdimajai | ctr. solbèschere Frases a intèndhere custa notíscia est arrivida a si dimmajare ◊ si est dismajadu de su dolore de sas feridas ◊ si fiat dismajau e candu fiat torrau in èssiri fiat corcau de longu ◊ est rutu dirmajatu ma apustis li sont torratos sos sentitos ◊ biendi su trigu furriendi in fogu, su sotzu si est dismajau ◊ cudha fit crebada de su fàmine acantu acantu a si dismajare! 2. a sas boghes pesadas, féminas dilmagiadas e lacos dados volta si sunt bidos (A.D.Migheli)◊ proendhe a fumare, dego so abbarrau dirmajau, chene cunsentire: poi so torrau in trassa Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu s'évanouir Ingresu to faint Ispagnolu desmayar Italianu svenire Tedescu in Ohnmacht fallen.

dimandhàre , vrb: dimannare, domandai, domandhare, domannare Definitzione fàere pregontas, foedhare po bòllere ischire de is àteros, po tènnere ccn. cosa; cricare fémina a pobidha / domandhare una cosa a manu arta = pregontai po abarrai própriu seguru de ccn. cosa, a manera chi cussu chi depit arrespúndiri no boghit frocus o no circhit arreghèscias Sinònimos e contràrios imbistigare, precontare / pedie, prejare | ctr. arraspundi / dare, donai Frases mancu dimandhadu ndhe as, a bídere comente istat Bodale? ◊ a su dimandha dimandha za che so afertu a su logu ◊ dimandhabbilu a manu arta si su dannu l'at fatu isse! ◊ dhis iat domandau in cali logu depiat nasci su Messia ◊ fui domandandu de Antoni ◊ cun cudhus ogus de cristianu su cani pariat domandendu perdonu ◊ candu si nd'iscidat, dhi domandu ita intentzioni tenit ◊ su poeta pesat una boghe de saludu a sa Santa dimandhandho salude e fortuna po totus 2. chi non domandas, mancu àcua ti donant 3. una pariga de palarimpos furint andhaos a dha dimandhare ◊ si cheriat dimandhare sa zòvana chi teniat in su coro ◊ unu giòvunu est andau a si domandai una fémina po mulleri ◊ si m'istimas, domàndhami a sos mannos! Ètimu itl. domandare Tradutziones Frantzesu demander Ingresu to ask Ispagnolu preguntar Italianu chièdere Tedescu fragen, anhalten, bitten.

dimustrài, dimustràre , vrb: addimostrai Definitzione fàere a bíere, ammostare una cosa o una chistione própriu comente est, bogare a campu o provare sa beridade Sinònimos e contràrios cumproare Frases custas immàginis de gherreris natzionalis dimustrant unu sentidu de interessus e de connoscimentu chi si addatant a una vera natzioni a su tempus de sa libbertadi (G.Lilliu)◊ in dogni tempus bastante eroismu ant dimustradu custos abbitantes, veras figuras de patriotismu (S.Mura)◊ tue bae e dimustra chi no est gai! Tradutziones Frantzesu démontrer Ingresu to show Ispagnolu demostrar Italianu dimostrare Tedescu erklären, beweisen.

diosàre , vrb Definitzione fàere onore a ccn., agiummai fàere adoramentu Frases no benint a diosare sa mama morta Tradutziones Frantzesu honorer Ingresu to honour Ispagnolu honrar Italianu onorare Tedescu ehren.

dipaciàre , vrb: dispaciai, dispaciare, dispatzare Definitzione fàereche andhare o bogare sa gente; rfl. andharesindhe Sinònimos e contràrios caciare, disgagiai, disocupai, lissentziare / dispedire | ctr. acasagiai, arrecire, coglire Frases dae cussu logu a tie ti ndhe dipàciant! ◊ serrat sa gianna e mi dispàciat ◊ che l'at dispaciadu ca no lu cheriat prus ◊ isse retzit a totugantos, no che dispàciat mai a nisciunus ◊ no dhos chelzo e che dhos dispatzo 2. a sos operajos che los ant dispaciados dae sa fràbbica ca nachi la deviant serrare 3. apenas si est dispatzau dae su parde est andhau cara a sa domo de sa fémina Ètimu ctl., spn. despatxar, despachar Tradutziones Frantzesu expulser, mettre (dehors) Ingresu to drive away Ispagnolu alejar Italianu scacciare, mandar via Tedescu verjagen, vertreiben.

dirgustàre , vrb: disgustai, disgustare Definitzione pigare su gustu, su praxere de fàere cosa o po ccn. cosa, fàere naschire unu sentidu de arrefudu Sinònimos e contràrios dispiàchere, ilvilire | ctr. piàchere Tradutziones Frantzesu dégoûter Ingresu to disgust Ispagnolu disgustar Italianu disgustare Tedescu anekeln.

disabesàre , vrb: disavesai, disavesare Definitzione pèrdere, lassare o fàere lassare un'abbitúdine o avesu, istorrare de unu vítziu Sinònimos e contràrios disacostumai, irbitzare, ispònnere | ctr. avesai Ètimu ctl. desavesar Tradutziones Frantzesu déshabituer Ingresu to disaccustom Ispagnolu desacostumbrar Italianu disavvezzare Tedescu abgewöhnen.

disacostumài , vrb Definitzione pèrdere o fàere pèrdere un'abbitúdine Sinònimos e contràrios disabesare | ctr. abbetuare, acostumai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu déshabituer Ingresu to wean Ispagnolu desacostumbrar Italianu disabituare Tedescu abgewöhnen.

disafiài, disafiàre , vrb Definitzione pònnere sa marrania, atzitzare a gherrare Sinònimos e contràrios ammarranae, ilmarranare, marranare Frases isciu chi ti at ameletzau candu ti at disafiau, cudha noti Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu provoquer en duel Ingresu to challenge (to a duel) Ispagnolu desafiar Italianu sfidare a düèllo Tedescu fordern.

disaggradài, disaggradàre , vrb Sinònimos e contràrios dispiàchere | ctr. acaressire, aggradèssere Tradutziones Frantzesu ne pas agréer Ingresu to dislike Ispagnolu desagradecer Italianu sgradire Tedescu übel aufnehmen.

disaggraviàre , vrb Definitzione fàere prus pagu grae calecunu càrrigu, nau pruschetotu foedhandho de pagamentos Sinònimos e contràrios allezerire, alligerai, illezerigare | ctr. barriare Frases su guvernu at disaggraviadu sa zente de carchi tassa Ètimu spn. desagraviar Tradutziones Frantzesu détaxer, dégrever Ingresu to relieve Ispagnolu desgravar, aligerar Italianu sgravare Tedescu entlasten, erleichtern.

disalabài , vrb Sinònimos e contràrios apuntai, apuntzirigare, apuntzulare Tradutziones Frantzesu blâmer Ingresu to blame Ispagnolu reprobar Italianu biasimare Tedescu tadeln.

disamorài, disamoràre , vrb Definitzione pèrdere s'amore, s'istima po ccn. o calecuna cosa Sinònimos e contràrios disapegai Tradutziones Frantzesu se détacher, se désaffectionner Ingresu to love no more Ispagnolu desapegarse Italianu disamorarsi Tedescu die Liebe verlieren.

disangrenàre , vrb Definitzione leare, bogare o pèrdere su sàmbene Sinònimos e contràrios assangrare, dissambenare Tradutziones Frantzesu perdre tout son sang Ingresu to bleed Ispagnolu desangrar Italianu dissanguare Tedescu Blut entziehen, abzapfen.

disapegài , vrb Definitzione pèrdere s'amore, s'istima po ccn. o calecuna cosa Sinònimos e contràrios disamorai, ispitzigare Tradutziones Frantzesu se désaffectionner Ingresu to lose one's enthusiasm Ispagnolu desapegarse Italianu disaffezionarsi Tedescu die Zuneigung verlieren.

disaprensionài, disaprensionàre , vrb Sinònimos e contràrios discrèiri, iscrèdere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu détromper Ingresu to disillusion Ispagnolu desengañar Italianu disingannare Tedescu enttäuschen.

disargàre , vrb Definitzione pinnigare s'àliga de su logu, illimpiare Sinònimos e contràrios innetiare, isaligare, mundai Frases sa die fit a tribagliare in campagna, fatu de sa robba, o tzapendhe, o disarghendhe e gai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu monder, nettoyer Ingresu to clean Ispagnolu limpiar Italianu mondare, ripulire dall'immondézza Tedescu reinigen, putzen.

disarmài, disarmàre , vrb Definitzione leare is armas a unu chi ndhe giughet o chi ndhe tenet; leàreche s'armadura, is tàulas a calecuna cosa fata a cimentu armau (es. una bòveda) Tradutziones Frantzesu désarmer Ingresu to disarm Ispagnolu desarmar Italianu disarmare Tedescu entwaffnen, abrüsten.

disaurrài , vrb Definitzione leàreche o bogàreche sa siurra, menguare su pesu chi no serbit (es. de una nave); a logos, bogare a fora (is procos) de s'aurra Tradutziones Frantzesu délester Ingresu to jettison ballast Ispagnolu deslastrar Italianu tògliere la zavòrra Tedescu Ballast abwerfen.