Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

apasaogàre , vrb: apaseguare, apaseogare, apasigare, apasiguai, apasiguare, apasiogare, apasugare, pasiguai Definition agatare o giare pàusu, asséliu, abbrandhare o asseliare unu patimentu Synonyms e antonyms abbacai, abblandai, abbonantzai, abboniri, ammellare, apachiare, apasigonai, assebiai, asselenare, assussegai, illenare | ctr. agegherai, avalotai, salarzare, supuzare Sentences a s'abbréschida su tempus si est apasaogadu ◊ bogadu cuss'oriolu dae conca, si est apasigada e drommida ◊ candho si est apaseguada, a sa pitzinna li at nadu ca fit ghirandhe su babbu ◊ sorre cara, apaséguati, dae pasu a su dolu, unu pacu de sussegu! ◊ istat chietu e apasigadu a un'ala ◊ cussu pisedhu no appàsigat mai! 2. su consolu apàsigat sa pena ◊ arrè, chi ti si apàsigant sas penas! ◊ chirco de apasigare su coro cun s'amore Etymon spn. Translations French se calmer English to become calm Spanish apaciguarse Italian calmarsi, calmare German sich beruhigen, beruhigen.

apasàre 1 , vrb Definition asseliare, abbrandhare, pònnere in pasu, in asséliu / apasare una criadura = apaxiai, fai o nàrriri calincuna cosa po dh’asseliai, chi no pràngiat o àteru Synonyms e antonyms apachiare, apasaogare Sentences si arressat su tempus, si assétiant sas àrvures, sas feras, si apasat onzi chimentu ◊ su logu est apasadu dae s'intrinu Etymon srd. Translations French calmer English to calm Spanish apaciguar Italian calmare German beruhigen.

apatài , vrb: aplatare, apratae, apratai, piatare Definition su si pònnere bàscios bàscios, abbasciaos cun is cambas pinnigadas coment'e cicios in is carrones, fintzes solu su si pònnere (nau de bobboi chi bolat, de pigiones); pònnere coment'e cuaos Synonyms e antonyms abbibbirinai, apimpirinare, aprapiedhai, pònnere, sterriedhai / aclisare, acuae, cuerrai, frànghere, istichire Sentences si est apatada coment'e una pudha ◊ su pilloni si apatat in s'àrburi ◊ un'istria si est apatada suba de una mata ◊ s'astronavi si est apatada in terra ◊ fiat apatau in sa sillieta ◊ chi podis, beni tui a su noti: beni apata apata! (F.Cocci)◊ s'abi no si apatat in su frori sicau ◊ sa musca si apatat in logu brutu 3. gomai no tenit ancora fillus: tocat chi s'isturru si torrit a apatai!… Etymon itl. Translations French se blotir, se tapir English to conceal oneself, to crouch (down) Spanish agazaparse, acurrucarse Italian accovacciarsi, appiattarsi, acquattare German sich zusammenkauern, sich verstecken.

apatigài , vrb: apedicare, apeicare, apeigare, apeitai, apeitare, apeitigare, apetigae, apetigai, apetigare, apetzicare, apitigai, apitigare, petigare Definition pònnere o calare is peis apitzu (de calecuna cosa, de ccn.), nau siat in sensu reale e siat in cobertantza: fintzes pònnere pesu in pitzu; fintzes camminare Synonyms e antonyms abbaticare, acacigai, acarcangiai, apetillai, apetzulare, apeutare Sentences no colat in campusantu mancu pro apeigare su terrinu sa die de sos mortos ◊ fit apetighendhe sos passos de sos àteros ◊ ellus, po apetigai in su ludu andas, ca ndi tenis medas de crapitas!…◊ su pei istràngiu passat e apetigat ◊ so apedicanne sa patza ◊ ant apetzicau su nive ◊ seus apetigandho terra ◊ sas crapas ant apeigadu totu cussa zona ◊ apu apitigau su finugu cun is peis 2. s'ómine si avilit apetighendhe sas lezes de Deus ◊ cussu est apetighendhe su bene 3. seu tropu fadiau ca oi apu apeitau meda Etymon srd. Translations French piétiner English to trample on Spanish pisotear Italian calpestare German treten auf.

apeài , vrb rfl: apeare, apedare Definition calaresindhe de cuadhu, de sa màchina, pònnere is peis in terra, fintzes andhare a pei Sentences est ghiratu Torraddomo: como deretu at apedatu dae su postale Etymon spn. apearse Translations French descendre (d'un véhicule) English to dismount Spanish apear Italian appiedare German absitzen, lassen.

apedatzàre , vrb rfl Definition su si pigare cadha, múngia manna, agiummai su si fàere a orrugos faendho cosa, trebballu o àteru Synonyms e antonyms arrebbentare, diligentziai Etymon srd. Translations French se donner du mal English to do one's best Spanish aperrearse, ajetrearse Italian arrabattarsi German sich bemühen.

apedhàe, apedhài , vrb: apedhare, apedhiai 1 Definition su tzerriare chi faent is canes candho intendhent ccn. cosa; nau in cobertantza, abbarrare aifatu de ccn. narandhodhi cosa Synonyms e antonyms alloroscare, atocare, aciaulai, baulai, imbauai, inciauai Sentences sos canes fint apedhandhe a s'ebba ◊ cussos canes istant tota note apedhendhe ◊ comente at intesu ischimuzu, sa cane at apedhadu ◊ vi at abberu ómines chi sos canes no bi los apedhant ◊ apo inténdhiu is canes apedhando 2. si no li apedhas, cussu no ti ndhe faghet de nudha! Etymon ltn. appellare Translations French aboyer English to bark Spanish ladrar Italian abbaiare German bellen.

apedhiàe, apedhiài , vrb Definition disigiare meda, forte, àere a disígiu; istare abbetiandho chentza mancu tènnere arrexone Synonyms e antonyms apilliare, apitare, ispedhiai, pelliai Sentences si mi apédhias ti basu! Translations French désirer ardemment English to long for Spanish codiciar Italian bramare German begehren.

apedhuncàre , vrb Definition nau de ccn. o de un'animale, torrare a unu pedhuncu, torrare a sa pedhe, totu ossos Synonyms e antonyms illangiare, irromasire, isminunchire, scalaxiri, slangiri | ctr. abboniare, ingrassai Etymon srd. Translations French amaigrir English to make thin (ner) Spanish adelgazar Italian smagrire German abmagern.

apedràre , vrb: apeldai, aperdai, apredae, apredare, apredari Definition fàere a pedra, tostau (ma a logos, apredae, apredari = apredigare, pònnere pesu in pitzu, in àteros apedrare est fintzes fàere s'incodau); isserrare de su corpus, intostamentu de su ladamíngiu in is istentinas Synonyms e antonyms ammarmurai, apiatare, apredinae, cagiare, impedrare, intostai | ctr. ammodhigare, iscagiae Etymon srd. Translations French pétrifier English to petrify Spanish petrificar Italian pietrificare German versteinern.

apedriài , vrb: apedrigare, aperdiai, aprediae, apredicare, apredigare Definition iscúdere, pigare o bochíere a cropos de pedra; pònnere pedra (o fintzes àteru) in pitzu de calecuna cosa a pesu po dha cracare, po no che dha leare su bentu Synonyms e antonyms acodulare, acrastiare, allecucare, ammontricare, apedreare, crastighinare / impedrigare, intellai Sentences a una fémina segundhu su códice ebreu l'ant apedrigada ◊ si ti agato furendhe in su meu ti aprédigo! ◊ funt citius citius che canis aperdiaus! ◊ de comenti dh'ant aperdiau, si fit unu santu dhi fit po martíriu! 2. pro l'azeretare, sa cosa agionedhada cheret apredigada ◊ cosa lébia cheret apredigada, pro su bentu ◊ pro l'abbatigare meda su fenu l'apredigamus Etymon srd. Translations French lapider English to stone, to lapidate Spanish lapidar, apedrear Italian lapidare German steinigen.

apefessionàre , vrb Definition migliorare, fàere bene una cosa a manera de essire méngius, perfeta, chentza difetu Translations French perfectionner English to perfect Spanish perfeccionar Italian perfezionare German verbessern.

apegài , vrb Synonyms e antonyms afessionare, amorare, apicigai Sentences tzia Filomena si fiat apegada a custa pipia pariat chi dhi fiat filla (G.Ortu) Etymon ctl., spn. apegar Translations French s'accrocher, s'attacher English to stick, to grow fond of Spanish apegarse Italian appiccicare, affezionarsi German ankleben, Zuneigung fassen.

apegonài , vrb: apeigonai, apeigonare Definition pònnere su peigone a un'animale iscapu po no si che istesiare de unu logu Synonyms e antonyms abbilandrare, acorrinai, apedicare 1 Sentences apeigonaus bolint is chi bèni ancora no funt domaus! (B.Casula) Etymon srd. Translations French entraver English to shackle Spanish trabar Italian impastoiare German fesseln.

apejonàre , vrb: apesonai, apesonare, pesonai Definition giare ccn. cosa a pesone (es. domo, terras, bestiàmene o àteru) Synonyms e antonyms afitare 1, allocare, arrendai Sentences sa domu dh'eus apesonada ◊ ant apesonau su possessu 2. tèngiu unu magasinedhu apesonau Etymon srd. Translations French louer English to let Spanish alquilar, arrendar Italian appigionare German vermieten.

apeliài , vrb: peleai* Definition pigare múngia, pelea, apeleu, po calecuna cosa, istare abbetiandho cricandho calecuna cosa a un'àteru Synonyms e antonyms abeliai, apiliare, pedie Translations French insister English to ask insistently Spanish batallar, apremiar Italian combàttere, affannarsi, assillare German sich abmühen, bedrängen.

apellàre , vrb Definition ricúrrere contr'a sa senténtzia de su tribbunale o de sa corte de apellu; invocare santos, pedire agiudu Sentences l'ant cundennadu in tribbunale, ma l'at apellada e faghent torra su dibbatimentu Etymon itl. appellare Translations French interjeter appel English to appeal (to a court) Spanish interponer apelación Italian ricórrere in appèllo, appellarsi German Berufung einlegen.

apenài, apenàre , vrb rfl Definition tènnere dolu, làstima, piedade, provare pena, dispraxere, su si interessare de calecuna cosa o de ccn. assumancu po làstima, po piedade Synonyms e antonyms apiadai Sentences su padronu si ndh'est apenadu e li at abbonadu su dépidu ◊ suporto tanta pena e tantu istragu: apenadindhe, apena! (P.Pisurzi)◊ de sa vida chi fatzu apenadindi! ◊ cussu pòburu béciu s'est apenau po mei ◊ a mei mi apenat su coru su intendi a issa! 2. eo t'iscrio, si tue ti ndhe apenas de lègere su chi t'imbio ◊ si apenet de iscultare unu lamentu! Etymon srd. Translations French s'apitoyer, avoir de la compréhension English to be moved Spanish compadecerse Italian impietosirsi, avére comprensióne German Mitleid haben, für jdn Verständnis zeigen.

apensamentài , vrb: apentzamentai, apessamentare Definition àere pentzamentos in conca, arreolos, cimbellas, candho unu no est trancuillu po calecuna dificurtade o bisóngiu o ca timet calecuna cosa, pònnere in pentzamentu Synonyms e antonyms acimbellai, afruscare 1, apinnicare, apistichinzare Sentences is brebeis fiant pascendi chietas e no nci fiat de si apentzamentai po cosa peruna ◊ su malàdiu boliat aparèssiri forti po no apentzamentai is parentis Etymon srd. Translations French se préoccuper English to worry Spanish preocuparse Italian impensierirsi German sich Sorge machen.

apentàre , vrb Definition fàere cosas cun apentu, cun passione (trebballu o àteru), ma fintzes giogare; pigare calecunu bucone po asseliare su fàmene, papare Synonyms e antonyms apassionare, apinniocare, indeletare, intertènnere Sentences mancari mi apente in su pensare, sena risposta addurat cussu tou lagrimare (A.Pes)◊ s'abe si apentat a fàghere su mele ◊ mi apento a iscríere ◊ a sos zogos si bi apentant sos mannos puru ◊ cudhu massaju no ischiat apentare criatura ◊ ti mi astringhes a sinu e mi carignas, mi nínnigas, mi cantas e mi apentas (G.Sini)◊ deo, sa rosa mia, si la tenia in manu mi la tia apentare! 2. sas béstias si apentabant de lustínchinu, de rubu e de turgusa (G.Piga) Etymon srd. Translations French s'appliquer English to apply oneself Spanish aplicarse, deleitarse Italian applicarsi, dilettarsi German sich hingeben, sich aus Liebhaberei beschäftigen.