Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

apalpuzàre , vrb: palpuzare, parpuzare Definition istare a su toca toca cun is manos Synonyms e antonyms ammanucai, apalpedhare, aparpidare, aplopodhare, atrapidare Sentences baso, toco, apalpuzo! Etymon srd. Translations French palper, toucher English to pat Spanish toquetear Italian palpeggiare German befühlen.

apaltàre , vrb: apartai, apartare, partare Definition pònnere a una parte; su si giare o pònnere a una parte, su si cuare po sa giustítzia o àteru / a. unu pensamentu = bogaresiche un'idea dae conca Synonyms e antonyms abbandhare, coigiare / abbuare, aclisare, acuae, ammagare, apatai, frànghere, impertusare, intanae, intupai, intuvedhare, istichire, istugiai Sentences medas si sunt apartados e ti ant negadu provinas unu lughinzu! ◊ ahi cantu atesu mi seu apartau de bosu, Sennori! ◊ propongu de apartai dónnia perígulu de pecai ◊ no istes annuzada pro mi èssere pagu tempus apartadu ◊ ipèrradi una canna e tzoca, si sos iltrunellos si podent apaltare! ◊ cun signalis de tristesa sa Crésia apartat is fielis de is allirghias de su mundu 2. si est apartadu ca lu sunt chirchendhe sos carabbineris ◊ s'amante a ue si est apartada? Etymon ctl., spn. Translations French mettre de côté, se réfugier English to put aside, to shelter Spanish apartar, refugiarse Italian méttere da parte, accantonare, rifugiarsi German beiseitelegen, sich flüchten.

apamentàe, apamentài, apamentàre , vrb: apomentai, apomentare, apumentai, pamentare Definition pònnere o fàere su pomentu, mescamente in logu de istare; foedhandho de terrenu, intostare meda su primu pígiu, fàere tostau che unu pomentu / apomentai a tàula = istèrriri a tàulas unu pomentu, fàghere su pamentu a tauladu Synonyms e antonyms afamentai, arrazolare, impamentare Etymon srd. Translations French planchéier English to pave Spanish pavimentar Italian pavimentare German den Fußboden belegen.

apampài , vrb: apampiai, pampai Definition pigare fogu, intrare in tènnere, fàere fràmula meda, abbruxare cun sa fràmula Synonyms e antonyms abbrugiai, acispare, aframmiare, avampai, papadare / aflachilai, alluscorare | ctr. studai Sentences su fogu apampendu at fatu sa foresta a cinus ◊ unu fogu dh'apampit! 2. mi apampu in su gosu de podi ammesturai s'ispíritu miu cun totu cussas luxis de su celu 3. bentu de soli chi sulas apampendi is piturras mias… Etymon srd. Translations French prendre feu English to flare up Spanish arder Italian avvampare German aufflackern.

apanedhàre , vrb Definition fàere panedhas, una genia de pane, fàere a bisura de panedha Etymon srd. Translations French embuer English to give the form of loaves Spanish hacer pan Italian appanare German in Form von Brotlaiben bringen.

apangàe, apangài , vrb Definition trebballare sa terra cun sa panga, ma nau fintzes in su sensu de catzigare, de s'imbrutare is iscarpas in sa terra Sentences fiat totu sa dí apanghendi in s'ortu 2. immui no essas a s'ortu, ca apangas ludu puru cun su modhori chi dhoi est! Etymon srd. Translations French bêcher English to spade Spanish layar Italian vangare German umgraben.

apantarjàre , vrb Definition fàere sa sprama, fàere pigare assíchidu malu Synonyms e antonyms apantarjare, asciuconare, asciustrare, aterrighinare, atimorilgiai, impagurire, ispramai, ispreare, istrementire, stremessiri Translations French épouvanter English to frighten Spanish asustar Italian impaurire, terrorizzare German einschüchtern, erschrecken.

apantaviàre , vrb Definition fàere a tímere meda, pigare assíchidu Synonyms e antonyms apantejare, apramare, apupurrare, asciuconare, asciustrare, aterrighinare, ispramai, istrementire, isturdinare Sentences faghent tzocos e sonos chi apantàviant totu sos de sa leada ◊ bidindhe a Maria Intaulada si sunt apantaviados totu Translations French effrayer English to frighten heavily Spanish aterrorizar Italian intimorire forteménte German verängstigen.

apantejàre , vrb Definition pigare assíchidu, tímere, fàere a tímere Synonyms e antonyms apramare, asciuconare, asciustrare, aterrighinare, ilgirare, ispramai, istrementire, stremessiri Sentences si est apantejatu canno at intesu carabbineris ◊ sos fitzos sont apantejatos videnne su babbu goi male vogliatu ◊ si apantejat a su cantu de s'istria ◊ custu l'ant imbentatu pro apantejare sos pitzinnos chi cherent essire a denote Etymon srd. Translations French épouvanter English to frighten Spanish asustar Italian spaventare German erschrecken.

apapinàre , vrb Definition istare, abbarrare o èssere coment'e ammammalucaos, su si troboire foedhandho; pigare s'àteru a ingannu, in trampa Synonyms e antonyms impampinare / coglionai, colovrinare, imbovai, ingannai 2. pro apapinare sa zente su deputadu est torradu a preigare in piata boghendhe a pizu promissas Etymon srd. Translations French s'embarbouiller English to get flustered Spanish embarullarse, trabucarse Italian impappinare German sich verhaspeln.

aparagonàre , vrb: paragonai Definition pònnere apare, a paragone, calecuna cosa o ccn. cun calecuna àtera cosa o calecun'àteru siat po bíere un'assimbígiu, siat po bíere is diferéntzias Synonyms e antonyms assemizare, assimbigiai, cufrontare, cumparai Sentences a ite o comente si podet aparagonare custa cosa pro ti l'ispiegare? ◊ chie no ischit benit aparagonadu a su tzegu Translations French comparer English to compare Spanish comparar Italian paragonare German vergleichen.

aparagulàre , vrb: aparaulare, aperaulare Definition (aparàgulo/aperàulo) foedhare cun ccn. po si assegurare calecuna cosa, giare sa peràula, su foedhu, tempus innanti, mescamente foedhandho de cójuas, ma fintzes po css. cosa (e nau sèmpere de parte de chie bolet o at arreciu sa promiténtzia); a logos si manígiat in su sensu de nàrrere is peràulas fortes, de abbrebare Synonyms e antonyms imperaulare, impromíntere, promíntere / abberbare Sentences no l'ischia chi fis aperaulada ◊ cras aramus ca tenimus su tratore aperauladu ◊ sunt andhandhe a chircare manibales, a los aparagulare pro cullire su pisellu ◊ benzeit s'imbiada pro mi aperaulare a s'ómine chi mi cheriat a muzere ◊ mi so aparaulatu chin mamma de fàchere a bonu ◊ andho e aperàulo a Fulanu ca mi serbit a binnennare chida ch'intrat 2. sos malos poderios esistint abberu, ma su retore est prus forte, los at aparaulados e che los at catzados! (Z.A.Cappai) Etymon srd. Translations French retenir, réserver English to book Spanish reservar, apalabrar Italian prenotare German vorbestellen.

aparalumenàre , vrb: aparanumenare, paralumenare Definition pònnere, giare o nàrrere s'ingiúliu a unu Synonyms e antonyms addiciai, allomingiai, annomingiai, aproegliare, azistrare, imparanigiai Sentences aparalumenare est s'istràviu sou e donzunu in bidha tenit un'improverzu Etymon srd. Translations French surnommer English to nickname Spanish apodar Italian soprannominare German einen Spitznamen geben.

aparentài, aparentàre , vrb Definition su si fàere a parente, intrare in sa parentella de un'àteru Synonyms e antonyms imparentai 2. santu Zuanne fit aparentadu cun Zesugristu Etymon spn. aparentar Translations French apparenter English to become related Spanish emparentar Italian imparentare German sich verschwägern.

aparèssiri , vrb Definition su si bíere a fora, essire de si pòdere bíere Synonyms e antonyms aparèschere, apàrrere, cumpàrrere | ctr. ingalare 1, irghelare Etymon spn. Translations French paraître English to appear Spanish aparecer Italian apparire, comparire German erscheinen.

apariciài , vrb: apariciare, aparitzare Definition pònnere, acostire sa cosa a manera chi bèngiat bene a betu a dha pigare candho e ue serbit, o fintzes su dha fàere, cuncordare a manera chi siat comente serbit; nau de gente, su si cuncordare, bestire, èssere prontos a calecuna cosa / aparitzare sa mesa (pro manigare) = pònnere sos aparitzos, pònniri sa tialla, is pratus, cullieras, tratabbucus, tassas, gortedhus, fruchitas, àcua, binu, pani e àteru Synonyms e antonyms abrontai, allinzare, ammainare, ammanitzare, axilitae, cuncordai | ctr. ispariciai Sentences at apariciau durcis sardus e cosa de bufai ◊ cumentzaus a apariciai sa mesa ca est ora de prandi ◊ ant apariciau sa festa po s'intrada de s'obispu ◊ sas nues fint aparitzendhe abbísciu e abbísciu isteit 2. no ti aparicis ca tanti no ti portu! ◊ so bénnidu aparitzau pro mi chèrrere cunfessare Etymon itl. Translations French apprêter English to prepare Spanish preparar, poner la mesa Italian apparecchiare, approntare German decken, vorbereiten.

aparigài , vrb Definition pònnere a pariga a pariga, a duos a duos Synonyms e antonyms acopiare, acrobai, agiobare, allobae, apagiare, cofare | ctr. iscrobare, scongiuntai Etymon srd. Translations French apparier English to pair Spanish aparear Italian appaiare German zu einem Paar zusammen tun.

aparillàre , vrb Definition fàere is paríllias, pònnere is cuadhos e is cuadheris a duos a duos a cúrrere Synonyms e antonyms apajare Etymon srd. Translations French apparier English to match Spanish emparejaracoplar animales Italian apparigliare German zusammenspannen.

aparinàre , vrb Definition fàere in paris, ispràghere o ispainare a aparigiadura, a paris, pònnere apare; cumpònnere un'iscórriu, una diferéntzia, una disamistade Synonyms e antonyms aggalire, aggualai, apalisare / aparagonare, cumparantziai Sentences aparinare camineras, caminos ◊ tundhindhe, bois faghides iscalas chi apàrinant unu mese a poi ◊ sa betzesa puru bi cheret, pro aparinare sos dépidos! ◊ candho sos cadhos no apàrinant comente si devet, sa cursa no resessit bene (P.Casu) Etymon srd. Translations French niveler English to level, to compare Spanish emparejar Italian livellare, confrontare German einebnen, vergleichen.

apartèniri, apartènnere , vrb Definition èssere de ccn. o èssere parte de ccn. cosa Sentences cust'eredadi apartenit a tui Etymon srd. Translations French appartenir English to belong Spanish pertenecer Italian appartenére German gehören.