Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aperperàre , vrb Definition fàere una cosa pèrpere, totu pínniga de unu matessi andhare Synonyms e antonyms atamanare Etymon srd. Translations French uniformiser English to uniform Spanish uniformar Italian uniformare, omogeneizzare German uniformieren, homogenisieren.

aperràre , vrb Definition fàere a conca sua chentza ascurtare su pàrrere, su cossígiu de s'àteru Synonyms e antonyms betiare, incalliri, ostinai, tostai Etymon spn. emperrarse Translations French s'obstiner English to insist Spanish emperrarse Italian ostinarsi German sich versteifen.

aperrighinàre , vrb Definition no bòllere intèndhere s’arrexone de s'àteru, fàere a conca sua chentza bòllere ascurtare nudha, pecare a perronia Synonyms e antonyms abbetiae, aconchinae, acorrochinare, intestai, tostoinare Etymon srd. Translations French s'obstiner, s'entêter English to be obstinate Spanish emperrarse Italian fermarsi a lungo con ostinatézza, incaponirsi German auf seinem Kopf bestehen, sich versteifen.

apestài, apestàre , vrb Definition ingòllere o apicigare apesta, maladia mala, fàere dannos; fàere fragu légiu meda, pudidore Synonyms e antonyms impestai, impestulare Sentences mostres si pesant dae su profundhu e sa terra apestant de pudine (P.Casu) Etymon srd. Translations French empester English to infect Spanish apestar Italian appestare German verseuchen.

apetàre , vrb Definition pònnere su petu nou, unu pígiu nou a su fundhu de is iscarpas, de mesania a sa punta, asuta Synonyms e antonyms arressolai, impetare, inciolai Sentences su catolàgiu, poveritu, cun totu cussos fundhos de apetare!…◊ oe amus de apetare iscarpas Etymon srd. Translations French ressemeler English to resole Spanish echar medias suelas Italian risuolare German neu besohlen.

apetzài, apetzàre , vrb Definition segare a orrugos, pruschetotu foedhandho de linna; foedhandho de gente, iscabbúllere ccn. cosa, arrennèscere a ndhe bogare calecuna cosa, a cumbínchere s’àteru; si narat fintzes in su sensu de ischire o de cumprèndhere Synonyms e antonyms arrogai, chimentare, ispetzare, segai Sentences seco sas cambas sicas de s'éliche, las apetzo e mi las gàrrigo ◊ si as idea de bi apetzare linna, in s'àlvure mia, cheret chi isetes! ◊ ti giamo pro mi apetzare un'àrbure a su fogu ◊ candu apetzas sa linna beni po ti abasiai 2. no lu chirches prus, a isse, tantu no ndhe apetzas nudha ◊ e bae e apetzabbei in cosas gai mannas, tue!… Translations French tronçonner English to piece together Spanish cortar madera Italian appezzare German in Stücke zerscheiden.

apiadài , vrb: apiedai, apiedare, apiodare Definition àere dolu o piedu Synonyms e antonyms afriscionare, apenai, cummòvere Sentences pro casticu l'at lassau campàndhesi comente podiat ma apustis si ndh'est apiedau e l'at azudau ◊ si apiedet sa terra in su retzíremi pro s'eternidade! ◊ in sa misericórdia sua si est apiodau de Israele (B.Putzu)◊ apiòdati de nois! Etymon srd. Translations French apitoyer English to pity Spanish compadecerse Italian impietosire German Mitleid haben.

apiadàre , vrb Synonyms e antonyms imbasciai Translations French se baisser English to stoop (down) Spanish agacharse Italian abbassarsi, chinarsi German sich bücken.

apiagàre , vrb: pragare* Definition fàere totu a liagas Synonyms e antonyms agliagai Translations French blesser English to hurt Spanish llagar Italian piagare German verwunden.

apianàre , vrb: aplanai, aplaniai, apranai, apranare, apraniae, apraniare, pranae Definition fàere in pianita, trebballare cun sa prana po fàere lisa sa linna; fàere in paris, pranu; in cobertantza, pigare a frandhigos Synonyms e antonyms allisai, impianitare / aglianai, apalisare, arrepranai, ispianare, splanai Sentences isciu comenti boit apranau un'arrogu de linna 2. sa terra est forrogada e dh'apràniat 3. isse cheret apraniadu, si cheres chi ti ponzat mente Etymon srd. Translations French raboter English to plane Spanish cepillar, allanar Italian piallare German hobeln.

apiatàre , vrb: apietare, apretare Definition fàere a preta, nau de su late, de su sàmbene, cagiare / sàmbene apretadu, apietadu = sànguini callau, aperdau Synonyms e antonyms abbeladinare, acepare, aggromare, alleae, ammallorai, apedrare, assambellutare, cagiare, giagare Sentences su sàmbene de s'animale, candho si coglit, cheret morigadu pro no si apietare Etymon ctl. (a)pretar Translations French faire grumeler, coaguler English to coagulate Spanish formar grumos, cuajar Italian raggrumare, coagulare, rapprèndere German ballen, gerinnen.

apibiàre , vrb: apibinai, pibiare* Definition pigare a unu a pibios, coment'e tenendhondhe làstima Synonyms e antonyms achigulare, ammischinai, annischissai, arrosci, cascaviare, lastimai, memulare, pibincai, spibiai Translations French plaindre English to mourn, to pity Spanish compadecer Italian lamentare, commiserare German beklagen, bemitleiden.

apicài , vrb: apicare, picai 2, apicari Definition pònnere cosa arréschia in calecunu logu, in calecuna punta o àteru (es. crau, puncione) a manera chi abbarret pendhendho in artu; artzare a pitzu de calecunu logu / apicai sonajolus a unu = bogàreli fogu, nàrrere in ziru cosas chi no sunt Synonyms e antonyms acadhai, apichedhai, apilicare, impicare | ctr. ispicai Sentences a pitzu de cuss'orroca no apo tentu ocasione de apicare ◊ commo sas coronas sunt apicandhedhas in sos muros ◊ in bellu logu as apicau is crais!… 2. unu belosu aiat mortu sa muzere e si fit apicadu isse puru 3. su serbidori ndi at pigau in sa bértula sa cosa chi furiat apicada ◊ bi aiat colves e canistedhas apicadas Etymon itl. appiccare Translations French accrocher English to hang Spanish colgar Italian appèndere German aufhängen.

apichedhài, apichedhàre , vrb: apicuedhai Definition artzare in logu malu, andhare in artziada meda, a in artu Synonyms e antonyms acadhai, aperricare, aperrociai, apicai, apicocai, apiculai, apilicare, apitzuligare Sentences si apichedhat in dónnia logu ◊ mi apichedho a s'iscala ◊ su mari andat e torrat, si apicuedhat in s'arena ◊ mi nci seu apichedhau a una mata ◊ nci fia apichedhada dèu puru a monti ◊ nci apicuedhastis a pícius de is matas de s'ocalitu Etymon srd. Translations French grimper English to climb (up) Spanish trepar Italian arrampicarsi German klettern.

apicigài , vrb: apicigare, apitzicare, apitzigai, apitzigare, picigai Definition pònnere cosa, prus che àteru cun colla o àteru de apicigosu, a manera chi abbarret totu impare cun àtera; nau in cobertantza, istare aifatu de ccn. in manera ifadosa; nau de cosas de papare, fàere bene, pònnere prupas / a./c. apitzigandhe = (a logos) èssere a costazu, a fiancu, lacanante Synonyms e antonyms apodhai, atacare / acadenanciare, acadrancai, apegai, incadranancare | ctr. ispitzigare Idioms csn: no apítzicat ne a muru e ne a gianna = no b'intrat in nudha; apitzigare una trampa, apicigaidha a unu = arrennèsciri a cuncordai un'ingannu, ingannai, fàghereli brulla mala; apicigai unu mali, una maladia = colare sa maladia de unu a s'àteru Sentences pàspia podha in sa banchita ca sinono sa pasta cariendhe ti si apítzigat, totu! ◊ is tancus de su pani in su canistedhu si ponint unu pagu atesu po no si apitzigai 2. de su chi papant no ndi dhis apitzigat nudha 3. apitzigada ti l'apo sa trampa: deo puru, si cheres, so tramposu! 4. sos boes funt paschindhe in su cunzau apitzigandhe Etymon itl. Translations French coller English to stick Spanish pegar Italian appiccicare German ankleben.

apiculài , vrb: apicurai Definition artzare a pitzu de calecunu logu o cosa, a in artu, coment’e apicandhosi ca est logu malu e andhat male, aguantandhosi cun is manos fatas a gànciu Synonyms e antonyms acadhai, aperrociai, aperricare, aperrintzare, apicai, apicocai, apichedhai, apilicare, apugiai Sentences si apículat finas a su cúcuru de su monti ◊ no fait a dh'aciapai aundi si est apiculau a sonai is campanas! ◊ is istaris de Castedhu de susu funt apiculaus in sa costera ◊ custa costera arrata est logu de si apiculai a usu de crabas ◊ is pipius si apículant a is matas ◊ si est apicurau a su muru Etymon srd. Translations French grimper, escalader English to climb Spanish trepar, encaramarse Italian arrampicarsi, inerpicarsi German klettern.

apigài , vrb rfl: aprigae, aprigai, aprigare Definition su si pònnere in aprigu, asuta o in pinna de calecuna cosa po no s’isciúndhere, no pigare sole, bentu o àteru de istrobbosu; fintzes su si arrangiare in calecuna àtera dificurtade; giare amparu / aprigaisí a ccn. = cricare, pedire agiudu a calecunu Synonyms e antonyms abbigare 1, aggrundhare, apaltare, apogiai, arrociare, arrundhare, crancare, frànghere, oprigai / amparai Sentences candho proet si aprigat in calecunu precone ◊ mi seu apigau de s'àcua ◊ no dhoi fiant matas po umbra aundi si aprigai ◊ cun cussu tempus mau si seis aprigaus in caincunu logu? ◊ arratza de temporada, no iscidiaus innui si aprigai! ◊ sa genti, ispramada ca is sordaus fiant isparendi, at iscapau a cúrriri po si aprigai ◊ donniunu si aprigat po sole o po s’abba ◊ su pastore aprigàt is brebès aintru de su nuraghe 2. nisciunus mi agiudat: no isciu prus aundi mi aprigai! ◊ cussu si no iscit ite fàere si aprigat a s'italianu! ◊ a s'ora de su bisóngiu si aprigànt a issa 3. giai chi podeis tantu, aprigai su cristianu! Etymon srd. Translations French s'abriter English to protect oneself Spanish ampararse Italian ripararsi, rifugiarsi German sich flüchten.

apigiài , vrb Definition incasciare apare duas pedras, duos crantos de linna, o àteru; ispínghere una cosa a forte po chi abbarret firma Synonyms e antonyms imbasare, incasciae / abbatigare, ispígnere Sentences sa porta no apígiat bèni Etymon ctl. pitjar Translations French joindre English to tally Spanish encajar Italian combaciare German zusammenpassen.

apigiàre , vrb: apijare, apricare 1, aprigare 1, pigiare 1 Definition fàere totu a pígias, a pinnigas, a tzirbisas Synonyms e antonyms acarrongiai, afrascillonai, apistillonai, arruntzai, atavellai, frongire, granculai, pinnicai, prighizonare, prinzigunire | ctr. ispixare, istirai Sentences sas bestes postas male si aprigant ◊ timet a si sere ca podet apricare su bestire Etymon srd. Translations French froisser, chiffonner English to wrinckle (up), to fold Spanish fruncir, arrugar Italian aggrinzire, piegazzare German runzeln, zerknitten.

apigliài , vrb: apillai 1, apizare 1 Definition artzare apitzu, a pígiu, fàere o pònnere su pígiu, nau de cosa in mesu de abba o de cosas deasi; fintzes essire de si pòdere bíere, bogare a pígiu Synonyms e antonyms aproghilare, bènnere Sentences no isciat a nadai e po ndi podi apillai fiat is cambas de innòi e de ingudheni ◊ ndi torràt a apillai sa conca assicau timendi de si allupai ◊ su late caentadu si murigat a manera chi no apizet 2. apilla a domu! ◊ a unus a unus apillant is istedhus ◊ e candu ndi dh'apillat su nòmini de sa santa, su predicadori, in custa prédica? Etymon ltn. applicare Translations French remonter à la surface English to surface Spanish subir a flote Italian venire a galla, risalire in superfìcie German auftauchen.