aciúvu , nm Definizione
su che calare o abbasciare a fundhu in mesu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
aciuvamentu,
afundhamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engloutissement
Inglese
sinking
Spagnolo
hundimiento
Italiano
affondaménto
Tedesco
Versinken.
acíva , nf: atziva Definizione
totu is trastos de una cojuada noa
Sinonimi e contrari
asciugàriu,
pannamenta
Frasi
còmpora cantu cheres note e die: arrecadas, collanas e acivas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trousseau de jeune fille
Inglese
trousseau
Spagnolo
ajuar,
equipo
Italiano
corrèdo da spòsa
Tedesco
Aussteuer.
acivargiàe , vrb Definizione essire o fàere arrasposu che chivarzu Sinonimi e contrari raspinai Etimo srd.
aciviméntu , nm: atzivimentu Definizione
su atzivire, sa resa, sa fortza de cundhire chi tenet una cosa chi, fintzes si est paga, bastat po meda; totu is trastos de una domo, mescamente cussos de s'isposa e fintzes is prendhas
Sinonimi e contrari
atzivu
2.
cussa fiat s'arrobba po s'acivimentu de is giòvanas isposas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
efficacité,
haut rendement
Inglese
efficacy,
strong return
Spagnolo
alto rendimiento,
eficacia
Italiano
fòrte résa,
fòrte rendiménto,
efficàcia
Tedesco
sehr gute Leistung,
Wirksamkeit.
acivíre, acivíri , vrb: atzivire Definizione
su bastare cun pagu po fàere cosa meda, nau de cundhimentos o cosas chi si aciunghent a un'àtera po dhi giare una calidade diferente; su bastare de sa cosa a unu bisóngiu, fintzes su frunire unu logu o una domo de su chi dhi bisòngiat
Sinonimi e contrari
achipire,
achivire,
fornire
Frasi
custa tinta atzivit meda: cun custu pagu che apo illatadu totu cussu muru ◊ atzivit un'ira cussu piberonedhu ruju: est bastadu una puntighedha cantu s'ungra pro dare su picante a totu su mànigu ◊ cust'ozu atzivit meda ca sa cosa chi fries no ndh'atzupit nudha
2.
s'ortalíscia pro totu est atzivida ◊ sendhe atzividu de totu, aite a leare s'anzenu?!◊ cosa a papare bi ndh'at pro ndhe atzivire unu ristorante!
3.
a sa chi fuit in allerga bajania e deviat atzivire su cuviu a mente frimma, lestra sa manu curriat pro achipire in s'arminzu
4.
sa domo tantu no la tenet bene atzivida!…◊ tziligherta, espu, fromiga… totus a issuciare pibione naendho chi Deus dhos at fatos pro èssere acividos (A.Barra)
Etimo
itl.
accivire
Traduzioni
Francese
être efficace
Inglese
to be effective
Spagnolo
ser eficaz
Italiano
èssere efficace
Tedesco
ergiebig sein.
acixiristàe achighiristài
aclamài, aclamàre , vrb: acramare Definizione
coment'e cramare, tzerriare, giare unu títulu o títulos a unu, foedhare a bàntidu de ccn., tzacurrare is manos
Traduzioni
Francese
acclamer
Inglese
to acclaim
Spagnolo
aclamar
Italiano
acclamare
Tedesco
Beifall spenden,
ausrufen.
aclàmu , nm Definizione
su aclamare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
acclamation
Inglese
acclamation
Spagnolo
aclamación
Italiano
acclamazióne
Tedesco
Beifall,
Zuruf.
aclarài , vrb: acrarai,
acrarare 1,
acrariai,
acrariare Definizione
fàere a bíere, pònnere a craru, fàere ischire; èssere o fàere prus craru, cun prus lughe / a. una chistioni = crarire, ispiegare una chistione
Sinonimi e contrari
acrarire,
ispalesare
/
isclarai,
iscrarire
Frasi
sa luxi acrarat su scuriu ◊ dúbbiu predosu, súrbile malinna chi mi sughes su sutzu de s'aorta… acràrati: ite cheres? (G.Piga)◊ su beranu est giai acrarendusí ◊ s'aràngiu, candu su frutu si acrarat, s’iscerat si est de croxu grussu o fini ◊ po mei ita momentu tristu, chi no s’acrarit sa beridadi!(G.Pillai)◊ mi at tzirriau po acrariare sa chistione
2.
sa diri est acrariendi ◊ bidia su sole acrariandhe sos paris e sos montigos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
manifester,
éclaircir
Inglese
to disclose,
to illuminate
Spagnolo
aclarar
Italiano
palesare,
rischiarare
Tedesco
offenbaren,
klären.
aclaríre , vrb Definizione
su pònnere in craru una cosa naendhodha
Sinonimi e contrari
crarire,
declarai
| ctr.
cuai,
denegare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déclarer
Inglese
to declare
Spagnolo
declarar
Italiano
dichiarare
Tedesco
kundtun.
aclavàre , vrb: clavai Definizione craitare, pònnere púncias, craos, po firmare calecuna cosa Sinonimi e contrari apunciae.
aclisàre , vrb: eclisai* Definizione su cuare, nau prus che àteru de sa Luna, de su Sole candho Luna e Terra si ponent una ananti de s'àtera faendhosi umbra impedendho deosi de bíere su Sole (o s’efetu suo, in totu o in parte) Sinonimi e contrari acuae, apaltare, frànghere, grisai 1, incrissiri, tudai.
aclísu , nm: eclissi* Definizione su si pònnere ananti s'una de s'àtera sa Terra e sa Luna e s’umbra chi si faent Sinonimi e contrari incrissidura.
acloài , vrb: acroae, acroai, acroiai Definizione arregòllere e aguantare is oos asuta in caente po fàere naschire is pudhighinos, comente faent is pudhas e pigiones chi si cicint in pitzu; (in cobertantza) istare o pònneresi abbasciau coment’e pudha frochindho, pigare a frandhigos; fàere sa boghe de sa pudha candho est cicia in pitzu de is oos o portat is pudhighinos piticos, o fintzes candho est in mota de frochire (in cobertantza, istare a chistionu, foedhandho chentza cabu) Sinonimi e contrari chiochire, clocire, crochidare, forcire, tzotzare, tzotzire Frasi sa pudha est sétzia acroendi, frucendi is ous 2. filla tua est acroendi cun cussu macu ◊ aici seis acroendi, in pontis de fai su trabballu chi depeis fai?! Etimo srd.
aclúdere , vrb Definizione pònnere impare (prus che àteru nau de paperi, documentu, in sa matessi busta chi si mandhat po àteru).
acò , iscl Definizione
foedhu chi atzitzat s'atentzione de unu po abbaidare una cosa chi acontesset
Sinonimi e contrari
lah!,
mih!
Frasi
acò sos castanzeris! ◊ acò s'animale! ◊ acò su mare de Sardigna biaitu e su chelu sou sempre giaru! ◊ acò s'astru de arghentu ispannendhe dogni nue, acò sa luna!
2.
e acò chi sa mama si est detzisa de presentare su fizu sou a s'isposa ◊ acò chi un'arveghe si chírriat dae s'ama, leat filu a s'ala de sos anzones e ndhe sèberat unu
Etimo
ltn.
eccu(m) hoc
Traduzioni
Francese
voici!,
voilà!
Inglese
here it is!
Spagnolo
he aquíahí
Italiano
ècco!
Tedesco
hier,
da ist.
acò! , iscl Definizione acosta!, acostai!, acúrtzia!, beni!
acòa , avb, prep: agò,
agoa,
agou Definizione
a coa, tempus apustis, pustis de…; in daesegus, apalas / torrare agoa = itl. indietreggiare; torrare agoa sa lughe = itl. riflettere
Sinonimi e contrari
addaesegus,
aissegus,
apabas,
afatu
/
abosca,
addaboi,
apoi,
apusti
| ctr.
innantis
Modi di dire
csn:
acoa meu, tuo, suo = apustis meu, tou, sou; a s'acoa = assassegus; su martis de agoa = martis de carrasegare; su prat'e agoa = in isposonzu, zenia de brulla chi si faghet a su cojadu nou (piatu cun corza, ossos e àteru de frundhire chi li presentant cuguzadu che a… sa menzus cosa)
Frasi
a arrí agoa, a sa scuada de is ballus! ◊ chiscellu, a su cane: miret chi acoa murrunzamus nois! ◊ immou papai e agou andais! ◊ issu abbarrat agoa ca depit èssi s'úrtimu ◊ su de agou pigadhu in cou! ◊ a s'acoa at pentzau in su malu
2.
recuint acoa de s'iscurigada ◊ sa maista dhu poniat agò de sa lavagna candu fadiat a mau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
après
Inglese
after
Spagnolo
atrás,
trás
Italiano
indiètro,
addiètro,
dópo
Tedesco
zurück,
nachher,
dann.
acoacò , avb: agoagoa Definizione própiu a coa, apalas, tempus apustis de ccn. o de calecuna cosa o fatu Sinonimi e contrari addaesegus, aissegus, incuadas, insegus Etimo srd.
acoài, acoàre , vrb Definizione
pònnere, andhare o istare s'unu aifatu de s'àteru, acoa, e fintzes abbandhonare; tirare agoa, tirare a longas, acostire cun sa coa a calecunu tretu comente faet unu carru o un'àteru mezu po carrigare o iscarrigare cosa
Sinonimi e contrari
acodiai
/
aisetare
Frasi
cussas pòberas terra sunt acoatas
2.
sa zente est acoendhe: pro pagare isetat sas úrtimas dies
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se mettre derrière
Inglese
to put in line
Spagnolo
poner en hilera
Italiano
accodare
Tedesco
hintereinanderreihen.