abbicajòni , nm: apicajoni Definizione cosa apicada, pendhe pendhe, e fintzes gànciu po apicare cosa; cambu de mata càrrigu de frutu Sinonimi e contrari apicone 2. is piciochedhus iscerànt s’abbicajoni prus cotu e papànt s'olioni sena nimmancu ispudai su seminedhu Etimo srd.
abbichèdha , nf: abbigedha,
abbighedha Definizione
proja, proidura a lébiu, de abba paga, de pag'ora
Sinonimi e contrari
abbita,
arrosina,
lentina,
modhina,
proischina,
propixina,
tzibina
Frasi
est un'abbighedha serena serena ma ifundhet etotu ◊ abbigedha at betau, oe!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petite pluie fine
Inglese
drizzle
Spagnolo
llovizna
Italiano
pioggerèlla
Tedesco
Sprühregen.
abbíchidu , nm Sinonimi e contrari bicada, ispitzulata, pitulada Frasi sa carroga est addolimendi po is abbíchidus de is pavonis chi nci dh'ant istratallada de mesu intzoru! Etimo srd.
abbichizàda , nf Definizione meledu, genia de idea fintzes pagu aderetzada / bènnere (de un'idea) a una a. = gai, totinduna Sinonimi e contrari bremmigorru, bidhídhiri, birbillitzu, crichivellu, muschinada.
abbicocài , vrb Definizione su mòvere de sa bardúfola in terra, o fintzes de sa cometa o abbilone in s'ària; acropare o lassare unu singiale, una mància, in su frutuàriu Frasi cometa de paperi, abbicocasta liera e stocatzina in celus sèmpiri chen'e làcanas (S.Chiappori) 2. at landiredhau e mi at abbicocau totu sa fruta Etimo srd.
abbicónia , nf, nm: abbicóniu,
apicóniu,
bicónia,
picónia Definizione
prus che àteru si narat in su sensu de calecuna cosa bona de papare, ma podet èssere fintzes bundhante, meda
Sinonimi e contrari
ispuntinu,
pichetada,
pranzete,
rebbota
Frasi
aiant fatu un'abbicóniu a petza arrustida ◊ amigos allevadores aiant ammaniadu un'abbicóniu cun porchedhos passados in sazu e in foghile ◊ sas mariposas sunt in apicóniu in su cagarantzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
casse-croûte
Inglese
snack
Spagnolo
tentempié
Italiano
spuntino
Tedesco
Imbiß.
abbiconiàre , vrb Definizione pigare un'abbicónia, unu móssigu / tantu po dh'a. = (fau calincuna cosa) tanti po dhi donai su cuntentu Etimo srd.
abbicóniu abbicónia
abbidamènte , avb: abbididamente,
abbididarmente Definizione
coment’e biendho (craru) su chi s'est faendho o chi si bolet fàere, apostadamente, ischindho e bolendho su chi si faet (ctr. de malascigura)
Sinonimi e contrari
abbidentemente,
abbiduduidu,
apostadamente
Frasi
cussa fit mancàntzia fata abbididamente e la depiat pagare ◊ chi si fetat male in fadhina, pro no ischire, si podet cumprèndhere, ma abbididarmente nono! ◊ cussu est dannu fatu abbididarmente, no est irmarru!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
en connaissance de cause
Inglese
after due consideration,
deliberately
Spagnolo
con conocimiento de causa
Italiano
a ragion veduta,
deliberataménte
Tedesco
nach reiflicher Überlegung.
abbideàu , agt: aideau Definizione chi portat idea de…, chi punnat a fàere calecuna cosa, chi tenet gana bona de fàere Sinonimi e contrari ideau, imbideadu, inganatzidu, intensionau, volontariosu Frasi s'abbideadu ponet coidadu ue si agatat, tenet abbrítiu ◊ cussu est pitzocu abbritiosu, abbideau a tribballare Etimo srd.
abbidentemènte , avb Sinonimi e contrari abbidamente, abbiduduidu, apostadamente Frasi su chi at fatu l'at fatu abbidentemente, chin malíssia puru.
abbídere , vrb rfl: abbíere Definizione
coment'e bíere, su si acatare de sa cosa / pps. abbidu, abbistu
Sinonimi e contrari
abbillai,
abbitzare,
acatae,
saerare
Frasi
totu de incantu mi est boladu chena mi abbídere de cale manera ◊ sa morte nos ferit chi mancu nos ndhe abbidimus ◊ su tempus che est coladu chena mi ndhe abbíere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'apercevoir
Inglese
to perceive
Spagnolo
darse cuenta,
advertir
Italiano
accòrgersi
Tedesco
bemerken.
abbidhiài , vrb Definizione
papare meda, agiummai coment'e bogare su bídhigu, s'imbíligu, de cantu est prena sa bentre
Sinonimi e contrari
abbentrare,
abbentruscare,
abbiscarzare,
abbrentosicare,
abbudagare,
abbuselcare,
abbuzare,
afraschedhare,
atatamacare,
imbrentai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se rassasier
Inglese
to shift oneself
Spagnolo
atiborrarse,
hartarse
Italiano
satollarsi
Tedesco
sich sättigen.
abbidhiritzài, abbidhitzirài , vrb Definizione
intostare, cancarare de su fritu
Sinonimi e contrari
abbadherigare,
acancarronae,
aggurjare,
ammarmurai,
apisidhiri,
ateterigare,
ingortigai,
inteterighedhare,
intostai
Frasi
su frius abbidhiritzat is manus ◊ su pani pagu axedau abbidhiritzat a lestu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engourdir
Inglese
to numb
Spagnolo
entumecer
Italiano
aggranchire
Tedesco
erstarren lassen.
abbidída , nf Definizione
su èssere abbistos, ischidos, s'abbilidade de bíere e de cumprèndhere
Sinonimi e contrari
abbiléncia,
abbilesa,
abbilidade,
abbistesa,
abbristéntzia,
capacidade,
spertesa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
perspicacité
Inglese
canniness
Spagnolo
prudencia,
acierto
Italiano
avvedutézza
Tedesco
Umsicht.
abbididamènte, abbididarmènte abbidamènte
abbidràdu , pps, agt: afridadu Definizione de abbidrare; fatu che imbidru, a imbidru Sinonimi e contrari imbidradu 2. sono rutos chene sole suta de sas pranetas afridadas.
abbidràre , vrb: afridare Definizione
fàere a imbidru, coment'e imbidru
2.
candho unu est morindhe si li abbidrant sos ojos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vitrifier
Inglese
to vitrify
Spagnolo
vitrificar,
vidriar (cerámica)
Italiano
vetrificare
Tedesco
verglasen.
abbídu , pps, agt Definizione de abbídere; chi est abbistu Sinonimi e contrari abbizadu Frasi nara, no ti ses abbida chi totu ti ant coglionada? 2. s'abbida persone chi osservat su mundhu si meravizat (C.Sagheddu).
àbbidu , nm: àbbitu Definizione
beste longa chi si ponent mescamente preedes, padres e mòngias; bestimentu de pònnere a su mortu in su baulu
Sinonimi e contrari
beltimenta
Modi di dire
csn:
frundhire sos àbbidos = essiresindhe de preíderu, de prade, de monza; bentulare sos àbbidos a unu (in suspu) = donai una surra
Frasi
su fillu iat incingiau s'àbbidu de predi ◊ como sos preíderos no ndhe ponent prus de àbbidu ◊ su para est cun s'àbbidu frunzuladu ◊ fradis e sorris de sa cunfraria funt bistius cun àbbidus biancus
2.
pro me sa limba sarda est una rosa e la besto cun àbbidos de fada (L.Mudadu)
3.
za bi los ant bentulados sos àbbidos a su padre!…◊ at frundhidu sos àbbidos e si est cojadu
Terminologia scientifica
bst, prdc
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
soutane (des prêtres),
froc (des moines)
Inglese
frock
Spagnolo
túnica,
hábito
Italiano
tònaca,
talare,
sàio
Tedesco
Kutte.