aspríxi , agt Definizione
asprixedhu, unu pagu aspru, aghedu
Sinonimi e contrari
acronzu,
agritu,
aspritu
Terminologia scientifica
sbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aigrelet
Inglese
rather tart
Spagnolo
áspero
Italiano
asprigno
Tedesco
säuerlich.
aspronàre , vrb Definizione púnghere a isprones; pònnere presse, atzitzare Sinonimi e contrari ispronai / impunciai, impuntzonare, ispuntogliare Frasi aiat aspronau s'ebba e pac'ora apustis nche fit arribbau 2. aspronabat pro allestrare su passu ca teniat presse Etimo srd.
aspròne , nm: isprone*,
sproni Definizione
genia de orrodighedha totu a puntas, posta in d-unu ferru arcau intrau in su cracàngiu, po púnghere a costas de s’animale po dhu fàere andhare, candho si cicit a cuadhu; orrugu o tretu de muru fatu a istúturu cun àteru a parte de fora po dhi giare prus fortza de costau; agt. puru? / minestr'e isprone = zenia de minestredha de brou a zisa de un'isprone minudu
Sinonimi e contrari
contrammuru,
limboro
Frasi
a su cabadhu fíchili s'asprone e bola! ◊ a s'achicada de sos asprones, sos cadhos sunt tucados isuliendhe prúere
3.
est una de sas famíllias prus asprones de sa bidha
Cognomi e Proverbi
smb:
Asproni
Traduzioni
Francese
éperon
Inglese
spur
Spagnolo
espuela,
contrafuerte
Italiano
speróne,
contraffòrte
Tedesco
Sporn,
Strebemauer.
aspronúdu , agt Definizione chi portat isprones, nau in cobertantza de gente metzana Frasi fint ómines aspronudos: fachiant bardanas e aiant fatu annos de galera Etimo srd.
aspròre, aspròri aspòri
asprósu , agt Sinonimi e contrari arraspinosu, arraspiosu, arrescidhosu, aspru Frasi in su caminu asprosu de sa vida abbandhonadu mi as a sos afannos de custa orfanidade! (A.Frau)
àspru , agt: aspu Definizione
nau de sabore, chi est unu pagu aghedu; nau de orrobba, de pomentu, de unu pígiu, chi a dhu tocare arreschet e punghet unu pagu; nau de terrenu, chi est metzanu, logu malu
Sinonimi e contrari
agritzu
/
arràspidu,
arraspinosu,
arraspiosu,
arrescidhosu,
asprosu
/
asprinu
| ctr.
durche
/
lísiu
Frasi
su nuragus est bonu po fai binu, ma aspixedhu po papai
2.
custu pamentu de cantu est aspru est malu a mundhare ◊ cuss'abba depet èssere carcària: sa robba samunada la faghet aspra
3.
est su padronu de cussos aspros ue tenet su bestiàmine
Etimo
ltn.
asp(e)ru
Traduzioni
Francese
aigre,
âpre,
rêche
Inglese
sour
Spagnolo
áspero
Italiano
aspro,
rúvido
Tedesco
herb,
rauh.
asprúra , nf Definizione su èssere aghedu de unu sabore Sinonimi e contrari acriore, agrura Etimo srd.
àspu àspru
àspu 1 , nm Sinonimi e contrari àspia, impilóriu, naspa, trobidógiu Etimo itl. aspo.
àssa ànsa
àssa 1 , nf: ata,
atza Definizione
sa parte segante de una ferramenta, ue custa si torrat a unu filu fine fine; oru, tretu ue acabbat unu paris (o logu sétidu, ciciu) chi totinduna si che abbàsciat, nau de logu de monte, oru artu de mare, oru de erriu, ma fintzes de una pedra, de una tàula e cosas deasi; fritu meda, chi paret chi punghet, ispirtit
Sinonimi e contrari
tàgliu
/
oru
/
bica,
trempa
/
fritu
| ctr.
tolu
Modi di dire
csn:
bogare s'ata a una forramenta = acutzai o fintzas mallai un'aina a manera chi s'atza arresurtit prus fini e seghit; s'ata de sa die = faghindhe die, orbescendi; s'ata de sa còscia = s'ímbena; pònnere de ata = (nadu de pedra, matone o àteru de gai, prus largu chi no russu) cun s'ala larga a fàghere fatzada, a zisa de aina seghendhe; passai de atza = colare de fiancu, ispostèndhesi a destra o a manca chentza si zirare; pònneresi de ata = cadredhare, fàghere su rempellu; castiaisí a perra de atza = a cul'e ogu, male; atza de arriu, de mari, de istrexu = oru de riu, de mare, de isterzu; èssere, istare atza a… = acanta a…; camminai, passai atza atza de… = colare ororu de…; pònneresi atza = bogai sa faci, pigai coràgiu e fuedhai o fai chentza bregúngia
Frasi
s'ata de sa bistrale, de sa farche, de su fartzone, de sa lepa ◊ s'ispada durlindana in forte est fata chi cantu prus la corpo bogat s'ata! (M.Murenu)◊ at bogau s'atza a is ferrus
2.
s'ata de s'adhe, de s'orizonte, de su muru, atza de mari, de riu, de roca, de zannile, de sa roca, de monte ◊ su cucu fit cantendhe in d-un'ata de nae ◊ candho che sezis in cudh'ata, imbucade sos canes a ndhe suguzare sos porcrabos ◊ fut lómpiu a s'oru de s'atza e si fut incrarau ◊ medas si nci fuant iscutus de s'atza
3.
est tirendhe un'atighedha de travuntana… sos pes arressos los leat s'astrau!
4.
est nendhe machines de punta e de ata
5.
ísci s'ebba, candho mai ti mi pones goi de ata?!
6.
m'apo postu atza e semus intradas in arregionamentu
Cognomi e Proverbi
smb:
Atza, Atzas
Etimo
ltn.
*acia
Traduzioni
Francese
fil tranchant
Inglese
edge
Spagnolo
corte,
filo
Italiano
filo tagliènte,
tàglio
Tedesco
Schneide.
assabàre , vrb: assapare Definizione indrucare o cundhire cun saba, fàere a saba / a. su binu = pònniri saba a su binu Etimo srd.
assabàtu , agt Definizione nau de cosa de papare, chi est fata a saba, druche che a sa saba, druche tropu Etimo srd.
assabbàre , vrb: assuabbare Definizione
assaubbai, pònnere in abba, isciúndhere, impastare cun abba, aciunghendho abba, allagare de abba, inciupire abba
Sinonimi e contrari
ammorgodhare,
assatzaulari,
imbibbiri
/
apantamare
Frasi
sa pedhitza si sàmunat cun d-un'istratzitu assuabbadu in murza ◊ sa farina si assuabbat pro l'impastare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
imbiber,
tremper
Inglese
to soak
Spagnolo
empapar,
mojar
Italiano
intrìdere
Tedesco
einrühren.
assabbatàu , agt Definizione nau de ccn., chi est malegrabbau, bestiu male, stravàgiu (e nau cun cunsideru de disprétziu) Sinonimi e contrari malibigau Frasi cussu male assabbatau, tue che dh'as batiu a domo?! (M.Deiana)
assabédhu , nm Definizione
gancitu po cannacas, cadenas, asas, fintzes po limbatzu de is sonàgias
Sinonimi e contrari
gantzitu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petite agrafe
Inglese
small hook
Spagnolo
ganchete,
corchete
Italiano
gancétto
Tedesco
kleiner Haken.
assabèschere , vrb: assebèschere, sapèschere Definizione su si acatare, arrennèscere a bíere o intèndhere ccn. cosa Sinonimi e contrari abbigiare, assaborire, assebeltare, sapire Frasi apo paradu s'orija chirchendhe de assebèschere cussu ciúnciu (S.Tedde)◊ no ti assabesches chi che ses fora? ◊ si bos assabeschides chi bi at malíssia in cussas paràulas no li ponzedas mente 2. no podia assabèschere perunu movimentu (P.Mossa).
assabiàdu , agt, nm Definizione
chi o chie at cagiau a crebedhu, si est fatu sàbiu
Sinonimi e contrari
acabadu,
acuntzentau,
atinadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assagi,
devenu sage
Inglese
become sane again
Spagnolo
que ha recobrado el juicio
Italiano
rinsavito
Tedesco
wieder zu Verstand gekommen.
assaborài , vrb: assaborare,
assaboriai,
assaboriare,
assaporare,
assaporjare,
assoborare Definizione
pigare su sabore, tastare po su sabore, pigare gustu a calecuna cosa chi si papat, o fintzes chi si faet o si ascurtat
Sinonimi e contrari
assaborizare,
gustai,
saboreai
Frasi
si at inchesu unu mesu zigarru e si l'est assaporjandhe ◊ cherjo assaporjare sa frútora ◊ at assaporatu su tzuculate
2.
ant légidu e assaboriadu sas cantones suas ◊ eallu in chirca de assaborare unu gustu! ◊ assoborat tantu disaogu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
savourer
Inglese
to savour
Spagnolo
saborear
Italiano
assaporare
Tedesco
kosten.