abertúra abbeltúra
abesàda , nf: avesada Definizione
su fàere calecuna cosa coment'e abbitúdine, su èssere abbituaos a fàere ccn. cosa
Sinonimi e contrari
abbitúdine,
abesu,
acomunamentu,
imbitzu
Frasi
de abesada in domo no si faedhaiat meda ◊ amus àpidu sempre s'abesada de criticare a isse ◊ a s'avesada, su mengianu si fait sa rugi innanti de sucai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
habitude
Inglese
habit
Spagnolo
costumbre
Italiano
abitùdine
Tedesco
Gewohnheit.
abesàre , vrb: avesai,
avesare Definizione
pònnere s'abbitúdine, s'avesu a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
abbetuare,
acomunai,
acostumai,
afrisciai,
arranguai,
imbisciare,
ingustai
/
allicare,
allichionare,
ingolumare
| ctr.
disabesare,
disacostumai,
irbitzare,
ispònnere
Frasi
s'ómine de su sartu, abbellu abbellu, si avesaiat a si favedhare a solu ◊ depeus pensai a lassai dogna arratza de isperdítziu e avesai sa genti a si acuntentai de pagu
Etimo
ctl., spn.
avesar, avezar
Traduzioni
Francese
habituer,
accoutumer
Inglese
to accustom
Spagnolo
acostumbrar
Italiano
avvezzare
Tedesco
gewöhnen.
abesàu , pps, agt Definizione de abesare; chi at fatu s'abbitúdine a ccn. cosa Sinonimi e contrari abbituadu, abitzadu 2. pro fagher s'arte de medianera pretzisu chi apet curtu in primu logu e siat avesada a donzi giogu! (B.Sulis).
abèschere , vrb: aèschere,
arvèschere 1,
avèschere Definizione
prus che àteru dhu narant po arrèschere su papare o su bufare in su gúturu candho non est calandho a bia dereta e faet a tussire
Sinonimi e contrari
ammadèschere,
arrancare,
arrèghere,
arrèschere,
iscaussire,
issaèschere,
obèschere
Frasi
est mortu ca s'est avéschiu chin d-un'ossu de pruna
Traduzioni
Francese
entraver
Inglese
to hinder,
to go wrong
Spagnolo
atragantarse
Italiano
inceppare,
andare di traverso
Tedesco
steckenbleiben.
abèsciri , vrb: abièsciri Definizione irvilupare, abbiatzare Sinonimi e contrari abbiorare Frasi no crèsciri e no abièsciri ◊ abesci su fogu! Etimo srd.
abéssu , agt Definizione
chi bessat, chi est biraira, prenu meda
Frasi
oje sunt tucadas a su trólliu chin sos pischedhos prenos a cúcuru e abessos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
débordant
Inglese
overflowing
Spagnolo
rebosante
Italiano
traboccante
Tedesco
überlaufend.
abestrússu abbistrússu
abésu , agt, nm: avesu Definizione
chi tenet s'abbitúdine, est abbituau, s'abbitúdine etotu; pps. puru de abesai = abesau / èssiri avesu a… = itl. èssere solito…
Sinonimi e contrari
abbituadu,
abitzadu,
imbitzadu,
indentiu
/
abesada,
abbitúdine,
imbitzu
Frasi
est abesu de abbarrare a sa sola ◊ sa noa genia chi no nc'est avesa, custa debbilesa at a perdonai ◊ no fit avesu a nàrrere su chi no fit
2.
a s'abesu suo, fit corcau tzicandhe ◊ aiat mucratu sa conca, comente fit avesu suo ◊ s'avesu mi nci portat a arrallai sa língua furistera! (R.Fresia)◊ s'aposentu si allàdiat ónnia dí, fatu prus mannu cun s'avesu de dhoi bíviri
3.
sa pitzinna, abesa dae sa mama, a deche annos ischiat a còchere, a sos dóichi a cosire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
habitué
Inglese
accostumed
Spagnolo
acostumbrado,
avezado
Italiano
avvézzo
Tedesco
gewöhnt.
abetiósu abbetiósu
abétu , nm: aspetu Definizione
su istare ibertandho o isperandho calecuna cosa / tenni abetu = istare ispetendhe; ànima in corpus, aspetu in Deus = fintzas a candu unu no si morit podit isperai sempri
Sinonimi e contrari
aisetu,
ibertu,
irvetu,
ispera
Frasi
fiat in abetu de un'àteru fillu ◊ chi ti cruxat sa giustítzia: aspetu bellu tengu a furriai a domu, tui! ◊ cussus fuant is annus de s'abetu ◊ seu in s'abetu de una pampara de prexeri ◊ no mi torrit prus cun custus arrepicus, ca no serbit chi aturit cun cust'abetu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
attente
Inglese
waiting
Spagnolo
espera
Italiano
attésa
Tedesco
Warten.
abí àba 2
àbi, àbia àbe
abiài , vrb: aviare Definizione
pigare su camminu e andharesindhe, andhare a unu logu, pigare a in artu, a pitzu, fintzes mòrrere / aviai is ogus = artziare sos ogros, sa crista
Sinonimi e contrari
andharesindhe,
andharesiche
/
andai,
alciare,
imbonai,
incarrebai,
pigai 1,
tocai 1
/
mòrrere
| ctr.
torrae
Frasi
primmu de si che aviare li tocheit sa manu ◊ prite torraias: no ti che fist aviada? ◊ si l'aviat chito pro che la corpare in sa tanca ◊ insudhidu, si li bortat contra invitèndhelu a si aviare, si no cheriat ciafos ◊ candho s'ierru faghet niadas mi avio cun su tazu a sas bassuras
2.
abianci a susu! ◊ candu as a èssi béciu as aviai is manus e un'atru ti at a ponni su bestimentu
3.
già as fatu impresse a ti che aviare chena mancu unu saludu!
Etimo
ctl., spn.
aviar
Traduzioni
Francese
acheminer
Inglese
to start,
to set out
Spagnolo
encaminarse
Italiano
avviare,
incamminarsi
Tedesco
sich auf den Weg machen.
abiàlzu , nm: abiàrgiu 1,
abiarzu,
abriaxu,
apeàrgiu,
apearju,
apiarju Definizione
genia de aprigu (o istrégiu) a bisura de túmbaru o de cascita fatu apostadamente po s'abe; logu, tretu ue si ponent is casidhos, prus che àteru in logu chi no dhi tocat bentu meda, logu solianu
Sinonimi e contrari
bugnu,
caidhu,
casa,
mógiu,
moitedhu
/
casidhaju,
casidhera
Frasi
sa lestra abiana faghet catza in s'abialzu ◊ sa múghida coment'e de apiarju dae largu s'intendhet tretu meda
2.
passeint sos annos de pitzinnia e gioventura in s'abialzu
Terminologia scientifica
sbs
Etimo
ltn.
apiariu
Traduzioni
Francese
ruche
Inglese
beehive
Spagnolo
colmena
Italiano
alveare
Tedesco
Bienenstock.
abiàna abeàna
abiàre , vrb Definizione arregòllere s'abe a su casidhu Sinonimi e contrari abbugnare 1, imbugnare Terminologia scientifica sbs Etimo srd.
abiarésu , nm Definizione
chie contivígiat abe, mojos, o ndh'est mere
Sinonimi e contrari
abieri,
cheraju
Terminologia scientifica
prf
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
apiculteur
Inglese
beekeeper,
apiarist
Spagnolo
apicultor
Italiano
apicoltóre
Tedesco
Bienenzüchter.
abiàrgiu , nm Definizione
chie atendhet o contivígiat casidhos de abe; mérula apiana, puzoni birdi, puzone de santu Giagu o rúndini murinisca, genia de pigione, grogo in su gúturu, cun is alas birdes e papadore de abe
Sinonimi e contrari
mojaresu,
mojarzu
/
abeana,
abioi,
apiaresu,
marragau,
miàrgiu,
pranedha
/
iscussura
Terminologia scientifica
prf, pzn, merops apiaster
Etimo
ltn.
apiariu
Traduzioni
Francese
guêpier
Inglese
bee-eater
Spagnolo
abejaruco
Italiano
gruccióne
Tedesco
Bienenzüchter,
Bienenfresser.
abiàrgiu 1 abiàlzu